PGS.TS Trịnh Thị Ngọc cho hay, với gan bị tổn thương nếu không có biện pháp phục hồi và bảo vệ từ sớm, nên khi bệnh chuyển sang giai đoạn di căn dẫn đến xơ và ung thư gan thì việc điều trị gần như không có hiệu quả”.
“Các bệnh lý về gan rất đa dạng, có những loại tổn thương rất cấp tính và dễ phát hiện ra, tuy nhiên có rất nhiều trường hợp bệnh diễn biến âm thầm nên bệnh nhân và gia đình người bệnh không biết và chỉ khi diễn biến bệnh nặng mới phát hiện ra lúc đó điều trị rất khó khăn và tiên lượng tử vong rất cao. Nguyên nhân chính là do không có biện pháp phục hồi và bảo vệ từ sớm, nên khi bệnh chuyển sang giai đoạn di căn dẫn đến xơ và ung thư gan thì việc điều trị gần như không có hiệu quả”.
Đó là chia sẻ của PGS.TS Trịnh Thị Ngọc – Nguyên Trưởng khoa Truyền nhiễm Bệnh viện Bạch Mai, Phó Chủ tịch hội Gan mật Hà Nội, Chuyên gia đầu ngành về các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là các bệnh lý về gan mật.
Cũng theo PGS.TS Trịnh Thị Ngọc, gan vốn là cơ quan quan trọng nhất của cơ thể, là nhà máy thải độc tự nhiên giúp bảo vệ cơ thể khỏi các độc tố nguy hiểm. Đây cũng là bộ phận quan trọng giúp ngăn chặn các chất độc xâm nhập qua đường tiêu hóa, đồng thời làm giảm độc tính của các hóa chất độc hại, thải trừ các chất độc ra khỏi cơ thể.
Song trong bối cảnh hiện nay, mỗi ngày gan phải chịu sự tấn công của hàng nghìn tác nhân gây độc từ môi trường như rượu bia, virus viêm gan B, C, thực phẩm bẩn, thuốc tây, đặc biết các dạng thuốc lá không rõ nguồn gốc… khiến cho chức năng gan ngày càng suy giảm, tế bào gan bị tổn thương.
| Tổn thương tế bào gan sớm - Nhất định không được coi thường |
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam có khoảng hơn 10 triệu người mắc viêm gan B mạn tính, có khoảng 2-3 triệu người mắc viêm gan virut C, ngoài ra còn rất nhiều người mắt viêm gan virut A,E,D… hơn 13.000 người bị xơ gan mất bù, gần 6.000 người bị ung thư tế bào gan và hơn 6.400 người tử vong do bệnh gan gây nên.
PGS.TS Trịnh Thị Ngọc cho biết: “Tỷ lệ mắc các bệnh lý về gan ở Việt Nam có xu hướng gia tăng, nhiều trường hợp khi phát hiện bệnh đã ở giai đoạn nặng, đến viện điều trị rất khó khăn, cơ hội sống cho người bệnh rất ít. Có đến 60% người dân hiện nay chưa biết cách bảo vệ tế bào gan từ sớm. Điều này sẽ rất đáng lo ngại khi các bệnh lý về gan đang ngày một nghiêm trọng như hiện nay”.
Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy, ở giai đoạn đầu mới tổn thương, gan vẫn có thể đảm nhiệm các chức năng của mình nên thường không có biểu hiện đặc trưng, rầm rộ. Chính vì vậy mà người bệnh thường nhầm lẫn hoặc chủ quan, dễ bỏ qua các triệu chứng ban đầu. Đến khi phát hiện thì bệnh đã ở giai đoạn nặng, thậm chí có thể đã biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan…, khiến việc điều trị trở nên vô cùng khó khăn và không thể phục hồi hoàn toàn.
Vì vậy, PGS.TS Trịnh Thị Ngọc cũng khuyến cáo: “Phục hồi chức năng gan ở giai đoạn nặng gần như là không thể bởi gan đã chịu quá nhiều tổn thương. Muốn gan khỏe mạnh và lâu dài cần có biện pháp hỗ trợ bảo vệ tế bào gan ngay từ ban đầu. Tuy nhiên ở Việt Nam, phần nhiều người dân vẫn chưa ý thức được việc cần phải bảo vệ và phục hồi tế bào gan từ sớm.”
Bảo vệ và phục hồi tế bào gan thế nào?
Nhận rõ được tầm quan trọng của việc bảo vệ, phục hồi tế bào gan từ sớm, các nhà khoa học Việt Nam đã nghiên cứu và ứng dụng thành công nguồn dược liệu quý ngàn năm Ưng Bất Bạc vào hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến gan như: Viêm gan virus B mạn tính, giải độc gan, hạ men gan, xơ gan…
Theo ghi chép trong các tài liệu cổ, Ưng Bất Bạc (tên khoa học là Zanthoxylum avicennae) hay còn gọi là Điều Bất Túc, Lạc giao, Thích đảo thụ… Cây mọc nhiều ở Trung Quốc, Việt Nam, Camphuchia, Lào. Ở nước ta, Ưng Bất Bạc có phổ biến ở các vùng núi phía Bắc như Lạng Sơn, Hòa Bình, Huế…
| Ưng Bất Bạc - một giống cây được sử dụng để bảo vệ gan |
PGS. TS Nguyễn Thượng Dong - Viện trưởng viện Dược liệu cho biết: “Ưng Bất Bạc ở Việt Nam có 12 loài, trong đó có 6 loài được sử dụng làm thuốc. Loại dược liệu này chỉ gặp ở các tỉnh trung du và núi thấp, độ cao phân bố từ 400-1000m. Theo Y văn cổ của Việt Nam và Trung Quốc, Ưng bất bạc có vị cay,đắng, tính ấm, quy vào các kinh can, tỳ, vị, có công năng: Trừ phong, lợi thấp, hoạt huyết thông lạc, lợi niệu, tiêu thũng; dùng để chữa trị các chứng viêm gan vàng da, viêm gan mạn tính, vàng da phù thũng…”
Một số nghiên cứu khác trong “Lĩnh Nam Thảo dược chí” cũng ghi, rễ Ưng bất bạc có công năng hóa thấp, khu phong, tiêu thủng, trừ hoàng đản, dùng để trị các chứng bệnh cổ chướng, viêm gan vàng da.
Tại Việt Nam, nước sắc Ưng Bất Bạc được dùng để trị mẩn ngứa, ghẻ lở, giải độc sau uống rượu (Trích Từ điển cây thuốc Việt Nam). Tại Trung Quốc, rễ Ưng Bất Bạc dùng để trị viêm gan vàng da, viêm thận phù thũng, viêm khớp dạng thấp; quả trị đau dạ dày, đau bụng; lá (giã đắp) trị té ngã tổn thương, cơ lưng tổn thương vì làm nặng, viêm tuyến vú, đinh nhọt ( Trích Toàn quốc Trung thảo dược hối biên và Trung dược đại từ điển).
Trong suốt 10 năm, các nhà khoa học Mỹ và Đài Loan đã chứng minh hiệu quả ưu việt của Ưng Bất Bạc thông qua các hoạt chất quý như Hesperidine, Diosmin, Tinh dầu, sterol…
Hesperidine có trong Ưng Bất Bạc có tác dụng phục hồi và tái tạo tế bào gan, ngăn ngừa hình thành và phát triển các tế bào gan xấu như xơ gan, ung thư gan… Các nhà nghiên cứu Ai Cập và Thái Lan cũng chứng minh có khả năng chống oxy hóa tế bào gan, chống gốc tự do, ngăn ngừa tổn thương gan do hóa chất và thuốc tân dược.
Trong khi đó, Diosmin trong Ưng Bất Bạc đóng vai trò quan trọng trong chống viêm gan, chống oxy hóa và các gốc tự do, ngăn ngừa bệnh gan tiến triển thành các biến chứng nguy hiểm. Nghiên cứu tại Thổ Nhĩ Kỳ chứng minh rằng Diosmin có tác dụng làm giảm tổn thương thế bào gan, tăng cường chuyển hóa và đào thải ethanol, hạ men gan, cải thiện các chỉ số glucose máu, cholesterol, ure máu và hạ men gan AST, ALT…
Trước thực trạng tỉ lệ người mắc bệnh gan ngày càng tăng cao, nhu cầu bảo vệ và phục hồi sức khỏe ngay từ những tổn thương gan sớm đang được nhiều người chú trọng, Ưng Bất Bạc hiện đang là dược liệu quý được tập trung nghiên cứu và phát triển để bảo vệ và duy trì sức khỏe đường dài của gan.
Các chuyên gia đầu ngành về gan mật đánh giá rằng đây chính là hướng đi mới trong phát triển các sản phẩm chất lượng từ dược liệu Việt giúp bảo vệ gan, nâng tầm nhận thức của người bệnh trong chăm sóc sức khỏe toàn diện, giảm tỉ lệ tử vong do các bệnh lý về gan.
Hữu Bằng
