Ngân sách Ukraine cho năm 2026
Mới đây, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ký ban hành Luật Ngân sách Nhà nước Ukraine năm 2026, trong đó ghi nhận mức thâm hụt cao nhất kể từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ.
Theo văn bản được công bố khoảng cách giữa thu – chi ngân sách đang ngày càng nới rộng, phản ánh áp lực tài chính chưa từng có của Kiev sau gần bốn năm chiến tranh.
Dự toán, tổng thu ngân sách năm 2026 đạt 2,9 nghìn tỷ UAH (khoảng 68 tỷ USD), trong khi chi tiêu lên tới 4,97 nghìn tỷ UAH (tương đương 117,5 tỷ USD). Thâm hụt ngân sách vì thế chạm ngưỡng 2 nghìn tỷ UAH, tức hơn 47 tỷ USD, tương ứng 18,4% GDP – mức vượt xa giới hạn tài khóa thông thường của hầu hết các nền kinh tế.
Khoản mục chi tiêu lớn nhất vẫn là quốc phòng và an ninh quốc gia, dự kiến ở mức 2,8 nghìn tỷ hryvnia (66,3 tỷ USD, chiếm 27,2% GDP). Tiếp theo là chi phí trả lãi nợ công, dự kiến ở mức 513 tỷ hryvnia (12,2 tỷ USD).
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Ukraine
Khác với những năm trước, chính phủ Ukraine đã quyết định tăng một số khoản chi tiêu phi quân sự. Chi tiêu cho giáo dục sẽ tăng lên 279 tỷ hryvnia (6,6 tỷ USD) – tăng 80 tỷ, trong đó 55 tỷ sẽ được phân bổ cho việc tăng lương 30% cho giáo viên. Ngân sách y tế được dự kiến 259 tỷ hryvnia, tăng 39 tỷ so với năm trước.
Ngược lại, ngân sách của Cơ quan Nhà nước về Tái thiết và Phát triển Cơ sở hạ tầng đã giảm đáng kể từ 45 tỷ xuống còn 28 tỷ hryvnia (0,66 tỷ USD). Mức tài trợ cho các cơ cấu an ninh khác như Lực lượng Vệ binh Quốc gia, Cơ quan An ninh Ukraine, tình báo quân sự, Cơ quan Biên phòng Nhà nước và cảnh sát được giữ nguyên ở mức của năm nay hoặc giảm nhẹ.
Giai đoạn thử thách tài chính nghiêm trọng
Khoảng cách khổng lồ giữa mức thu và mức chi xuất hiện trong bối cảnh Ukraine tiếp tục phụ thuộc lớn vào viện trợ quốc tế nhằm duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước và chi tiêu quốc phòng. Nguồn thu nội địa suy yếu, trong khi chi phí quân sự và hỗ trợ an sinh tăng mạnh qua từng năm, khiến cấu trúc ngân sách ngày càng mất cân đối.
Từ giữa năm 2023, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và nhiều định chế tài chính quốc tế đã cảnh báo khả năng thâm hụt ngân sách của Ukraine có thể leo thang nếu không sớm tái cấu trúc chi tiêu và đảm bảo các gói hỗ trợ ổn định từ phương Tây.
Politico từng dẫn nguồn tin nội bộ châu Âu cho biết, trong trường hợp Liên minh châu Âu không thông qua cơ chế cho Ukraine vay từ quỹ “bồi thường chiến tranh”, bằng cách sử dụng lợi nhuận hoặc tài sản Nga bị đóng băng, Kiev có thể cạn kiệt nguồn lực tài chính ngay từ tháng 2/2026. Điều này khiến giới đầu tư quốc tế lo ngại về rủi ro thanh khoản cũng như khả năng trả nợ của Ukraine trong trung hạn.
Trong bối cảnh EU vẫn đang tranh cãi gay gắt về tính hợp pháp của việc tịch thu tài sản Nga, tương lai nguồn tài trợ này vẫn bất định. Dòng viện trợ từ Mỹ cũng chưa có dấu hiệu trở lại mức trước năm 2024, khi các cuộc tranh luận nội bộ ở Washington tiếp tục kéo dài.
Các chuyên gia kinh tế nhận định thâm hụt ở mức 18,4% GDP sẽ tạo áp lực lớn lên việc vay nợ quốc tế của Ukraine, làm gia tăng chi phí phát hành trái phiếu và nguy cơ lạm phát cao hơn. Đồng thời, việc phụ thuộc gần như tuyệt đối vào viện trợ bên ngoài khiến tài chính công của Kiev trở nên mong manh trước mọi biến động chính trị tại châu Âu và Mỹ.
Giao tranh vẫn dữ dội trên nhiều mặt trận. Ảnh minh họa
Vào ngày 26/11, một thỏa thuận sơ bộ đã đạt được giữa IMF và Ukraine về một chương trình hỗ trợ mới kéo dài 48 tháng theo Cơ chế Mở rộng Quỹ, trị giá 8,1 tỷ USD. Điều này vẫn cần sự chấp thuận của Hội đồng Điều hành IMF, dự kiến diễn ra vào tháng 1/2026.
Tuy nhiên, niềm hy vọng lớn nhất của Kiev gần đây nằm ở đề xuất của Ủy ban châu Âu về một khoản vay bồi thường lên tới 165 tỷ euro, dựa trên các tài sản bị đóng băng của ngân hàng trung ương Nga. Số tiền này sẽ được dùng để đáp ứng cả nhu cầu dân sự và quân sự của Ukraine.
Đến ngày 19/12 tại Brussels, các lãnh đạo EU đã đưa ra một quyết định mang tính bước ngoặt: thông qua gói vay trị giá 90 tỷ euro dành cho Ukraine trong 2 năm tới, con số thấp hơn nhiều so với kỳ vọng trên của Kiev.
Các đối tác phương Tây vẫn nhấn mạnh cam kết hỗ trợ Ukraine, nhưng đồng thời yêu cầu Kiev tiếp tục cải cách minh bạch ngân sách, kiểm soát chi tiêu quốc phòng và chống tham nhũng – những điều kiện then chốt để nhận thêm tài trợ.
Với ngân sách 2026, Ukraine đang bước vào giai đoạn thử thách tài chính nghiêm trọng nhất kể từ năm 2014. Quy mô thâm hụt kỷ lục phần nào cho thấy áp lực của một nền kinh tế phải vận hành trong thời chiến, đồng thời phản ánh tính cấp thiết của việc ổn định nguồn viện trợ từ bên ngoài để duy trì hoạt động quốc gia trong những năm tới.
