Các danh tướng thời Tam Quốc luôn cần một chủ công anh minh để phát huy được tài năng xuất chúng của họ.
Khương Duy ban đầu là một tướng Ngụy. Năm 228, nghe tin Gia Cát Lượng xuất quân bắc phạt, ra Kỳ Sơn lần thứ nhất, hướng tới quận Thiên Thuỷ do các tứng Ngụy Mã Tuân, Lương Tự, Doãn Thưởng, Lương Kiều, Khương Duy và thứ sử Ung châu là Quách Hoài trấn thủ.
Nghe tin quân Thục đến Kỳ Sơn, Quách Hoài trở về Thượng Khuê phòng bị. Mã Tuân một mình ở lại Ký huyện xa xôi phía tây, thế cô, có ý lo sợ. Khương Duy khuyên Tuân về phòng thủ Ký huyện nhưng Tuân không nghe và có ý nghi ngờ Khương Duy.
Thế rồi, Mã Tuân nhân đêm tối bỏ chạy về Thượng Khuê với Quách Hoài. Khương Duy sau mới phát hiện ra, bèn chạy theo nhưng đến nơi thì thành Thượng Khuê đóng cửa, không cho ông vào. Khương Duy quay trở về Ký huyện thì Ký huyện cũng đóng cửa ngăn ông. Cuối cùng, Khương Duy bèn chạy sang đầu hàng Gia Cát Lượng.
Sau khi nhập Thục, Khương Duy là nhân tài giữ vai trò quan trọng trong chiến dịch phát Bắc và cũng là người kế thừa di sản của Gia Cát Lượng thành công nhất.
Sau khi Gia Cát Lượng mất, Khương Duy kế thừa ý chí, tiếp tục phạt Bắc 11 năm, là một nhân vật hiếm có thời Tam Quốc, được người đời xưng là Ấu Lân. Cho dù Lưu Thiện quá vô năng, sớm đã hàng Tào nhưng Khương Duy vẫn nuôi mộng khôi phục nhà Thục, chỉ đáng tiếc, mình ông là không đủ để rồi bị giết giữa loạn quân.
Đệ nhất tiến pháp Hoàng Trung, một vị tướng dưới trướng của Lưu Biểu. Khi đó ông chỉ được coi là một viên tướng tốt nhưng chưa có chiến tích gì quá xuất sắc. Đến khi quy thuận Lưu Bị, Hoàng Trung lúc đó đã là một lão tướng quá tuổi trung niên, có thể nói cả đời chinh chiến vẫn chỉ là một tướng lĩnh tầm thường.
Thế nhưng, kể từ sau khi đi theo Lưu Bị, Hoàng Trung góp công vào vô số chiến thắng của nhà Thục. Tại Định Quân Sơn, Hoàng Trung một đao chém chết phúc tướng của Tào Tháo là Hạ Hầu Uyên, danh tiếng vang xa, được liệt vào hàng Ngũ hổ tướng, đúng như câu nói "gừng càng già càng cay".
Cũng giống như Hoàng Trung, Ngụy Diên ban đầu cũng là tướng lĩnh của Lưu Biểu, sau đầu hàng Lưu Bị. Ngụy Diên được Lưu Bị rất tín nhiệm giao cho trấn thủ Hán Trung, hơn 10 năm không bị xâm phạm.
Sau khi Lưu Bị mất, Ngụy Diện tiếp tục theo Gia Cát Lượng xuất binh phạt Bắc, là một trong những số ít danh tướng nhà Thục Hán lúc đó. Cuối cùng NGụy Diện bị khép vào tội "có ý đồ mưu phản" mà bị chu di tam tộc. Tuy nhiên cho đến nay, an "Ngụy Diên mưu phản" được xem là một ẩn án lớn thời Tam Quốc, các sử gia nhìn nhận là có nguyên nhân nhưng không có chứng cứ.
Trương Cáp ban đầu tướng lĩnh dưới trướng của Hàn Phức, cùng tham gia vào cuộc trấn áp loạn Khăn Vàng. Sau khi Hàn Phức thất bại và đánh mất Kinh Châu vào tay Viên Thiệu, Trương Cáp dẫn binh quy hàng quân Viên.
Trong đại chiến Quan Độ, Viên Thiệu do dự, thiếu quyết đoán, tin lời mưu sĩ Quách Đồ mà không nghe theo lời khuyên của Trương Cáp, dẫn đến thất bại ở trận Ô Sào. Trương Cáp bị Quách Đồ gièm pha, Viên Thiệu lại tin lời Đồ có ý hại Cáp, vì vậy mà Trương Cáp bỏ sang hàng Tào Tháo.
Tào Tháo vốn đánh ra rất cao Trương Cáp. Khi nghe tin Trương Cáp sang hàng, Tào Tháo rất vui mừng và đích thân chạy ra nghênh đón. Trương Cáp không khiến Tào Tháo thất vọng khi trở thành đại tướng lập được vô số chiến công, đặc biệt là trong các cuộc đối đầu với nhà Thục Hán của Lưu Bị.
Khi Gia Cát Lượng phát động chiến dịch phạt Bắc, Trương Cáp nhiều lần dẫn quân đi ngăn cản. Cáp giỏi bày binh, thạo địa hình, thông mưu kế, khiến Gia Cát Lượng phải kiêng sợ.
Theo ghi chép trong Ngụy lược, trong một lần Gia Cát Lượng lui quân về giữ Kỳ Sơn, Tư Mã Ý sai Trương Cáp đuổi theo nhưng ông nói: "Quân pháp dạy, vây thành tất phải mở lối thoát cho giặc, quân địch chạy chớ nên đuổi theo". Tuy nhiên Tư Mã Ý không nghe, Trương Cáp bất đắc dĩ phải tuân lệnh đuổi theo, cuối cùng rơi vào mai phục của Gia Cát Lượng và tử trận.
Trương Liêu trước phục vụ cho rất nhiều chủ soái, lần lượt là Đinh Nguyên, Hà Tiến, Đổng Trác và Lữ Bố nhưng tất cả bọn họ đều suy vong quá nhanh. Cuối cùng, Trương Liêu đi theo Tào Tháo và cũng tìm được "bệ phóng" thích hợp cho mình.
Trương Liêu cùng Tào Tháo chinh chiến tứ phương, chiếm Hà Bắc, bình định Kinh Châu, diệt họ Viên... góp công lớn trong việc thống nhất phương Bắc của chính quyền Tào Ngụy.
Chấn động nhất là trận chiến tại Hợp Phì, Trương Liêu tuyển chọn lấy 800 quân cảm tử xông vào loạn sát giữa lòng 10 vạn quân Đông Ngô. Sau đó, Trương Liêu với 7.000 quân đã kiên cường trấn thủ thành công trước các cuộc công đánh của của đại quân Đông Ngô do Tôn Quyền thống lĩnh. Để rồi khi Tôn Quyền nhụt chí rút lui, Trương Liêu dẫn 2.000 quân xuất thành truy kích, chút nữa đã đoạt mạng được người lãnh đạo Đông Ngô.
Sự dũng mãnh và danh tiếng của Trương Liêu làm kinh động người Đông Ngô. Cả vùng Giang Đông khi đó còn lan truyền câu nói: "Trẻ con ở Đông Ngô nghe nhắc tên Trương Liêu ban đêm không dám khóc".
Hoa Vũ (Theo Sohu)
