Vali hạt nhân được xem là một vật bất ly thân đối với các tổng thống tại vị của Mỹ, trong đó mỗi nhà lãnh đạo sẽ được giữ một chuỗi mật mã để có thể kích hoạt vali khi cần thiết và mật mã này không được phép tách xa khỏi họ. Tuy nhiên, một sự cố hi hữu đã xảy ra dưới thời cựu Tổng thống Bill Clinton khiến mật mã hạt nhân "bay hơi" trong vòng 1 tháng và không bao giờ được tìm lại.
Theo chia sẻ của cựu Chủ tịch Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Tướng Hugh Shelton, các thao tác để kích hoạt vali hạt nhân trước đây khá "rườm rà. Viết trong cuốn tự truyện năm 2010, ông cho biết tất cả các bước kể kích hoạt vali hạt nhân đều phụ thuộc vào "một yếu tố vô cùng quan trọng, nếu không có nó thì mọi thứ sẽ không bao giờ được bắt đầu".
Yếu tố được nhắc tới chính là mật mã của tổng thống. Mật mã này phải luôn ở gần tổng thống và có thể được mang bởi 1 trong 5 phụ tá thân cận nhất của ông, là đại diện của một nhánh quân đội riêng. Theo đó, mật mã này được ghi trên một tấm thẻ có tên gọi "bánh quy", cất trong "quả bóng hạt nhân", hay còn là vali hạt nhân và luôn được mang theo tổng thống bất kể ông đi đâu.
Đợt cuối năm 2020 vừa qua, khi cựu Tổng thống Donald Trump nhập viện điều trị vì mắc COVID-19, chiếc vali hạt nhân cũng được xách theo ông trong suốt thời gian này, điều này là minh chứng về tầm quan trọng của chiếc vali này đối với các tổng thống Mỹ.
Thế nhưng một sự cố hi hữu đã xảy ra vào năm 2000, theo ông Shelton, liên quan tới chiếc vali hạt nhân này. Cụ thể, Lầu Năm Góc luôn có một người đảm nhận trách nhiệm kiểm tra và xác địch mật mã hạt nhân được cung cấp cho tổng thống là chính xác khoảng mỗi tháng 1 lần. Tuy nhiên, vào năm 2000, đến thời điểm kiểm tra mật mã này, một phụ tá của ông Clinton đã nói với nhân viên Lầu Năm Góc rằng tổng thống khi ấy đang tham gia một cuộc họp quan trọng và không thể bị gián đoạn để kiểm tra.
Người phụ tá khẳng định cựu Tổng thống Clinton đã rất coi trọng mật mã và luôn giữ chúng ở gần bất kể ông đi đâu. Nhân viên Lầu Năm Góc nghe xong có chút lo ngại nhưng sau đó ông đã chấp nhận lời giải thích và rời đi.
Tướng Shelton cho biết tới kỳ kiểm tra sau đó 1 tháng, vì nhân viên này đang trong kỳ nghỉ nên Lầu Năm Góc đã cử một người khác thay ông tới kiểm tra mật mã vali hạt nhân của cựu Tổng thống Clinton. Tuy nhiên, người này cũng nhận được một lời giải thích y hệt rằng tổng thống đang rất bận và ông ấy vẫn đang giữ gìn mật mã cẩn thận.
Ông Shelton viết thêm: "Chuỗi hài kịch này vẫn tiếp diễn mà Tổng thống Bill Clinton không hề hay biết cho đến thời điểm quân đội thu thập lại bộ mật mã để thay thế chúng bằng một dãy số mới".
Ông Shelton kể lại: "Đến lúc này, người phụ tá mới thừa nhận họ không giữ mật mã và chúng đã biến mất trong nhiều tháng. Tổng thống khi ấy chưa bao giờ giữ bộ mật mã, tôi nghĩ rằng ông ấy vẫn tưởng các phụ tá đang giữ chúng giống như một lẽ thường".
Tướng Shelton và Bộ tưởng Quốc phòng khi đó là ông William Cohen đã được báo động về vấn đề này. Vấn đề thiếu mã đã được giải quyết bằng cách thay đổi mã nhưng họ cũng nhanh chóng hành động để thay đổi chính quy trình rườm rà trước đó và yêu cầu quan chức Bộ Quốc phòng đến thăm Nhà Trắng xem các mã, đợi ở đó xem có việc gì cần thiết.
Thời điểm ấy, cả ông Shelton và ông Cohen đã giữ kín chuyện này và không hề tiết lộ cho truyền thông bởi họ coi đó là "điều đáng xấu hổ". Phải 10 năm sau, vào năm 2010, trong cuốn hồi ký của mình, Tướng Shelton mới lần đầu tiết lộ về sự cố đã xảy ra với mật mã hạt nhân.
Minh Hạnh (Theo Bussiness Insider)
