Taliban là nhóm vũ trang ban đầu chiêu mộ các tay súng mujahideen (thánh chiến), những người đã đánh bại quân Liên Xô trong những năm 1980 nhờ sự hỗ trợ của Mỹ.
Tới năm 1994, nhóm vũ trang Hồi giáo nổi lên với tư cách là một trong những phe chiến đấu trong nội chiến và kiểm soát hầu hết lãnh thổ Afghanistan. Tới năm 2001, khi Mỹ cùng các nước phương Tây đồng loạt đưa quân vào Afghanistan để đẩy lùi Taliban và nỗ lực của các nhóm khủng bố tại khu vực này.
Tuy nhiên, mới đây, khi Mỹ và NATO bắt đầu kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan, Taliban đã một lần nữa phát triển quân sự và nổi dậy tiến công, giành lại quyền kiểm soát. Ngày 15/8, nhóm vũ trang đã chính thức tiến vào thủ đô Kabul sau khi Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani rời khỏi đất nước.
Video các chiến binh Taliban đã vào cung điện tổng thống ở thủ đô Kabul ngày 15/8. Nguồn: Al Jazeera
Được biết, người đã sáng lập và chỉ đạo đầu tiên của Taliban là Mullah Mohammad Omar. Tuy nhiên, vào thời điểm Taliban bị lật đổ vào năm 2001, ông Omar đã lẩn trốn. Nơi ở của ông Omar bí ẩn đến mức không ai biết thông tin gì về ông cho tới khi con trai ông xác nhận ông đã qua đời vào năm 2013.
Ngoài ông Mullah Mohammad Omar, Taliban còn có nhiều lãnh đạo chủ chốt khác nhưng cũng kín tiếng và có cuộc sống bí ẩn tương tự.
Haibatullah Akhunzada
Ông Haibathullah Akhunzada được gọi là "Thủ lĩnh của những người trung thành". Ông là học giả pháp lý Hồi giáo và thủ lĩnh tối cao của Taliban, người nắm quyền cuối cùng đối với các vấn đề chính trị, tôn giáo và quân sự của nhóm.
Ông Akhunzada đã tiếp quản vị trí này sau khi người tiền nhiệm của ông là Akhtar Mansour bị giết trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ gần biên giới Afghanistan-Pakistan vào năm 2016. Tuy nhiên, ông Akhunzada đã đột ngột biến mất vào tháng 5/2016.
Trong 15 năm trước khi mất tích, ông Akhunzada đã giảng dạy và thuyết giảng tại một nhà thờ Hồi giáo ở Kuchlak, thị trấn ở Tây Nam Pakistan. Theo những thông tin hiện tại, nhiều người ước tính ông Akhunzada hiện nay đã ngoài 60 tuổi và nơi ở của ông đến nay vẫn là một bí ẩn.
Mullah Mohammad Yaqoob
Mullah Mohammad Yaqoob là con trai người sáng lập Taliban Mullah Mohammad Omar. Được biết, ông Yaqoob là giám sát hoạt động quân sự của Taliban và các báo cáo phương tiện truyền thông địa phương cho biết ông đang sống ở Afghanistan.
Ông Yaqoob từng được để cử làm lãnh đạo phong trào của Taliban sau nhiều ồn ào liên quan tới vấn đề kế nhiệm. Tuy nhiên, tới năm 2016, ông Yaqoob đã trao lại vị trí này cho ông Akhunzada vì cảm thấy mình chưa đủ kinh nghiệm chiến trường và còn quá trẻ.
Sirajuddin Haqqani
Sirajuddin Haqqani là con trai của chí huy quân thánh chiến nổi tiếng Jalaluddin Haqqani. Trong đó, Sirajuddin lãnh đạo Mạng lưới Haqqani, một nhóm được tổ chức có nhiệm vụ giám sát các tài sản tài chính và quân sự của Taliban dọc biên giới Pakistan-Afghanistan.
Hai cha con nhà Haqqani được cho là người đứng sau thực hiện một số vụ đánh bom liều chết ở Afghanistan và bị quy trách nhiệm cho một số vụ tấn công cấp cao ở nước này, bao gồm một cuộc đột kích vào khách sạn hàng đầu thủ đô Kabul, một vụ ám sát Tổng thống lúc bấy giờ là ông Hamid Karzai và một cuộc tấn công liều chết nhằm vào Đại sứ quán Ấn Độ.
Ước tính, tuổi hiện tại của ông Sirajuddin Haqqani rơi vào khoảng cuối 40 đầu 50, nơi ở của ông đến nay chưa được xác định.
Mullah Abdul Ghani Baradar
Ông Mullah Abdul Ghani Baradar là một trong những người đồng sáng lập Taliban. Ông Baradar hiện đứng đầu văn phòng chính trị của Taliban và là một phần của nhóm đàm phán ở Doha (Ả Rập) với nỗ lực đạt được một thỏa thuận mở đường cho một lệnh ngừng bắn và hòa bình lâu dài hơn ở Afghanistan. Tuy nhiên, quá trình này đã không đạt được kết quả đáng mong đợi.
Ông Baradar, một trong những chỉ huy đáng tin cậy nhất của Mullah Omar, đã bị lực lượng an ninh bắt giữ vào năm 2010 ở thành phố Karachi, miền Nam Pakistan và được thả tự do vào năm 2018.
Sher Mohammad Abbas Stanikzai
Ông Sher Mohammad Abbas Stanikzai từng giữ chức vụ Thứ trưởng trong chính phủ Taliban trước khi bị lật đổ vào năm 2001. Ông Stanikzai đã sống ở Doha trong gần một thập kỷ và trở thành người đứng đầu văn phòng chính trị của Taliban vào năm 2015.
Ông đã tham gia vào các cuộc đàm phán với chính phủ Afghanistan và đã đại diện cho Taliban trong các chuyến đi ngoại giao tới một số quốc gia.
Abdul Hakim Haqqani
Abdul Hakim Haqqani là trưởng nhóm đàm phán của Taliban. Ông đứng đầu hội đồng các học giả tôn giáo hùng mạnh của Taliban và được xem là người ông Akhunzada tin tưởng nhất.
Minh Hạnh (Theo Reuters)
