Đường băng quân sự sẽ kéo theo các công trình hỗ trợ máy bay chiến đấu mà Trung Quốc có thể đưa ra Hoàng Sa, tạo nên một quân cờ mới trong ván bài ở Biển Đông. Nhưng các chuyên gia cho rằng ván bài này không dễ chơi.
Trung Quốc vừa hoàn thành quá trình nâng cấp phi pháp một sân bay tại quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Hãng thông tấn nhà nước Xinhua tuần trước công bố hình ảnh đường băng quân sự hài 2.000 mét. Hành động khiêu khích này của Trung Quốc trên Biển Đông có khả năng sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa các bên liên quan trong tranh chấp tại khu vực, Blommberg nhận xét.
Hà Nội khẳng định động thái này vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam và luật pháp quốc tế, làm ảnh hưởng tới các mối quan hệ toàn cầu, đi ngược lại tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, bị Trung Quốc đánh chiếm năm 1974.
"Công trình này có ý nghĩa rất đáng kể đối với Trung Quốc" trong việc hiện thực hóa các yêu sách chủ quyền trên Biển Đông, Collin Koh, chuyên gia từ Trường S. Rajaratnam thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế ở Singapore, nhận định. "Nhưng Việt Nam sẽ không để chuyện này trôi đi dễ dàng", ông nói thêm.
 |
Trung Quốc đã thành lập cái gọi là "thành phố Tam Sa" trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa, vi phạm chủ quyền của Việt Nam. |
Theo Koh, những cuộc đối đầu giữa Trung Quốc với Việt Nam quanh giàn khoan Hải Dương 981 mà Bắc Kinh đặt trong vùng biển của Việt Nam hồi đầu năm nay cho thấy những điểm yếu trong lực lượng tuần duyên của Trung Quốc. Việc Malaysia đề nghị tiếp nhận các máy bay săn ngầm P-8 Poseidon của Mỹ lại càng khiến Trung Quốc thấy khó ở.
Vì thế Bắc Kinh muốn thiết lập các tiền đồn trên đảo Phú Lâm để biến nơi đây thành đầu não chỉ huy và giám sát một mạng lưới quân sự. "Vấn đề không chỉ là độ dài của đường băng", Koh nhận xét. "Sẽ còn có các nhà chứa cho máy bay cỡ nhỏ, như là chiến đấu cơ, và các hầm ngầm kiên cố cho nhiên liệu và khí tài nữa".
Li Jie, chuyên gia hải quân Bắc Kinh, sĩ quan quân đội Trung Quốc về hưu, thì cho rằng, đường băng sẽ mở lối để Trung Quốc thiết lập một vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông, như những gì nước này đã thực hiện trên biển Hoa Đông khiến nhiều quốc gia trong khu vực giận dữ.
"Đường băng mới này là lớn nhất ở phía nam Trung Quốc", báo Hong KongSCMP dẫn lời Li. "Nó sẽ tăng cường khả năng chiến đấu của các phi cơ Trung Quốc, củng cố khả năng trinh sát và thậm chí phản trinh sát".
Sân bay cũng được thiết kế để trở thành kho cung ứng cho các hạm đội hải quân Trung Quốc và hỗ trợ đắc lực cho việc duy trì các tuyến du lịch mà nước này tự ý mở ra tại quần đảo Hoàng Sa.
Theo Ni Lexiong, chuyên gia quân sự ở Thượng Hải, "đường băng mới sẽ trở thành tàu sân bay không thể bị đánh chìm của Trung Quốc", đồng thời, "nó là nơi cất và hạ cánh lý tưởng" cho các phi cơ của không quân Trung Quốc.
Hồi đầu tháng, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry thông báo dỡ bỏ một phần lệnh cấm vũ khí sát thương đối với Việt Nam. Hà Nội có thể sẽ mua được máy bay trinh sát P-3 Orion. Theo ông Koh, dù không hiện đại bằng P-8 Poseidon nhưng phương tiện này vẫn mang nhiều tính năng mạnh mẽ hơn, so với các phi cơ do thám của Trung Quốc.
Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định việc nới lỏng lệnh cấm chỉ áp dụng với các phương tiện giám sát hàng hải và an ninh. Tuy nhiên, các quan sát viên quân sự Trung Quốc cho rằng diễn biến này sẽ giúp Hà Nội tăng cường khả năng phòng thủ trên Biển Đông, Bloomberg bình luận.
Chuyên gia Ni của Trung Quốc biện bạch rằng những diễn tiến mới ở đảo Phú Lâm cũng nhằm "cảnh báo Mỹ rằng Trung Quốc đã chuẩn bị kỹ để đón tiếp trong trường hợp Washington cùng Hà Nội đối phó Bắc Kinh".
Đánh giá về đường băng và các công trình ở Phú Lâm, Alexander Vuving, chuyên gia phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Á-Thái Bình Dương, có trụ sở tại Hawaii, có cách nhìn khác, cho rằng Trung Quốc đang chơi một canh bạc.
"Trung Quốc muốn gửi đi thông điệp thể hiện quyết tâm duy trì cái mà nước này gọi là sự toàn vẹn lãnh thổ tới tất cả các quốc gia trên thế giới", rằng họ "đang củng cố vị thế" bằng các công trình như thế này, ông Vuving nói. "Bắc Kinh tính toán rằng mối liên kết về ý thức hệ và kinh tế sẽ giúp họ giữ được Hà Nội trong tầm ảnh hưởng".
Tuy nhiên Vuving cũng chỉ ra rằng Việt Nam đang đa phương hóa quan hệ với Mỹ, Nhật Bản và Ấn Độ. Vì thế, Trung Quốc có thể đang chơi "một canh bạc kém", ông bình luận.
