Trong bà? v?ết mang tên “Tạ? Trung Quốc, những thành phố không có tương la?” đăng trên The New York T?mes, tác g?ả Ian Johnson cho b?ết vào năm 2005, Hoa M?nh đã được chọn làm hình mẫu cho quá trình đô thị hóa nông thôn có kế hoạch. Trên thực tế, Hoa M?nh là một xã nông ngh?ệp, có số dân chừng 41.000 ngườ?, sống tập trung chủ yếu trong 12 ngô? làng nhỏ, nằm rả? rác trên một d?ện 155 km². Khu vực phía bắc Trung Quốc này được cho là khá màu mỡ phì nh?êu do nguồn nước dồ? dào. Hoa M?nh còn là xã ngoạ? ô của thành phố cảng Th?ên Tân, một trong những thành phố lớn nhất của Trung Quốc. Xã này còn nổ? t?ếng vớ? những mặt hàng thủ công và nhất là rau quả tươ?.
Thế nhưng, trong con mắt các nhà hoạch định, sự hình thành tự nh?ên các khu làng nhỏ đặt ra một vấn đề lớn: Sự phát tr?ển đồng đều kéo theo hạn chế về mật độ nhà ở, không g?an và tổ chức khu công ngh?ệp. Chưa kể đến vấn đề an toàn vệ s?nh do th?ếu nguồn nước sạch. Từ đó, nảy s?nh ý tưởng hợp nhất các ngô? làng lạ? thành một thành phố trên một d?ện tích 2,5km², thay vì là 8km², tổng d?ện tích của 12 ngô? làng gộp lạ?.
Chính quyền địa phương trích ra một phần d?ện tích trong số 152km² còn lạ? g?ao cho các nhà đầu tư bất động sản. Như vậy, thành phố lẫn ngườ? dân sẽ không tốn một xu nào để ch? trả cho ch? phí xây dựng. Phần đất canh tác còn lạ? sẽ được g?ao cho một số ít nông dân kha? thác vớ? những phương pháp canh nông h?ện đạ? hơn. Phần đông nông dân bị cưỡng bức rờ? bỏ mảnh đất tổ t?ên. Số ngườ? từ chố? sẽ chịu cảnh trường học, đường sá bị phá hủy và đ?ện nước bị cúp.
Đổ? đờ? đâu không thấy, kh? đến định cư rồ? ngườ? dân sớm thất vọng. Thanh n?ên không k?ếm được v?ệc làm, nên suốt ngày la cà trong các quán cà phê Internet. Ngườ? lớn tuổ? hơn buộc phả? chấp những công v?ệc thờ? vụ bấp bênh để mà tồn tạ?. Đó là chưa kể đến cạnh tranh khốc l?ệt vớ? dân d? cư đến từ các vùng khác. Ngay cả như có k?ếm được v?ệc, t?ền lương không đủ trang trả? các ch? phí do g?á cả đắt đỏ. Lạm phát đã độ? g?á gạo lên gấp 2 lần. Nhìn chung, “lo sợ, tuyệt vọng” là những cảm g?ác chung của những ngườ? nông dân tá? định cư ở đây.
Thêm vào đó là cảm g?ác bị mắc lừa. Theo nộ? dung b?ên bản họp chính thức l?ên quan đến cách thức phân phố? d?ện tích nhà ở, nông dân sẽ được trao một d?ện tích mớ? tương đương vớ? phần d?ện tích ở được cộng thêm phần đất xung quanh trang trạ? của họ. Thế nhưng, v?ệc g?ao nhà mớ? d?ễn ra phức tạp hơn dự tính. Kết quả là ngườ? dân chỉ được cấp cho một d?ện tích nhỏ hơn như ước tính ban đầu. Đó là chưa kể đến chất lượng kém của công trình: Tường bị nứt nẻ, thang máy bị sét rỉ.
Từ chỗ tuyệt vọng dẫn đến những hành động t?êu cực. Các vụ “tự tử” l?ên t?ếp xảy ra như nhảy lầu, uống thuốc trừ sâu hay ngủ trên đường ray xe lửa.
G?áo sư Lynette Ong, chuyên g?a về khoa học chính trị thuộc đạ? học Toronto, nhận định: “Hàng trăm ngàn ngườ? đã chuyển đến s?nh sống tạ? đây, nhưng mức sống của họ thật sự đã sa sút. Chất lượng tòa nhà cũng là một vấn đề nhức nhố? do tham nhũng và tình trạng rút ruột công trình”.
Văn L?nh
