Tần Vương qua đời vào ngày 11/7/210 TCN, khi ông chỉ mới 49 tuổi. Lăng mộ của ông được xây dựng hoành tráng đáng kinh ngạc. Được biết, quá trình xây dựng lăng mộ kéo dài suốt 38 năm và huy động tới 700.000 lao động. Tuy nhiên, do kích thước khổng lồ và hệ thống chống trộm khéo léo, ngôi mộ lịch sử này vẫn chưa được khai quật. Các nhà khảo cổ đang nghiên cứu và phát triển công nghệ tiên tiến để khai quật lăng mộ mà không gây tổn hại cho những di vật bên trong, nhằm bảo tồn tốt nhất.
Từ năm 1974, khi cuộc khai quật ban đầu bắt đầu, các nhà khảo cổ đã tiến hành nghiên cứu và bảo tồn tại địa điểm này. Mục tiêu của họ là làm sáng tỏ văn hóa của triều đại nhà Tần và bổ sung kiến thức về lịch sử của gia đình hoàng tộc này.
Phát hiện ban đầu diễn ra năm 1974 trên một cánh đồng vắng vẻ ở tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc. Một số nông dân đang đào giếng gần khu vực Tây An đã tìm thấy hàng loạt tượng binh sĩ được làm bằng đất nung, có kích thước tương tự với con người thật. Sau nhiều thập kỷ điều tra, các nhà khảo cổ kết luận rằng đó là một phần của đội quân gồm 8.000 binh sĩ đất nung, được triều đại Tần Thủy Hoàng sử dụng để bảo vệ lăng mộ. Họ cũng đã xác định được sự tồn tại của một cung điện sâu dưới lòng đất, có khoảng cách hàng chục mét.
Phát hiện này thực sự có giá trị quan trọng, nhưng các nhà khoa học vẫn lo ngại vì một số tài liệu sử ghi lại rằng Hạng Vũ từng gửi 300.000 binh lính và đặc biệt chỉ định Anh Bố để chỉ huy cuộc khai quật lăng mộ của Tần Thủy Hoàng. Tuy nhiên, đoàn quân của Hạng Vũ gặp nhiều khó khăn trong quá trình khai quật. Lối vào lăng mộ đã được mở ra, nhưng bên trong chứa nhiều cạm bẫy gây thương vong nặng nề cho binh lính. Hạng Vũ tự mình tiến vào và rơi vào một cạm bẫy. Vì vậy, ông ra lệnh đốt cháy toàn bộ lăng mộ của Tần Thủy Hoàng trong cơn thịnh nộ. Nhiều người cho rằng sau khi bị thiêu rụi, lăng mộ chỉ còn lại một cái vỏ trống rỗng.
Để xác định liệu lăng mộ có thực sự trống rỗng hay không, các nhà khảo cổ đã sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như thiết bị dò tia vũ trụ và khoan vào lòng đất. Sau khi khoan hơn 40.000 lỗ xung quanh ngọn đồi cao 76 mét, có hình dạng tương tự một kim tự tháp, và sau đó sử dụng máy dò trong nơi được cho là lăng mộ của Tần Thủy Hoàng, họ đã tìm ra nhiều dấu vết quan trọng.
Các nhà khảo cổ không phát hiện dấu hiệu của sự phá hủy nhân tạo quy mô lớn, mà thay vào đó họ phát hiện một cung điện dưới lòng đất cao hơn 30 mét. Toàn bộ cung điện dưới lòng đất được bao quanh bởi những bức tường đất dày từ 4 đến 5 mét, và có chiều dài xung quanh hơn 300 mét. Lăng mộ của Tần Thủy Hoàng nằm ở giữa trung tâm cung điện dưới lòng đất.
Các nhà khảo cổ cũng đã tìm thấy bằng chứng xác nhận các mô tả của Tư Mã Thiên về các hồ và hệ thống đường nước được lấp đầy thủy ngân, nhằm mô phỏng các con sông và biển lớn của Trung Quốc. Tuy vẫn chưa thể xác minh được, một số mô tả khác của Tư Mã Thiên, như sự tồn tại của các bẫy để gây hại cho những người xâm nhập vào lăng mộ, vẫn chưa được chứng minh.
Mặc dù bề mặt của mộ không còn được bảo tồn tốt, nhưng các cấu trúc bên trong lòng đất hầu như vẫn nguyên vẹn. Một phòng trung tâm chứa quan tài của Tần Thủy Hoàng và hầu hết các kho báu quý giá không bị xáo trộn. Khu vực này chiếm khoảng 2/3 diện tích tổng thể, và còn có khu vực chôn cất cho các phi tử của Tần đế, với 48 ngôi mộ nhỏ đã được khám phá. Ngoài ra, các nhà khảo cổ còn phát hiện thêm 98 căn phòng ngay lân cận với khu vực của đội quân đất nung.
Thông qua việc khai quật đường hầm dẫn tới vùng binh mã (đội quân đất nung bên ngoài lăng mộ Tần Thủy Hoàng), các nhà khảo cổ đã phát hiện một số vũ khí như cung nỏ, gậy cung, tượng ngựa... Tất cả chúng không có dấu vết cháy hay hư hại. Từ những phát hiện này, các nhà khảo cổ kết luận rằng lăng mộ của Tần Thủy Hoàng không bị phá hủy và không trống rỗng.
Phương Linh (T/h)
