(ĐSPL) - Không trực t?ếp ở mặt trận như hồ? ở Đ?ện B?ên, trong cuộc đạ? thắng mùa xuân, tướng G?áp g?ống một “nhạc trưởng” đ?ều phố? các cánh quân trong một ch?ến trường rộng lớn là toàn bộ m?ền Nam để đ? tớ? thắng lợ? cuố? cùng.
Những dự k?ến tà? tình
Ngày 10/3/1975, ch?ến dịch Tây Nguyên mở màn ở Buôn Ma Thuột. Do ngh? b?nh lừa địch tốt, quân ta sớm đánh ch?ếm được các mục t?êu quan trọng. Sang ngày 11/3, ta làm chủ hoàn toàn thị xã Buôn Ma Thuột. Vào lúc này, quân địch mớ? tỉnh ra. Chúng sẽ có phản ứng. Làm sao để phát huy thế thắng hơn nữa.
Trong thờ? đ?ểm đó, căn cứ trên những t?n tức thu được từ nh?ều nguồn cùng vớ? nhãn quan quân sự sắc bén của một vị tư lệnh tà? ba, tướng G?áp đã dự k?ến khả năng địch rút lu? ch?ến lược khỏ? Tây Nguyên. Trong bức đ?ện gử? tướng Văn T?ến Dũng ngày 13/3, tướng G?áp đã nhắc nhở tướng Dũng: “Trường hợp địch bị t?êu d?ệt một bộ phận s?nh lực lớn, mất thị xã Buôn Ma Thuột và nh?ều quận lỵ, v?ệc ch?a cắt ch?ến lược đường số 19 thực h?ện tốt thì có khả năng chúng tập trung các lực lượng còn lạ? ở B3 và Ple?ku, cũng nên nghĩ đến khả năng chúng buộc phả? thực h?ện rút lu? ch?ến lược”.
Hôm sau, nhận được t?n địch đốt kho tàng ở Kon Tum, tướng G?áp nó? vớ? tướng Lê Trọng Tấn: “Địch rút bỏ Ple?ku – Kon Tum đã rõ rệt. Chúng sẽ đưa lực lượng xuống co cụm g?ữ đồng bằng khu 5, Huế và Đà Nẵng. Tình hình sẽ phát tr?ển nhanh. Anh đ?ện ngay cho anh Dũng b?ết”.
Các bức đ?ện của tướng G?áp gử? vào Tây Nguyên đã cung cấp những t?n tức cùng vớ? những gợ? ý quan trọng để các tướng lĩnh tạ? mặt trận có những cơ sở nhận định tình hình. Trong hồ? ký Đạ? thắng mùa xuân của tướng Văn T?ến Dũng có nó? đến v?ệc sau kh? nhận bức đ?ện của Quân ủy Trung ương nêu các khả năng phản ứng của địch, trong Bộ tư lệnh ch?ến dịch Tây Nguyên đã thảo luận ngh?êm túc nhưng các ý k?ến cũng chưa thống nhất. Có ngườ? cho là địch sẽ rút, có ngườ? cho là địch phản kích. Đến 21 g?ờ ngày 16/3 lực lượng trực ban nhận được t?n địch rút khỏ? Ple?ku theo đường số 7. Bộ tư lệnh ch?ến dịch Tây Nguyên gấp rút chỉ đạo các đơn vị truy kích địch và đã đánh tan chúng trên con đường số 7.
Cùng vớ? ch?ến cuộc ở Tây Nguyên, ở hướng Trị Th?ên, quân ta cũng đã chuẩn bị để nổ súng t?ến công. Đạ? tướng nh?ều ngày l?ền ăn ngủ ngay tạ? Tổng hành d?nh để theo dõ? tình hình nhằm đưa ra các chỉ thị kịp thờ?. Ngày 15/3 Quân báo phát h?ện địch chuyển một l?ên đoàn b?ệt động quân ra Quảng Trị thay cho sư đoàn thủy quân lục ch?ến. H?ện tượng này g?úp củng cố nhận định của Đạ? tướng từ sau trận Buôn Ma Thuột.
Đạ? tướng v?ết trong hồ? ức: “qua cuộc đọ sức lớn đầu t?ên ở Tây Nguyên và những d?ễn b?ến t?ếp theo, có thể thấy rõ quân nguỵ còn yếu hơn nh?ều so vớ? sự đánh g?á của ta trước lúc mở cuộc t?ến công. Chúng không hy vọng g?ữ được Trị - Th?ên. Có thể chúng sẽ tập trung lực lượng về g?ữ Đà Nẵng, nơ? có vị trí ch?ến lược quân sự xung yếu. Như vậy, khả năng phát tr?ển t?ến công của ta rất lớn. Kế hoạch ha? năm có thể rút ngắn. G?ả? phóng m?ền Nam có thể sớm hơn. Trước mắt, đã có thể mở cuộc t?ến công g?ả? phóng thành phố Huế và toàn bộ ha? tỉnh Quảng Trị - Thừa Th?ên”.
Đến lúc này Đạ? tướng dường như đã nhìn thấy trước ngày ch?ến thắng nên trong cuộc họp Bộ Chính trị ngày 18/3, ông mạnh dạn đề nghị Bộ Chính trị : “Ta đang sung sức, lực lượng tập trung, khí thế mạnh mẽ. Quân uỷ Trung ương đề nghị Bộ Chính trị hạ quyết tâm g?ả? phóng m?ền Nam trong năm 1975, không chờ đến năm 1976. Để thực h?ện quyết tâm ấy, k?ến nghị của Quân uỷ Trung ương là: Hướng ch?ến lược chủ yếu là Sà? Gòn”. Được Bộ Chính trị tán thành, Đạ? tướng chỉ đạo ngay Bộ Tổng tham mưu xây dựng kế hoạch cho trận ch?ến cuố? cùng. Cũng ngay ch?ều hôm đó, Đạ? tướng g?ao nh?ệm vụ cho Quân đoàn I sửa soạn hành quân vào m?ền Nam tham g?a trận đánh cuố? cùng ở Sà? Gòn.
Phá thế co cụm ch?ến lược
Ở một khía cạnh nào đó, có thể nó? rằng chỉ trong 50 ngày mà một độ? quân hơn 1 tr?ệu ngườ? của chính quyền Sà? Gòn tan rã là do l?ên tục phạm sa? lầm ch?ến lược. Đ?ều đáng nó?, sự sa? lầm đó ngày càng bị khoét sâu bở? những hành động của tướng G?áp.
Đầu t?ên là cuộc tr?ệt thoá? khỏ? cao nguyên của quân độ? Sà? Gòn đã được ông dự l?ệu từ trong bức đ?ện ngày 13/3. Bở? thế, kh? địch rút chạy khỏ? cao nguyên, quân ta đã phản ứng khá nhanh, kh?ến cuộc rút chạy của chúng trở thành một thảm họa quân sự. Toàn bộ quân đoàn II của địch tan rã.
Tình hình Tây Nguyên vừa tạm ổn, tướng G?áp l?ền đ?ện cho tướng Dũng yêu cầu đưa quân xuống Đông Nam Bộ. Mục đích là không cho địch có cơ hộ? co cụm về phòng thủ ở ven Sà? Gòn.
Một lần nữa, ý định co cụm ch?ến lược của địch lạ? bị tướng G?áp chặn đứng ở Đà Nẵng. Vào ngày 22/3, kh? quân ta đã đánh th?ệt hạ? nặng sư đoàn 1 Sà? Gòn và đang bao vây Huế, tướng G?áp đ?ện cho Khu 5 và Quân đoàn II bịt cửa b?ển Thuận An không cho địch rút vào phía trong theo đường b?ển. Chấp hành lệnh, trung đoàn 1 sư 324 lập tức hành quân. Sự xuất h?ện của quân chủ lực đã kh?ến hàng ngàn quân địch có cả xe tăng th?ết g?áp hoảng loạn tan vỡ vứt bỏ súng ống, xe pháo trên một đoạn đường dà? từ thành phố Huế xuống cửa Thuận An.
Tương quan lực lượng là một yếu tố quan trọng trong quân sự. Tuy nh?ên, vớ? một vị tướng tà?, tương quan không phả? chỉ là những con số về ngườ?, súng ống. Trong trận g?ả? phóng Đà Nẵng, tướng G?áp đã tư duy không theo con số.
Lúc đó Đà Nẵng tập trung gần 10 vạn quân địch nhưng lực lượng ô hợp vớ? nh?ều tàn quân từ các nơ? rút về nên t?nh thần của chúng đã cực kỳ hoang mang. Không những nhìn thấy khả năng tan rã, tướng G?áp lạ? t?ếp tục nhấn mạnh đến yêu cầu phá ý định rút lu? co cụm vào tuyến trong của địch.
Trong cuộc họp Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương ngày 24/3, ông phân tích: “Nếu chúng thoát được vào phía nam thì cuộc Tổng t?ến công của ta ở ch?ến trường trọng đ?ểm sẽ gặp khó khăn. Vậy ta cần nhanh chóng đánh ch?ếm Đà Nẵng, t?êu d?ệt s?nh lực của địch ở đây, tạo thuận lợ? phát tr?ển t?ến công trong các bước sau. Chúng có thể "tử thủ", cũng có thể rút, rút nhanh hay rút chậm, nhưng ta thì phả? chuẩn bị đánh trong tình huống địch rút nhanh, nhất th?ết phả? đánh nhanh. Không chờ g?ả? phóng xong Huế, mà ngay từ bây g?ờ, phả? bắt đầu mở cuộc t?ến công vào Đà Nẵng. Nhanh chóng đánh ch?ếm các đ?ểm cao, cho xe tăng thọc sâu ngay, tận dụng tố? đa khả năng của pháo b?nh để t?ến công Đà Nẵng”.
D?ễn b?ến trận Đà Nẵng sau đó, quân ta chỉ chuẩn bị trong 3 ngày vớ? lực lượng ít hơn nhưng đã nhanh chóng đánh tan 10 vạn quân và g?ả? phóng thành phố lớn thứ 2 m?ền Nam. Đáng chú ý là vớ? những chỉ đạo của tướng G?áp, toàn bộ quân đoàn I của địch tan rã bị loạ? khỏ? vòng ch?ến, số thoát vào tuyến trong không đáng kể. Đ?ều đó tạo thuận lợ? cho ch?ến dịch cuố? cùng g?ả? phóng Sà? Gòn.
Nhìn xuyên suốt 50 ngày tổng t?ến công và nổ? dậy xuân 1975 ta thấy va? trò Đạ? tướng nổ? bật lên như một nhạc trưởng tà? ba b?ết sắp xếp, thúc đẩy những “nhạc công” để tấu lên khúc nhạc khả? hoàn. B?ết rằng như Tổng Bí thư Lê Duẩn nó?: “thắng lợ? này không của r?êng a?, v?nh quang này thuộc về dân tộc”. Chính tướng G?áp cũng nó? ông chỉ là g?ọt nước trong b?ển cả. Tuy nh?ên, không thể phủ nhận va? trò to lớn của ông trong cuộc kháng ch?ến chống Mỹ và đặc b?ệt là trong đạ? thắng mùa xuân 1975.
Trần Vũ
