Nhắc đến các thành phố, trong tiềm thức nhiều người có thể nghĩ rằng đó phải là nơi có giao thông thuận tiện, dù phát triển kém thì chí ít sẽ có đường dẫn đến các thành phố khác. Tuy nhiên, trên thế giới có một thành phố không như vậy ở Nga, nằm ở điểm cực bắc của châu Á thuộc bán đảo Taymer, cách Vòng Bắc Cực 250 dặm về phía Bắc.
Không có bất kỳ vùng đất nào nào kết nối thành phố này. Cho dù người dân địa phương muốn đến thành phố khác hay du khách nước ngoài muốn nhập cảnh, họ chỉ có thể lựa chọn phương tiện thủy hoặc tàu biển và việc di chuyển rất bất tiện, thậm chí thường xuyên tê liệt do nước biển bị đóng băng.
Thành phố đó là Norilsk, thuộc vùng lãnh thổ Krasnoyarsk, Nga, được thành lập vào năm 1935. Tính đến năm 2018, Norilsk có tổng diện tích 26,1 km2 và dân số 179.554. Do nằm ở phía bắc của Vòng Bắc Cực nên nhiệt độ ở Norilsk quanh năm rất thấp, nhiệt độ trung bình hàng năm chỉ là -10 độ C, thời điểm lạnh nhất thậm chí có nơi xuống tới -58 độ C.
Cái lạnh kéo theo rất nhiều bất tiện cho người dân Norilsk, thậm chí còn phải trải qua cảnh tuyết rơi dày đặc vào giữa mùa hè vào tháng 6. Trong thời gian lạnh đỉnh điểm, người dân địa phương rất hạn chế ra ngoài, nếu có ra ngoài cũng phải mặc quần áo rất dày và đồ bảo hộ để tránh việc bị đóng băng.
Ngoài ra, Norilsk có mùa đêm địa cực kéo dài gần hai tháng hàng năm. Trong thời gian này hầu như không có ánh sáng mặt trời và là một bài kiểm tra tâm lý rất lớn đối với người dân. Nhiều người cảm thấy rất day dứt và đau khổ trong hai tháng đen tối này, thậm chí đêm địa cực có kết thúc cũng để lại những di chứng như lo âu, mất ngủ.
Không có giao thông đường bộ kết nối với bên ngoài, thời tiết cực lạnh và bóng tối kéo dài, Norilsk phải đối mặt với những khó khăn không tưởng so với các thành phố khác và được mệnh danh là "thành phố cô độc nhất thế giới".
Môi trường tự nhiên đặc biệt cũng tạo cho Norilsk một đặc điểm mà hiếm thấy ở thành phố nào khác, đó là toàn thành phố không có bóng dáng một người vô gia cư nào. Tất nhiên, không phải do thành phố quá phát triển hay chế độ phúc lợi tốt, chỉ vì không ai có thể tồn tại lâu ngoài trời ở nhiệt độ âm 50 độ.
Công ty Norilsk Nickel nổi tiếng được đặt tại thành phố này. Đây là nhà máy luyện kim loại nặng lớn nhất thế giới, mang đến cho cư dân địa phương nhiều cơ hội việc làm và có tác động rất lớn đến giá niken toàn cầu, đồng thời cũng kéo tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng.
Dù diện tích rất nhỏ nhưng Norilsk hiện đã trở thành thành phố ô nhiễm nhất nước Nga và ô nhiễm thứ 5 trên toàn thế giới. Không khí ở Norilsk có mùi đặc trưng của axit sulfuric và ngay những bông tuyết cũng có màu đen bởi ô nhiễm nghiêm trọng.
Thời tiết quá lạnh kết hợp với ô nhiễm kim loại nặng khiến điều kiện làm việc của công nhân Norilsk khá khó khăn.
Theo thống kê, vào năm 1936, thành phố có tới nửa triệu người nhân công. Tuy nhiên, chỉ trong vòng khoảng 20 năm, hơn 18.000 ngàn người đã thiệt mạng vì đói, lạnh, nhiễm độc kim loại hoặc kiệt sức.
Chính vì môi trường làm việc khó khăn mà vùng Norilsk có rất nhiều kỳ nghỉ lễ dài và đặc biệt, với 90 ngày nghỉ phép theo luật định hàng năm, đồng thời cho phép người lao động trong khu vực xin nghỉ hưu ở tuổi 45.
Một thống kê từng chỉ ra rằng người Norilsk có tỷ lệ mắc bệnh máu, xương khớp và tâm lý đều cao hơn đáng kể so với bình thường và tuổi thọ trung bình của người Norilsk cũng thấp hơn rất nhiều, chỉ 59 tuổi so với 69 tuổi của toàn nước Nga.
Dù khó khăn, khắc nghiệt nhưng với hơn 170.000 người nơi đây, Norilsk vẫn là quê hương và việc rời đi tìm chân trời mới không phải lựa chọn ưu tiên với họ.
Hoa Vũ (Theo 163)
