Tác nhân gây sốt xuất huyết
Virus Dengue chính là tác nhân gây ra sốt xuất huyết. Virus này tấn công người thông qua muỗi vằn cái, tên khoa học là Aedes Aegypti. Muỗi vằn là loại muỗi có màu đen, trên thân, bụng và chân có từng khoang đen, trắng. Trên ngực của chúng có các vảy trắng xếp thành hàng và có hình chiếc đàn có 2 dây màu trắng trên lưng.
Thông thường, muỗi vằn sẽ hoạt động nhiều nhất vào buổi sáng và lúc chiều tối. Chúng bay rất nhanh và chỉ bay đi khi đã đốt và hút máu căng bụng. Muỗi vằn cũng thường sống ở nơi gần con người, ẩm thấp và có ánh sáng yếu.
Tác nhân gây sốt rét
Khác với sốt xuất huyết, tác nhân gây ra sốt rét là ký sinh trùng plasmodium lây truyền từ người này sang người khác khi những người này bị muỗi đốt. Bệnh phổ biến ở các khu vực nhiệt đới. Con người sẽ bị ký sinh trùng này tấn công nếu bị muỗi cái Anophen đốt. Sau khi đã vào máu, ký sinh trùng này sẽ tìm đường vào gan và sinh sôi ở đây. Chúng lần lượt phá vỡ tế bào gan, tế bào hồng cao rồi lần lượt phá vỡ, sinh sôi ở những tế bào hồng cầu khác.
Đặc điểm của muỗi Anophen là chiều dài cơ thể của chúng bằng chiều dài vòi, khi đốt sẽ chếch một góc 45 độ. Trên cánh của chúng còn có các vẩy đen trắng. Thời gian hoạt động chính của chúng là ban đêm. Do đó, những loài động vật trong rừng và người đi rừng, người sống ở miền rừng rậm sẽ thường mắc sốt rét hơn.
Như vậy, dựa vào hình dáng bên ngoài, nơi sinh sống cũng như thời gian hoạt động của muỗi, ta có thể phân biệt sốt rét và sốt xuất huyết thông qua tác nhân gây bệnh.
Để phân biệt sốt rét và sốt xuất huyết khác nhau sẽ dựa vào các dấu hiệu, nguyên nhân, thời gian ủ bệnh, bởi dù có triệu chứng ban đầu tương tự nhau là sốt cao, rét run nhưng ở mỗi bệnh, sẽ có các đặc điểm khác nhau.
Nguyên nhân
Sốt xuất huyết: Bệnh lây truyền qua vết cắn của muỗi nhiễm Aedes aegypti và lây lan nếu muỗi cắn một người nhiễm bệnh rồi sau đó lây sang những người không bị nhiễm bệnh. Muỗi gây bệnh sốt xuất huyết thường tấn công vào ban ngày.
Sốt rét: Có chung đặc điểm gây bệnh là do muỗi cắn, tuy nhiên sốt rét khác sốt xuất huyết ở chỗ sốt rét do vết cắn của muỗi cái Anopheles. Bệnh lây lan qua vết cắn của một con muỗi cái Anopheles chứ không giống bệnh sốt xuất huyết. Muỗi gây bệnh sốt rét thường tấn công vào ban đêm là chủ yếu.
Thời gian ủ bệnh
Sốt xuất huyết: 4-5 ngày sau khi bị cắn, các triệu chứng sốt xuất huyết xuất hiện. Vậy sốt xuất huyết bao lâu thì khỏi? Theo đó, kể từ thời gian phát bệnh với những cơn sốt cao đầu tiên, bệnh sẽ khỏi dần trong 7-10 ngày sau đó.
Sốt rét: 10-15 ngày sau khi bị cắn, các triệu chứng sốt rét xuất hiện.
Triệu chứng
Sốt xuất huyết:
Virus gây bệnh tấn công người bệnh đột ngột; đau đầu vẫn kéo dài một thời gian và xuất hiện triệu chứng đau nhức xương.
Sốt xuất huyết thường khởi phát bằng cơn sốt liên tục kéo dài trong khoảng 3-4 ngày. Người bệnh có thể bị sốt từ 39,5 độ C đến 41,5 độ C, kèm theo đau đầu và đau nhức ở xương khớp.
Sau khi hạ sốt, người bệnh có thể bị xuất huyết dưới da, chảy máu cam hoặc chảy máu chân răng, nướu.
Ngoài ra, người bệnh sốt xuất huyết còn có một số triệu chứng như buồn nôn, nôn, chán ăn, đau hốc mắt...
Sốt rét:
Thời gian sốt của bệnh sốt rét có thời gian ngắn hơn nhưng có nhiều triệu chứng như đau khớp, buồn nôn và nôn, đổ mồ hôi, thiếu máu...
Bệnh sốt rét sau đó thường trở lại với các biểu hiện như: ớn lạnh, hấp nóng, đổ vã mồ hôi.
Sốt rét không biến chứng có thể xuất hiện theo từng đợt và thường kéo dài từ 6 đến 10 tiếng. Vậy mỗi cơn sốt rét kéo dài bao lâu? Cơn rét run có thể từ 15 phút đến 1 giờ, tương ứng giai đoạn cường giao cảm. Sau đó, nhiệt độ tăng cao 39 – 40 độ C, có thể từ 30 phút đến vài giờ và cuối cùng là nhiệt độ giảm, vã mồ hôi... Ngoài ra, có một số triệu chứng khác như vàng da nhẹ và thở gấp.
Sốt rét biến chứng: Sốt rét nghiêm trọng có thể gây tử vong. Một số bệnh nhân sẽ có triệu chứng không cụ thể như: cảm giác mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, nôn mửa, đau nhức người. Nếu bệnh tiến triển đến giai đoạn gây ảnh hưởng đến nội tạng, máu hoặc chức năng trao đổi chất thì các triệu chứng của bệnh sẽ trở nên dữ dội hơn như: Thay đổi hành vi bất thường, mất nhận thức, co giật, thiếu máu, khó thở, huyết áp hạ thấp, suy thận,...
Cách phòng bệnh sốt rét và sốt xuất huyết
Phòng bệnh sốt rét và sốt xuất huyết tốt nhất là diệt muỗi, lăng quăng/bọ gậy và phòng chống muỗi đốt bằng cách:
Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước hoặc lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến để muỗi không vào đẻ trứng.
Thu gom, hủy các vật dụng phế thải trong nhà và xung quanh nhà như chai, lọ, mảnh chai, mảnh ly vỡ, ống bơ,..., dọn vệ sinh môi trường.
Phòng chống muỗi đốt bằng cách mặc quần áo dài tay (Mặc các loại trang phục có màu sáng và che kín da thay vì mặc quần áo tối màu. Điều này giúp bạn tránh tạo sự thu hút cho muỗi); ngủ trong màn kể cả ngày và đêm.
Tích cực phối hợp với chính quyền địa phương và ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.
Dùng các loại bình xịt diệt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi... để hạn chế muỗi đốt.
Khi bị bệnh cần có phương pháp để tránh lây lan bệnh cho người khác.
Sốt rét và sốt xuất huyết đều là những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm tới sức khỏe và tính mạng con người. Hiện nay chưa có vắc xin phòng bệnh nên việc chủ động phòng tránh cũng như biết cách phân biệt sốt rét và sốt xuất huyết để có cách điều trị phù hợp là rất cần thiết.
Thùy Dung(T/h)
