Hiệp ước Bầu trời mở cho phép các quốc gia thành viên giám sát các hoạt động quân sự của nhau trong chừng mực cụ thể và có sự nhất trí chung.
Mỹ tuyên bố rút khỏi Hiệp ước bầu trời mở với Nga. Ảnh minh họa |
Báo chí Nga, ngày 21/5, cho biết, Mỹ vừa đơn phương tuyên bố rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở với lý do “Nga liên tục vi phạm các điều khoản của hiệp ước”, khi không cho phép Mỹ tiến hành các chuyến bay quan sát trên bầu trời Moscow, Abkhazia, Nam Ossetia và Chechnya…
"Nga đã không tuân thủ hiệp ước, vì vậy, cho đến khi họ tuân thủ, chúng tôi sẽ rút khỏi hiệp ước", Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu với phóng viên bên ngoài Nhà Trắng ngày 21/5.
Chủ nhân Nhà Trắng dự đoán rằng, việc Mỹ rút khỏi hiệp ước sẽ buộc Nga quay trở lại bàn đàm phán. "Rất có khả năng chúng tôi sẽ đưa ra một thỏa thuận mới hoặc làm gì đó để khôi phục hiệp ước. Tôi nghĩ việc sắp xảy ra là chúng tôi sẽ rút khỏi hiệp ước và họ sẽ quay lại đàm phán, mong muốn một thỏa thuận", ông Trump nói.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết, Mỹ sẽ chính thức thông báo cho Nga vào hôm nay 22/5 về kế hoạch rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở. Theo lời ông Pompeo, động thái này sẽ có hiệu lực trong vòng 6 tháng và Mỹ có thể "cân nhắc lại việc rút khỏi hiệp ước nếu Nga quay trở lại tuân thủ đầy đủ hiệp ước".
Hiệp ước Bầu trời mở đa phương, được ký năm 1992 tại Helsinki (Phần Lan), bởi đại diện 23 quốc gia thành viên Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu, được xây dựng với sự tham gia tích cực của Moscow và đến nay, đã có 34 quốc gia tham gia.
Hiệp ước cho phép 34 quốc gia thành viên công khai thu thập thông tin về các lực lượng vũ trang của nhau, có quyền tiến hành các chuyến bay không vũ trang qua vùng trời của nhau để theo dõi các hoạt động quân sự, theo các hạn ngạch bay đã được thống nhất từ trước. Nói cách khác, thỏa thuận này cho phép các quốc gia thành viên giám sát các hoạt động quân sự của nhau trong chừng mực cụ thể và có sự nhất trí chung.
Tổng thống Donald Trump dự đoán Nga sẽ quay lại bàn đàm phán với Mỹ. Ảnh: Sphutnik |
Ngay sau tuyên bố của Mỹ, Bộ Ngoại giao Nga khẳng định sẽ có kế hoạch đáp trả việc Mỹ đơn phương rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở, đồng thời khẳng định, Mỹ cáo buộc Nga vi phạm các thỏa thuận của hiệp ước là hoàn toàn không có căn cứ.
Phát biểu chiều 21/5, ông Vladimir Ermakov, Giám đốc Cục không phổ biến vũ khí và kiểm soát vũ khí, thuộc Bộ Ngoại giao Nga, khi trả lời câu hỏi của phóng viên về phản ứng của Nga trước việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận này, đã khẳng định, Nga có kế hoạch hành động cụ thể, nhưng trước tiên phải chờ xác nhận chính thức từ phía chính quyền Washington.
Ông Ermakov nói: “Chúng tôi luôn có kế hoạch B. Mỹ đã không thể hiện mình là đối tác đáng tin cậy trong một thời gian dài, vì vậy chúng tôi phải lên kế hoạch cho các hoạt động trong tương lai”.
Ông Ermakov đồng thời cũng nêu rõ, hiện Nga chưa nhận được bất kỳ thông báo chính thức nào từ phía Mỹ về việc rút khỏi thỏa thuận. Ông nói thêm: "Cho đến nay, tình hình vẫn như vậy. Mỹ vẫn đang ràng buộc bởi thỏa thuận với chúng tôi. Chúng tôi sẽ chờ đợi trong vài ngày tới, và trong mọi trường hợp chúng tôi sẽ đưa ra quan điểm chính thức".
Theo hãng tin AFP, một quan chức ngoại giao châu Âu cho biết, các đại sứ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sẽ họp khẩn vào hôm nay 22/5 sau khi Tổng thống Trump tuyên bố kế hoạch rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở. Cuộc họp sẽ diễn ra chiều nay tại Brussels, Bỉ nhằm đánh giá hệ quả tuyên bố của ông Trump.
Một số chuyên gia lo ngại rằng, việc Mỹ rút hỏi hiệp ước có thể kéo theo việc Nga cũng rút và ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh của châu Âu. "Quyết định của ông Trump quá nóng vội", Daryl Kimball, người đứng đầu Hiệp hội kiểm soát vũ khí có trụ sở ở Washington, Mỹ, nhận định.
Hoa Vũ (T/h)
