Trong trường hợp nghi bị lây nhiễm HIV, người ta cần dùng thuốc chống phơi nhiễm HIV càng nhanh càng tốt.
Vụ tai nạn giao thông 2 xe khách đấu đầu tại Kon Tum xảy ra trưa 30/6 đã khiến 4 người chết, 12 người khác bị thương. Điều đáng nói là 1 trong 4 nạn nhân tử vong nhiễm HIV, nhưng khi đưa đi cấp cứu và làm nhiệm vụ cấp cứu, 7 người dân và 17 y, bác sĩ không hay biết nên không có sự phòng hộ.
Phơi nhiễm HIV là tai nạn nghề nghiệp mà các nhân viên y tế luôn phải đối mặt. |
Mặc dù sau đó, tất cả những người này đã được uống thuốc ARV điều trị phơi nhiễm HIV, nhưng qua đó cho thấy mọi người đều cần nắm được kiến thức về việc phòng chống cũng như xử lý kịp thời khi nghi bị lây bệnh.
Trường hợp nào cần điều trị phơi nhiễm ngay
Về mặt lý thuyết, chỉ khi nào có sự tiếp xúc trực tiếp với máu và các dịch tiết của cơ thể người có HIV thì mới có nguy cơ lây nhiễm HIV. Cụ thể là:
- Máu, chất dịch cơ thể của người có HIV bắn vào các vùng da bị tổn thương (chàm, bỏng, vết loét, xây xước từ trước) hoặc bắn vào niêm mạc (mắt, mũi, họng …)
- Tổn thương qua da do các ống đựng máu hoặc chất dịch của người có HIV bị vỡ đâm vào.
- Vết thương do bị bơm kim tiêm hoặc các dụng cụ sắc nhọn đã hoặc đang dùng cho người có HIV đâm vào.
- Quan hệ tình dục với người có HIV mà không sử dụng bao cao su.
Quy trình xử lý gồm 7 bước:
- Bước 1: Xử lý vết thương tại chỗ: Rửa ngay vết thương dưới vòi nước; để vết thương tự chảy máu trong một thời gian ngắn, không nặn bóp vết thương; rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch.
Nếu phơi nhiễm qua niêm mạc mắt: Rửa mắt bằng nước cất hoặc nước muối NaCl 0,9% liên tục trong 5 phút. Dùng vòi rửa mắt khẩn cấp nếu có (thường được trang bị trong các phòng xét nghiệm khẳng định)
Phơi nhiễm qua niêm mạc miệng, mũi: Rửa mũi bằng nước cất hoặc dung dịch NaCl 0,9 % và xúc miệng bằng NaCl 0,9 % nhiều lần.
- Bước 2: Báo cáo người phụ trách và làm biên bản (chú ý ghi đầy đủ ngày, giờ).
- Bước 3: Đánh giá nguy cơ phơi nhiễm theo mức độ tổn thương và diện tích tiếp xúc.
- Bước 4: Xác định tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm.
- Bước 5: Xác định tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm. Nếu kết quả xét nghiệm HIV dương tính ngay sau khi phơi nhiễm chứng tỏ người bị phơi nhiễm đã nhiễm HIV từ trước, không phải do phơi nhiễm.
Dừng sử dụng thuốc ARV cho dự phòng sau phơi nhiễm. Tư vấn, chuyển người bị phơi nhiễm đến cơ sở điều trị HIV để được điều trị.
- Bước 6: Tư vấn cho người bị phơi nhiễm.
- Bước 7: Điều trị dự phòng bằng thuốc ARV, càng sớm càng tốt, tối ưu nhất trong vòng 72 giờ. Thời gian điều trị thuốc ARV dự phòng phơi nhiễm kéo dài liên tục trong 4 tuần.
Việc xét nghiệm máu cũng chưa chắc có thể chắc chắn nguồn lây nhiễm nếu người đó mới đang trong gia đoạn cửa sổ của bệnh. |
Sau đó, người được điều trị cần làm xét nghiệm máu để kiểm tra xem tại thời điểm hiện tại đã có vi rút HIV hay chưa (có thể bắt đầu điều trị ngay khi chưa có kết quả xét nghiệm nhưng nếu có kết quả xét nghiệm là dương tính thì dừng điều trị ngay). Xét nghiệm nguồn lây nhiễm, nếu kết quả xét nghiệm là âm tính thì không cần điều trị hoặc dừng điều trị, tuy nhiên, cần nghĩ đến yếu tố nguồn lây nhiễm là người nghi có HIV đang ở trong giai đoạn cửa sổ (các xét nghiệm chưa tìm thấy kháng thể kháng vi rút HIV trong nguồn lây nhiễm) để quyết định việc dừng điều trị hay tiếp tục điều trị
Chi phí điều trị như thế nào?
Hiện nay, chỉ các trường hợp bị phơi nhiễm HIV khi đang làm nhiệm vụ chuyên môn mới được điều trị dự phòng miễn phí còn các trường hợp phơi nhiễm do cá nhân có hành vi nguy cơ không được hưởng chế độ miễn phí này.
Tuy nhiên, những người bị phơi nhiễm có thể mua thuốc chống phơi nhiễm HIV tại các hiệu thuốc theo chống chỉ định của bác sỹ. Theo Bác sỹ Trần Quốc Tuấn, bệnh viện Đống Đa, Hà Nội, chi phí cho một lần điều trị phơi nhiễm bằng thuốc ARV do nước ta sản xuất khoảng 1.200.000 đồng, còn nếu là thuốc ngoại thì khoảng 4.500.000 đồng.
Việc dự phòng lây nhiễm HIV khi gặp tình huống rủi ro có sự tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc các dịch tiết từ cơ thể người có HIV là rất quan trọng và rõ ràng là giúp người bị phơi nhiễm HIV giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV. Tuy nhiên, mỗi lần điều trị phơi nhiễm thường kéo dài và có những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe, kinh tế, tâm lý… chính vì vậy, không coi điều trị phơi nhiễm là biện pháp bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ lây nhiễm HIV mà cần chủ động phòng tránh lây nhiễm HIV bằng các biện pháp tích cực, chủ động hơn trong việc dùng thuốc chống phơi nhiễm HIV.
Tổng hợp
