Theo bác sĩ Đoàn Hải Đăng - chuyên Khoa Nhi, Bệnh viện Nhi Thanh Hóa, việc phân biệt viêm đường hô hấp trên và viêm đường hô hấp dưới ở trẻ là rất cần thiết bởi tính chất bệnh khác nhau, phải có phương pháp điều trị phù hợp để dứt điểm tình trạng bệnh tránh những biến chứng nguy hiểm.
Đường hô hấp trên bao gồm các cơ quan miệng, xoang, mũi, họng, thanh quản và khí quản. Viêm đường hô hấp trên gây ra các bệnh về viêm họng, viêm mũi họng, viêm VA, viêm Amydal, viêm tai giữa, viêm xoang.
Đường hô hấp dưới gồm ống phế quản và phổi. Bệnh viêm đường hô hấp dưới là các bệnh về viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phế quản phổi, viêm phổi. Nhóm các bệnh này được đánh giá mức độ nghiêm trọng cao hơn so với bệnh đường hô hấp trên, nguyên nhân có thể là virus, vi khuẩn hoặc nấm nếu không được điều trị kịp thời có khả năng dẫn đến tử vong ở trẻ nhỏ.
“Triệu chứng của viêm đường hô hấp trên và viêm đường hô hấp dưới khá giống nhau, đều có hiện tượng sốt, ho, chảy mũi, nghẹt mũi do vi khuẩn, virus gây kích thích các cơ quan làm tăng tiết dịch nhầy rất dễ gây nhầm lẫn với cảm lạnh nhưng thông thường cảm lạnh sẽ không gây sốt, còn các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên khác có thể gây sốt”, bác sĩ Đăng cho biết.
Các triệu chứng bệnh đường hô hấp trên thường không quá nghiêm trọng và kéo dài. Trường hợp nặng, trẻ bị viêm thanh quản nặng có thể khó thở, thở nhanh và cơ thể tím tái. Viêm nắp thanh quản ở trẻ cũng gây khó thở, chảy nhiều nước dãi đây là tình trạng cấp cứu, cần sớm đưa trẻ tới cơ sở y tế gần nhất để xử trí.
Triệu chứng bệnh đường hô hấp trên nặng lên nhanh chóng nếu nhiễm trùng không được điều trị và kiểm soát. Khi bệnh trở nặng sẽ có các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như chóng mặt, khó thở, thở nhanh, cơ thể tím tái, đau thắt ngực, bệnh nhân cần được đưa đi cấp cứu và điều trị nhiễm trùng sớm.
Nếu mắc phải bệnh đường hô hấp dưới, triệu chứng bệnh xuất hiện đa dạng, mức độ nặng tăng nhanh và nguy hiểm hơn như ho, đau ngực, sốt, thở nhanh, tiết nhiều dịch đờm viêm phổi còn gây ra những biểu hiện bệnh khác như: đau cơ, đau nhức đầu, buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy,…
Đối tượng trẻ nhỏ khi mắc bệnh đường hô hấp, đặc biệt là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường có triệu chứng nặng và kéo dài hơn. Biến chứng có thể đe dọa đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng trẻ nếu không chữa trị kịp thời.
Chẩn đoán có thể dựa trên thăm khám và chụp phim X-quang khi không có dấu hiệu điển hình để khẳng định chẩn đoán thông qua lời kể của cha mẹ.
Bệnh viêm đường hô hấp trên và dưới nếu nguyên nhân là do virus hầu hết chỉ điều trị thông qua triệu chứng hiện chưa có thuốc đặc hiệu để chữa trị bệnh và tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, triệu chứng khi virus gây bệnh đường hô hấp dưới thường nghiêm trọng, tiến triển nhanh hơn nên người bệnh cần đi khám sớm để chẩn đoán, điều trị và theo dõi sát tình trạng sức khỏe để phát hiện các biến chứng nguy hiểm nhằm kịp thời xử lý can thiệp y khoa.
Nếu tác nhân gây bệnh đường hô hấp là vi khuẩn, triệu chứng và tiến triển bệnh thường nghiêm trọng hơn, đặc biệt là viêm phổi hay viêm phế quản. Bệnh nhân sẽ được điều trị kháng khuẩn bằng thuốc kháng sinh và các loại thuốc hỗ trợ khác. Chủng vi khuẩn gây bệnh thường gặp và nguy hiểm là Streptococcus pneumoniae, do đó vắc xin chống lại vi khuẩn này được sử dụng để phòng ngừa bệnh, giảm biến chứng ở những đối tượng nguy cơ cao.
Để phòng ngừa, tiêm phòng vắc xin được khuyến cáo, phổ biến là vắc xin phòng phế cầu và vắc xin phòng Haemophilus influenzae. Cha mẹ cần thường xuyên theo dõi tình trạng sức khoẻ của con, nếu có các dấu hiệu mắc bệnh cần đưa đến các cơ sở y khoa để được điều trị kịp thời.
Nguyễn Phương Anh
