Năm 2013 được đánh g?á là một năm bộ? thu các thành tựu và khám phá khoa học, cũng như chứng k?ến nh?ều cột mốc khoa học quan trọng, cả vu? lẫn buồn.
Kỷ lục mớ? về nồng độ CO2 trong khí quyển
Ngày 9/5, nồng độ CO2 ngưng đọng trong bầu khí quyển Trá? đất đã đạt mức kỷ lục - 400 phần tr?ệu (ppm) trên đỉnh nú? lửa Mauna Loa ở Hawa??, phản ánh lượng khí gây ra h?ệu ứng nhà kính đã đạt ngưỡng cao chưa từng thấy trong hàng th?ên n?ên kỷ qua.
Mặc dù chưa có bất kỳ thay đổ? rõ thấy nào được gh? nhận sau kh? kỷ lục mớ? được th?ết lập, nhưng lượng CO2 trong khí quyển Trá? đất vẫn đang tăng lên vớ? tốc độ rất nhanh. Các chuyên g?a dự đoán, trong và? thập n?ên tớ?, sự g?a tăng lượng khí gây h?ệu ứng nhà kính sẽ đ? l?ền vớ? những ảnh hưởng t?êu cực dễ nhận b?ết hơn. G?ớ? ngh?ên cứu cảnh báo, ngay cả kh? loà? ngườ? trong h?ện tạ? nghĩ ra một g?ả? hợp tổng hợp nào đó để kìm hãm nồng độ CO2, nh?ệt độ trung bình trên Trá? đất vẫn sẽ t?ếp tục tăng lên trong một thờ? g?an dà?, kéo theo sự b?ến đổ? khí hậu đáng lo ngạ?.
G?ả? mã thành công hệ gen cổ nhất
Các kỹ thuật trích rút ADN và g?ả? trình tự tự gen cực kỳ tố? tân h?ện đang cho phép g?ớ? khoa học g?ả? mã vô số bí ẩn t?ến hóa cổ xưa. Hồ? tháng 7, các nhà ngh?ên cứu đã có thể trích lấy và g?ả? trình tự hệ gen của một con ngựa cổ từ một mẩu xương chân đóng băng ở vùng Yukon thuộc Canada. Mẫu vật được xác định có n?ên đạ? cách đây khoảng 700.000 năm, vượt qua kỷ lục trước đó về hệ gen cổ nhất từng khám phá được.
Chỉ và? tháng sau đó, một nhóm ngh?ên cứu khác đã cho công bố hệ gen của một con gấu hang động ở Tây Ban Nha. Mặc dù con gấu được xác định chỉ 400.000 năm tuổ?, nhưng xương của nó không được bảo quản trong tầng đất bị đóng băng vĩnh cửu hàng th?ên n?ên kỷ như xương của con ngựa cổ nó? trên, nên v?ệc g?ả? trình tự thành công hệ gen của nó dường như ấn tượng hơn.
H?ện, các nhà ngh?ên cứu đang hướng sự quan tâm của họ tớ? hệ gen của những g?ống ngườ? cổ xưa, từng có mặt trên Trá? đất.
Tàu Voyager 1 ra khỏ? hệ Mặt trờ?
Sau nh?ều lần báo động "nhầm" trong những năm gần đây, Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) hồ? tháng 9 chính thức xác nhận, tàu vũ trụ Voyager-1 đã d? chuyển vượt khỏ? ranh g?ớ? hệ Mặt trờ?, trở thành th?ết bị nhân tạo du hành xa Trá? Đất nhất trong lịch sử.
Tuyên bố được phát đ? kh? NASA đã có trong tay 3 bằng chứng xác thực đ?ều đó. Ha? bằng chứng đầu t?ên, sự suy g?ảm của g?ó mặt trờ? và sự tăng đột b?ến của các t?a vũ trụ, tương đố? thuyết phục. Bằng chứng thứ 3 về mật độ các hạt tích đ?ện trong khu vực mà Voyager-1 đang đ? qua ở mức 0,08/cm3, trong kh? mật độ này ở vùng không g?an g?ữa các vì sao được xác định là khoảng 0,05 - 0,22/cm3, càng củng cố v?ệc tàu Voyager-1 đã vượt ra ngoà? vùng nhật quyển, nơ? năng lượng của Mặt Trờ? ch? phố? không g?an nộ? tạ? kéo dà? ít nhất 13 tỷ km.
Theo đánh g?á của các chuyên g?a, đây không chỉ là bước ngoặt khoa học mà còn là bước ngoặt lịch sử, gh? dấu lần đầu t?ên con ngườ? đưa th?ết bị thám h?ểm không g?an g?ữa các vì sao.
Hàng loạt bộ phận cơ thể nhân tạo ra đờ? từ tế bào gốc
Các nhà ngh?ên cứu trên khắp thế g?ớ? đang nỗ lực sử dụng tế bào gốc để phát tr?ển các mô và bộ phận cơ thể nhân tạo, có thể hoạt động như nguyên mẫu. Năm 2013 đã chứng k?ến những đột phá ấn tượng ở một và? dự án ngh?ên cứu như vậy. Chẳng hạn như, ở Nhật, các nhà s?nh vật học tế bào đã tá? lập trình các tế da b?ến đổ? thành tế bào gốc, từ đó g?úp sản s?nh những lá gan m?n?, còn gọ? là nụ gan.
Ở Áo, các chuyên g?a thần k?nh đã phát tr?ển những cơ quan tế bào não - cấu trúc tế bào mô phỏng các vùng não bộ - từ cả tế bào gốc phô? tha? và các tế bào trưởng thành đã được tá? lập trình. Và ở Mỹ, các nhà ngh?ên cứu đã hoàn th?ện một cách mớ? để tạo ra tế bào gốc từ tế bào trưởng thành, thông qua v?ệc chuyển nhân của một tế bào da vào trứng và sau đó dẫn dụ nó phát tr?ển.
Tất cả những thành tựu trên mở ra tr?ển vọng về một phép chữa bệnh hữu h?ệu trong tương la?, do các mô thay thế từ công nghệ tế bào gốc không kích hoạt phản ứng chố? bỏ của hệ thống m?ễn dịch.
Trình làng các th?ết bị đ?ện tử cấy ghép được dướ? da
Trong năm 2013, các ứng dụng đ?ện tử học cho những món đồ mặc, đeo trên ngườ? sắp trở thành lạc hậu trước sự ra đờ? của những th?ết bị đ?ện tử hoạt động được bên trong cơ thể ngườ?. Các nhà ngh?ên cứu đã phát tr?ển những v? mạch phân hủy s?nh học, một ngày nào đó có thể dùng nh?ệt để t?êu d?ệt v? s?nh vật, g?úp hàn gắn vết thương cho con ngườ? và tự phân rã sau kh? hoàn thành nh?ệm vụ. Mớ? đây, một hãng đ?ện thoạ? Mỹ đã đệ đơn x?n cấp bằng sáng chế về hình xăm đ?ện tử ở cổ ngườ?, g?úp cả? th?ện cả? th?ện chất lượng thu âm t?ếng nó? của ngườ? dùng và từ đó nâng cao chất lượng các cuộc đàm thoạ?, đặc b?ệt trong mô? trường ồn ào. H?ện, các nhà ngh?ên cứu đang t?ếp tục thử ngh?ệm vớ? công nghệ LED và một mảnh vật l?ệu cấu tạo từ những hạt nano vàng, có khả năng đo đạc và thao túng bộ não ngườ?. Tất cả các nỗ lực này kh?ến nh?ều ngườ? nghĩ đến sự xuất h?ện của những nhân vật "nửa ngườ?, nửa máy" trong tương la? không xa.
Trung Quốc phóng tàu thám h?ểm Mặt trăng
Chỉ còn không đầy một tháng trước kh? năm 2013 khép lạ?, ngườ? Trung Quốc đã gây chấn động thế g?ớ? kh? phóng thành công tàu vũ trụ Hằng Nga 3, mang theo robot thám h?ểm tự hành Thỏ Ngọc lên Mặt trăng. Sự k?ện đã g?úp Trung Quốc trở thành nước thứ 3 trên thế g?ớ?, sau L?ên Xô và Mỹ, đưa được tàu vũ trụ đáp xuống Mặt trăng, nhưng là quốc g?a đầu t?ên làm được đ?ều này trong 40 năm trở lạ? đây. Thành công không chỉ g?úp Trung Quốc khẳng định t?ềm lực, g?a tăng thanh thế quốc g?a, mà còn g?úp nước này bước đầu thực h?ện tham vọng được kha? thác mọ? nguồn tà? nguyên th?ên nh?ên vô tận sẵn có trong vũ trụ và t?ến tớ? đưa ngườ? lên Mặt trăng trong tương la?.
T.Q (theo V?etnamnet)
