PV: Thời gian vừa qua, phóng sự "Vạch trần chiêu trò áp vong, gọi hồn lừa đảo" thu hút số đông khán giả theo dõi, anh có thể chia sẻ về hành trình thực hiện phóng sự?
Anh Nguyễn Trường Sơn: Phóng sự này tình cờ xảy ra khi một người bạn đồng nghiệp của tôi tin vào mê tín dị đoạn và đã chi số tiền lên đến 25 triệu đồng để tham gia một lễ cắt duyên âm với một cô đồng. Sau vài năm kể từ khi tham gia lễ cắt duyên âm, bạn ấy vẫn chưa nhận được bất kỳ kết quả gì nên nhờ tôi can thiệp để làm sáng tỏ sự thật.
Cùng với việc vào thời điểm đầu năm, khi nhu cầu tìm hiểu về tâm linh và xem bói gia tăng, tôi quyết định khám phá vấn đề này để mang đến cái nhìn sáng tỏ cho mọi người. Thời điểm đó, tôi đóng giả là một người đi xem bói bình thường. Tuy nhiên, ngay từ khi tiếp xúc ban đầu, tôi đã cảm nhận được rằng đây là một trò lừa đảo. Càng tiếp xúc với cô đồng này, tôi càng hiểu rằng đó chỉ là câu chuyện hư cấu.
Sau đó, tôi dành một ngày để ở lại nhà của cô đồng này để quan sát và phát hiện rằng bất kỳ ai đến đều được diễn theo một kịch bản đã được định sẵn với một giọng trẻ con léo nhéo từ đầu đến cuối. Và quan trọng là câu chuyện gì cũng gắn với chữ ‘tiền’, phải đặt lễ, phải giải hạn…
Sau khi thu thập được những bằng chứng như vậy, anh đã hợp tác với cảnh sát địa phương để điều tra. Tuy nhiên, khi cảnh sát đến địa điểm, có thể do đã có thông báo trước, nhà cô đồng này đã không còn khách. Ngay sau khi bị chính quyền can thiệp, cô đồng này đã quyết định "bỏ nghề" và bị xử phạt hành chính theo quy định pháp luật.
PV: Khi làm phóng sự này anh có cảm thấy chùn bước, nhất là khi lật mặt những chiêu trò lừa đảo lợi dụng yếu tố tâm linh?
Anh Nguyễn Trường Sơn: Tôi là một người không mê tín và tin tưởng vào những vấn đề liên quan đến khoa học. Tuy nhiên, rõ ràng với hành vi của cô đồng kia là hình thức trục lợi. Cùng với việc khi tôi đến, tôi nhận thấy có nhiều điều không thật nên không có điều gì đáng băn khoăn, sợ hãi. Và tôi cảm thấy mình cần làm đề tài này bởi nếu như mình không làm thì sẽ có rất nhiều người khác bị mất tiền oan.
PV: Trong suốt quãng thời gian hơn 15 năm làm nghề, anh cảm thấy điều gì khó khăn nhất?
Anh Nguyễn Trường Sơn: Thật ra trong quá trình làm nghề có rất nhiều cái khó, có những cái phải thâm nhập, bên cạnh đó, có những cái đòi hỏi phóng viên phải có nhiều dữ liệu để chứng minh sai phạm, đều đỏi hỏi các tài liệu, chứng cứ phải rất chặt chẽ và bài bản.
Theo quan điểm của tôi, mỗi chủ đề đòi hỏi cách tiếp cận khác nhau. Ví dụ, khi làm việc với những đối tượng có hành vi xấu, mình phải tỏ ra mạnh mẽ hơn họ. Đôi khi, khó khăn trong quá trình điều tra cũng bắt nguồn từ việc nhập vai. Đặc biệt là khi tham gia các chủ đề liên quan đến hàng lậu hoặc hàng kém chất lượng.
Theo tôi, điều khó khăn hơn khi làm điều tra trên truyền hình so với báo điện tử, báo mạng hoặc báo giấy đó là việc phải có chứng cứ rõ ràng, độ đáng tin cậy về hành vi vi phạm. Điều này đòi hỏi phóng viên không chỉ phải có hình ảnh mà còn phải có lời nói chính xác từ người vi phạm. Chính vì vậy, các góc quay trên VTV24 luôn tạo được ấn tượng mạnh, hiển thị rõ bản chất và hành vi của những người vi phạm.
PV: Dù là tác giả của nhiều phóng sự điều tra tạo tiếng vang, anh cảm thấy đề tài nào mình ấn tượng nhất?
Anh Nguyễn Trường Sơn: Trải qua nhiều năm làm nghề, đối với tôi, vụ điều tra ấn tượng ấn tượng nhất đó là vụ rút trộm xăng dầu xe bồn của Petrolimex. Khi đó, tại khu vực Gia Lâm, có một khu đô thị bị bỏ hoang và hàng đêm, những chiếc xe bồn sẽ tiến vào khu vực đó để pha trộn các loại hoá chất, lấp đầy bồn trước khi mang đi tiêu thụ. Thông tin về hoạt động này được truyền đạt từ những người dân đi tập thể dục hoặc đi bộ qua đó thông qua đường dây nóng. Ngay sau đó, tôi đã tiến hành xác minh thông tin và chuẩn bị ghi hình.
Tuy nhiên, khi bắt đầu thực hiện, anh lại gặp khó khăn vì không có vị trí thích hợp để ghi hình. Đối mặt với tình huống này, tôi quyết định tìm đến một nghĩa địa gần đó. Tôi vẫn nhớ suốt thời gian đó, từ 9h sáng đến 24 giờ, tôi ở một mình tại nghĩa địa.
Sau đó, tôi đã quay được một cảnh rất quan trọng. Đó là quá trình các đối tượng cắt xe bồn, cải tạo thùng bên trong và hàn thêm các ngăn bí mật để tăng dung tích chứa trong bồn, tạo điều kiện cho hành vi gian lận. Trong suốt hai tháng, tôi cứ quay liên tục tại đó hằng đêm. Sau khi có được đầy đủ tư liêu, tôi đã phối hợp với công an Gia Lâm để xử lý vụ việc.
PV: Với vai trò là một phóng viên kỳ cựu của VTV, anh có chia sẻ gì cho thế hệ trẻ theo đuổi nghề báo trong tương lai?
Anh Nguyễn Trường Sơn: Tôi đã có nhiều cơ hội gặp gỡ và giao lưu với các sinh viên đang theo học ngành báo chí tại các trường đại học. Tôi nhận thấy rằng các bạn trẻ đều đam mê và quan tâm đến phóng sự điều tra, nhưng khi thực tế bước vào công việc, lại gặp phải nhiều khó khăn và rào cản. Có những lo ngại về gia đình, cũng như thiếu kiến thức và kỹ năng cần thiết. Điều này dẫn đến việc số lượng phóng sự điều tra hiện nay còn rất ít, không chỉ đối với các bạn trẻ mà còn trong các cơ quan báo chí.
Theo tôi, nếu các bạn trẻ đam mê thực hiện phóng sự điều tra, thì nên làm việc tại các cơ quan báo chí. Đó là cách tốt nhất để rèn luyện kỹ năng và tích lũy kinh nghiệm, cũng như học hỏi từ những người đã có kinh nghiệm trong ngành.
PV: Các phóng sự điều tra của VTV24 luôn gây được sự chú ý cho khán giả, vậy đâu là nguồn cảm hứng cho anh làm được những đề tài đó?
Anh Nguyễn Trường Sơn: Nếu như mọi người xem các phóng sự của VTV24 đều có thể thấy được chương trình thu hút rất nhiều khán giả. Mỗi lần các phóng sự được đăng tải thì sẽ có hàng triệu hoặc chục triệu lượt xem.
Tôi cũng có một thú vui là sau khi các phóng sự được phát sóng xong thì thường ngồi đọc lại tất cả các bình luận của khán giả. Tôi cũng hay đọc được những câu như: “Nghe giọng ông này mà cũng dám lừa”, “Nghe giọng ông này là biết phóng viên của VTV24 rồi”, ”Nhìn mặt ông này phải tránh ra xa”,… Tôi thấy những bình luận này rất nhiều, và bản thân anh thấy bản thân mình khá quen thuộc với khán giả, họ không cần thấy mặt anh nhưng chỉ cần nghe giọng, họ cũng biết là ai.
Đặc biệt, tôi cảm thấy vui hơn khi khán giả cảm thấy phấn khởi vì những vụ việc được VTV24 đưa lên đều được tiến hành điều tra sau đó. Từ đó, người dân sẽ tin tưởng vào sự công bằng trong xã hội, tin tưởng vào các cơ quan chức năng, đặc biệt là sự đồng hành của các cơ quan báo chí.
Tất cả các điều như vậy chính là động lực giúp tôi thực hiện liên tiếp các phóng sự điều tra.
Thêm vào đó, điều quan trọng nhất đối với tôi là cách chọn đề tài điều tra. Làm sao để thông qua những đề tài đó, mọi người đều thấy được một phần khía cạnh của mình hay của người thân trong đó. Có lẽ chính vì vậy mà những phóng sự của tôi thực hiện luôn được khán giả quan tâm, chia sẻ, cũng như "tag (gắn tên trên mạng xã hội)" tên người thân để cảnh báo.
Phương Linh
