Xộ khám 4 lần, từ hàng “đại phú” bỗng chốc lâm cảnh gia sản mất trắng, nợ nần ngập ngụa nhưng đại gia đất cảng một thời Bùi Xuân Hải vẫn sôi sục ý chí làm giàu, kiên định một lối đi riêng với những sáng kiến đầy táo bạo.
Cách đây 30 năm, một doanh nhân đất cảng Hải Phòng từng nổi danh khắp chốn và được xếp vào hàng đại phú với khối gia sản đồ sộ khiến cả triệu người ao ước. Rồi bỗng nhiên trong phút chốc, ông lâm cảnh tù tội, gia sản khánh kiệt. Gây dựng lại cơ nghiệp trong những tháng ngày khó khăn tứ bề, bản thân ông vừa làm Giám đốc, vừa làm kế toán, lại kiêm thủ quỹ và luôn cả thầy dạy nghề. Đó là một vài nét phác sơ lược về cuộc đời đầy biến động của doanh nhân Bùi Xuân Hải, còn được gọi là Hải “đồ cổ” – ông chủ của thương hiệu gốm sứ vẽ vàng ròng Haidoco.
Doanh nhân Bùi Xuân Hải, còn được gọi là Hải “đồ cổ” – ông chủ của thương hiệu gốm sứ vẽ vàng ròng Haidoco. Ảnh: Trí thức trẻ |
Nút thắt đổi đời của thầy giáo nghèo đất Cảng
Ông Bùi Xuân Hải sinh ra và lớn lên ở huyện Ân Thi (Hưng Yên) trong một gia đình nghèo. Ông là anh cả trong gia đình có 5 anh chị em.
Năm cuối phổ thông, cậu học sinh Bùi Xuân Hải đạt danh hiệu học sinh giỏi quốc gia, được tuyển thẳng vào Khoa địa lý Kinh tế, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Ra trường với tấm bằng tốt nghiệp xuất sắc, Bùi Xuân Hải được nhận ngay về Trường PTTH Phù Cừ (Hưng Yên) giảng dạy môn địa lý.
Khoảng thời gian này, ông được một học trò tặng cho chiếc bình để cắm hoa. Hơn 5 năm sau đó, khi chuyển về Hải Phòng, ông vẫn đem theo chiếc bình trưng trong nhà làm kỷ niệm.
Một hôm, có anh bạn từ Hà Nội đến chơi đã phát hiện chiếc bình này là bình bát tiên, thuộc loại tối cổ, đời Tống nên nằng nặc đòi mua với giá 2 cây vàng.
Dù bán bình cổ mua được mấy ngôi nhà ở quê nhưng ông Hải không bán. Mấy hôm sau, anh bạn cùng vài người nữa quay lại ngã giá chiếc bình cổ 7 cây vàng. Với số tiền khổng lồ đó, ông Hải đã gật đầu.
Trong chốc lát, chiếc bình cổ biến ông giáo nghèo thành người giàu có. Từ đó, ông lao vào săn tìm, thu mua bình lọ và tất cả những thứ cũ kỹ khác. Thời bấy giờ, người dân chưa biết giá trị của đồ cũ nên có người hỏi mua là “bán tống bán tháo”. Nhờ vậy, ông Hải thu mua được khá nhiều, bán lại cho giới chơi đồ cổ, thu về khối gia sản kếch xù.
Gốm sứ vẽ vàng bạc tỷ của đại gia Hải "đồ cổ". Ảnh: Trí thức trẻ |
Nhờ may mắn, công việc làm ăn thuận lợi, sau 10 năm bước chân vào nghề, đến năm 1980, ông đã có trong tay khoảng 3 tấn vàng. Những toa tàu chở đồ cổ từ TP.HCM ra Hà Nội, rồi đi các nước đem về cho ông không biết bao nhiêu vàng bạc, kim ngân. Đồ cổ chất ngập trong ngôi biệt thự ở 14 Phạm Bá Trực, TP Hải Phòng.
Khoảng thời gian đó có thể coi là giai đoạn vàng son trong sự nghiệp đồ cổ của doanh nhân Bùi Xuân Hải, bởi từ Bắc vào Nam, ông đã gây dựng tổng cộng 200 điểm cất giữ đồ cổ. Cùng với đó, cái tên Hải “đồ cổ” cũng bắt đầu nổi danh khắp nước.
4 lần nhập trại, ăn cơm nhà giam
Vận rủi trong nghề lần đầu tiên “ghé thăm” ông Hải là vào năm 1981. Năm đó, mang theo 1,7 kg vàng vào Thái Bình mua đồng đen. Tuy nhiên, khi gia chủ vừa đưa ra cục đồng hun đen thì công an lập tức ập vào thu sạch cả “đồng đen” lẫn vàng.
Sau biến cố việc này, đại gia Hải “đồ cổ” phải ngồi trại 2 tháng vì buôn hàng quốc cấm.
Ra tù, ông Hải có cơ duyên một lần được giới thiệu với nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Thị Bình trong lần bà về Hải Phòng nên sau đó, ông đề xuất thành lập Công ty Thiết bị giáo dục, huy động học sinh thu gom phế liệu bán cho nhà trường, nhà trường chuyển lên công ty để tái chế. Nhưng khi nhà máy chế biến phế liệu vừa xây xong, năm 1986, ông lại bị bắt vì tội đầu cơ đồ cổ.
Sau đó, Hải được tòa án luận tội “đầu cơ nhưng không trục lợi” và kèm theo bản án 20 tháng tù.
Doanh nhân đất Cảng từng sở hữu tới 3 tấn vàng. Ảnh: Tri thức trực tuyến |
Mãn hạn tù, ông Hải lập xí nghiệp tư doanh. Để tập trung cho kế hoạch mới này, ông dồn hết vốn liếng lập công ty Havico chuyên sản xuất đồ gốm sứ và đồ giả cổ, chỉ sau 2 năm, công ty đã xuất khẩu lượng hàng hóa trị giá 8 triệu USD.
Tuy nhiên, sau sự cố nợ một công ty xuất nhập khẩu 400.000 USD, ngày 19/1/1994, công an Hà Nội bắt ông Hải vì tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa.
Thời điểm ra tòa, Hải “đồ cổ” tự bào chữa, chứng minh mình là chủ nợ chứ không phải con nợ. Không thành án, ngày 31/5/1995, ông được trả tự do nhưng sản nghiệp thì lụi bại tận cùng. Vì khi đó, chính quyền Hải Phòng đưa ra quyết định thu hồi các nhà máy bên đường 5 để mở rộng 2 làn đường. Ba lò đốt hiện đại cùng máy móc, nhà xưởng bị tịch thu chỉ được bồi thường 1%.
Chặng đường ăn cơm nhà giam của ông Hải tưởng cũng đã dừng lại ở đó, nhưng bất ngờ 7 năm sau, ông lại bị bắt giam vì vi phạm Luật Đất đai và bị ngồi tù 14 tháng.
Ngồi tù lần thứ 4 khi đã xấp xỉ tuổi 60, điều ngạc nhiên là ông vẫn miệt mài nghiên cứu và hoàn thành công nghệ mới mang tính đột phá, đó là vẽ vàng ròng lên đồ sứ trước khi đem nung.
Đột phá để định hình lối đi riêng
Ra tù, lâm cảnh trắng tay nhưng thay vì dành thì giờ lãng phí cho sự buồn nản, ông muốn bắt tay hiện thực hóa ý tưởng của mình từ khi còn nung nấu trong những ngày ngồi ghế nhà giam. Chính vì vậy, ông lại tìm cách xoay xở và nhanh chóng lập xưởng sứ cao cấp vẽ vàng ở khu đất rộng 1 ha phía chân đê, trên đường từ TP Hải Phòng đi Đồ Sơn cũ. Đây cũng là trung tâm đào tạo nghề cho các học viên đủ thành phần, lứa tuổi, đến từ nhiều vùng miền.
Giờ đây, tuy đã bước vào ngưỡng luống tuổi, doanh nhân Hải “đồ cổ” vẫn miệt mài với công nghệ kỹ thuật cao - vẽ vàng lên sứ với thương hiệu Haidoco. Những bộ sản phẩm của ông được làm bằng tay cực kỳ tinh xảo khiến thế giới nể phục.
Gốm dát vàng cũng mới chỉ là bước đầu của ông Hải “đồ cổ”. Tham vọng của ông là sẽ dát vàng lên mọi sản phẩm, từ ô tô, điện thoại, cho tới quần áo, rồi tiến tới là dát vàng các công trình kiến trúc cao cấp và siêu cấp tại Việt Nam.
Tuy nhiên, các sản phẩm do cơ sở của ông làm ra rất kén khách hàng, vì giá thành một sản phẩm lên tới vài chục triệu cho tới cả tỷ đồng, điều này dẫn tới tệp khách hàng rất hạn chế do chỉ dành cho giới thượng lưu.
Giới hạn khách hàng, cộng với chi phí cho xưởng sản xuất và showroom trưng bày lớn đã khiến xưởng gốm sứ của ông gặp khó khăn, có thời điểm phải vay lãi ngày để có tiền trả cho nhân công…
Dù gặp nhiều khó khăn nhưng ông Hải vẫn kiên định với lối đi của riêng mình, từng bước khắc phục khó khăn, trở ngại. Trong một lần cởi mở với báo chí, ông từng chia sẻ: “Cách đây 30 năm, tôi là đại tỷ phú. Giờ đây, tôi là "chúa chổm", đi vay nặng lãi khắp nơi chỉ để duy trì cái xưởng gốm sứ…”. Thế nhưng, trong ông vẫn không thôi nung nấu khát vọng biến Hải Phòng thành “vương quốc gốm sứ” của thế giới, đặc biệt là công nghệ vẽ vàng lên gốm sứ sẽ đánh bại nền gốm sứ của Trung Quốc nổi tiếng cả ngàn năm nay.
Vũ Đậu
