Phù bạch mạch có biểu hiện phù hai tay, chân hoặc cả tay và chân. Đây là hậu quả của việc bạch huyết kém lưu thông do bị tắc nghẽn, bị tổn thương hoặc do các mạch bạch huyết phát triển không bình thường. Phù bạch mạch ở chân đôi khi được gọi là bệnh phù chân voi vì chân phù lớn như bàn chân voi.
Phù bạch mạch là gì?
Phù bạch mạch, còn được gọi là phù mạch bạch huyết. Phù bạch mạch có biểu hiện phù hai tay, chân hoặc cả tay và chân. Đây là hậu quả của việc bạch huyết kém lưu thông do bị tắc nghẽn, bị tổn thương hoặc do các mạch bạch huyết phát triển không bình thường. Phù bạch mạch ở chân đôi khi được gọi là bệnh phù chân voi vì chân phù lớn như bàn chân voi.
Bệnh phù bạch huyết nguyên phát do bất thường bẩm sinh của hạch bạch huyết hoặc hệ thống mạch bạch huyết dẫn đến ứ trệ dịch tăng dần ở một phần chi thể. Từ đó, gây ra hạn chế vận động, gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng chất lượng sống của người bệnh. Bên cạnh đó, chi thể ứ dịch là môi trường thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn dẫn đến nhiễm trùng mô mềm và loét da.
Phù bạch mạch được xem như là một tình trạng không thể tránh khỏi trong điều trị ung thư và thường gặp sau điều trị ung thư (ví dụ như điều trị ung thư vú, ung thư cổ tử cung, nội mạc tử cung, âm hộ, đầu cổ, ung thư tuyến tiền liệt cũng như sarcoma và melanoma).
Triệu chứng thường gặp: Sưng một phần hoặc toàn bộ cánh tay hoặc chân, bao gồm cả ngón tay hoặc ngón chân; Phụ nữ từng xạ trị ung thư vú có thể phù tay; Nam giới bị tắc nghẽn mạch bạch huyết do ung thư tuyến tiền liệt di căn có thể phù chân; Sưng không đau đớn nhưng kéo dài; Những phần cơ thể khác như các cơ quan sinh dục ngoài hay mặt cũng có thể phù; Chân bị phù trông như chân trâu và giống thân cây vì mắt cá chân bị phù. Bàn chân có hình vuông khi phù ngón chân; Phù bạch huyết gây ra do điều trị ung thư có thể không xảy ra cho đến tháng hoặc nhiều năm sau khi điều trị.
Bệnh phù mạnh bạch huyết tiến triển qua 3 giai đoạn: giai đoạn sớm, phù ấn lõm, vận động các chi gần như bình thường; phù tăng lên, ấn không lõm, sự phì đại của chi sang giai đoạn không hồi phục, vùng chi bị tổn thương bắt đầu xơ hóa; vùng tổn thương trở lên rất to, cứng và xơ hóa không hồi phục (còn gọi là phù chân voi).
Tại Việt Nam, hiện nay chưa có cơ sở nào điều trị được căn bệnh này. Theo GS.TS Trần Thiết Sơn, Trưởng khoa Phẫu thuật tạo hình, Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn, mỗi năm bác sĩ gặp khoảng 10 ca bệnh (cả người lớn và trẻ em) mắc phù bạch mạch. Đối với trẻ em có thể do bẩm sinh, hoặc do mắc phải ở người lớn như giun chỉ, biến chứng trong điều trị ung thư, hoặc do chấn thương.
Chuyên gia hàng đầu đến Việt Nam phẫu thuật
Trong các ngày từ 12-16/11/20108, Gs.Ts.Corinne Becker - Đại học Pierre et Marie Crurie, Paris, Pháp đã có chuyến công tác lần thứ 2 tại Trung tâm kỹ thuật cao và tiêu hóa Hà Nội, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn.
Gs.Ts.Corinne Becker là chuyên gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực phẫu thuật tạo hình, người đi tiên phong trong việc nghiên cứu và tìm ra phương pháp điều trị phù bạch huyết. Trong vòng 20 năm qua, Gs.Ts.Corinne Becker đã đi đến nhiều nước trên thế giới để phẫu thuật cho hơn 4000 ca bệnh và đào tạo cho các phẫu thuật viên khác về phuơng pháp điều trị này.
Trước đó, Tháng 4/2018, Gs.Ts.Corinne Becker đã có chuyến công tác đầu tiên tại Bệnh viện Xanh Pôn. Tại đây, Gs.Ts.Corinne Becker đã khám và tư vấn điều trị cho 9 bệnh nhân Phù bạch mạch, phẫu thuật cho 4 ca có chỉ định mổ bằng phương pháp ghép hạch tự thân (lấy hạch ở nách, ghép xuống bẹn). Kết quả sau mổ rất tốt.
Ngày 13/11, Các bệnh nhân đã mổ hồi tháng 4/2018 đã được Gs.Ts.Corinne Becker trực tiếp khám lại, kết quả cho thấy tình trạng bệnh lý có tiến triển rất tốt, chân bệnh nhân đã nhỏ lại hoặc không to thêm, tổ chức duới da mềm mại. Bệnh nhân được tiếp tục điều trị kết hợp băng ép và các bài tập vật lý trị liệu tại nhà như massage chân, tay…
Trong chuyến công tác lần này (Từ 12-16/11), Gs.Ts.Corinne Becker đã khám cho 18 trường hợp. Trong đó có 6 ca có biểu hiện lâm sàng chân to bất thường hoặc kết hợp 01 chân to 01 tay to, thậm chí to cả 1 bên mặt. Kết quả chụp cộng hưởng từ có phát hiện tổn thuơng mạch bạch huyết.
Với 6 bệnh nhân này Gs.Ts.Corinne Becker đã chỉ định mổ và trực tiếp phẫu thuật trong 4 ngày từ 13-16/11. Đặc biệt, trong số bệnh nhân mổ đợt này, có trường hợp đã đuợc khám và mổ nhiều lần tại các trung tâm lớn trong nuớc cũng như nuớc ngoài nhưng tình trạng không cải thiện.
6 ca phẫu thuật cho kết quả khả quan. Sau mổ, bệnh nhân không còn đau, chân đã ấm trở lại, phần da ở ngón chân không tím, vết mổ được kiểm tra đều ổn định…
12 ca bệnh còn lại, kết quả khám cho thấy tổn thương không thuộc nhóm bệnh Phù bạch mạch hoặc mức độ tổn thương nhẹ nên đã được Gs.Ts.Corinne Becker tư vấn điều trị vật lý trị liệu và theo dõi thêm.
Theo GS. Corinne Becker trực tiếp thực hiện các ca phẫu thuật chia sẻ, để phẫu thuật cho bệnh nhân bị phù mạnh bạch huyết đã sử dụng phương pháp ghép hạch tự thân. Sau khi vạt hạch ghép thành công nó sẽ tiết ra VGEF3 - một hormone tăng trưởng tự nhiên giúp kích thích quá trình tạo ra các đường bạch mạch mới. Nếu các bệnh nhi được phát hiện bệnh, điều trị sớm bằng phương pháp này, tỷ lệ thành công lên tới 98%. Chân các cháu sẽ trở nên cân đối và chất lượng cuộc sống của các cháu gần như bình thường.
Nam Anh
