Thạch đen là một món ăn vặt thanh mát, giải nhiệt mùa hè. Ở miền Bắc, nổi tiếng nhất là loại thạch có nguồn gốc từ huyện Thạch An, Cao Bằng. Nơi đây được thiên nhiên ưu đãi với khí hậu mát mẻ, thổ nhưỡng phù hợp, bởi vậy cây thạch đen ở Thạch An được đánh giá là ngon nhất.
Thạch đen Cao Bằng có thành phần chính là cây sương sáo, bột sắn và đường hoa mai. Cây sương sáo, hay còn gọi là cây thạch đen được trồng nhiều ở Cao Bằng. Đây là loài cây thân thảo, cao 40 - 60cm, thân 4 cạnh, phân nhánh nhiều, tỏa ra trên mặt đất giống như cây bạc hà.
Nếu như trước kia, thạch đen được làm theo phương pháp thủ công bày bán tại các chợ trong tỉnh Cao Bằng theo hình thức tự phát, đựng trong những chiếc chậu lớn và cắt ra bán theo nhu cầu của người mua thì sản phẩm thạch tại các cơ sở sản xuất hiện nay được đóng hộp một cách chuyên nghiệp, đảm bảo an toàn vệ sinh.
Bà Trần Thị Vượng - Chủ tịch HĐQT công ty cổ phần chế biến thực phẩm Cao Bằng có thời gian sinh sống và làm việc với bà con dân tộc tỉnh Cao Bằng gần 30 năm. Nắm bắt được lợi thế về cây đặc sản núi rừng Đông Bắc và nhu cầu lớn về thực phẩm sạch của thị trường. Bà đã dồn hết tâm huyết vào lĩnh vực nghiên cứu sản xuất chế biến thạch đen sạch, an toàn và hoàn toàn từ nguyên liệu tự nhiên cây thạch đen Cao Bằng.
Để làm ra miếng thạch đen dẻo dai, thơm mát, cây thạch đen khô sẽ được rửa sạch và chưng cất để từng mô tế bào trong thân, lá giãn nở và tiết ra tinh chất của cây thạch đen. Sau đó vắt lọc lấy nước bỏ bã, rồi đổ bột lọc, đường và tiếp tục nấu cho sôi lại. Hỗn hợp nước thạch được lọc sạch, sánh đặc một màu đen óng ánh. Từ đây chúng được đóng gói trên dây chuyền chiết rót hiện đại và tự động, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, đáp ứng nhiều thị trường khác nhau.
Thạch đen - từ món ăn vặt ít người biến đến, nay đã trở thành một món ăn được nhiều người ưa chuộng và sử dụng. Thạch đen có thể kết hợp với các nguyên liệu khác để chế biến ra nhiều loại thức uống giải khát hợp với khẩu vị mỗi người, như: thạch đen nước cốt dừa hay sữa đặc, thạch đen hạt lựu, thạch đen nước đường nâu, thạch đen sữa chua…
Không chỉ là thứ giải khát thông thường mà thạch đen còn là một tân dược với hàm lượng Polyphenol, tanin, pectin chiếm trên 50%. Đây là những chất làm tăng đáng kể tính giãn nở của mạch máu, chống oxy hóa, giảm cholesterol trong máu. Ngoài ra, lá cây thạch đen có vị hơi ngọt, tính mát, có công dụng mát gan, thanh nhiệt, nhuận tràng, trị cảm mạo, hỗ trợ người bị tiểu đường, ổn định huyết áp, chống lão hóa.
