Bản thân ngôi sao Hollywood Brad Pitt cũng biết mình không được nhiều người thích bởi căn bệnh anh mắc khiến mọi người cho rằng anh quá tự cao tự đại.
Là người nổi tiếng nhưng ngôi sao điện ảnh Hollywood Brad Pitt cho biết anh không được nhiều người thích cho lắm: "Rất nhiều người ghét tôi vì họ nghĩ tôi giả vờ không quen biết".
Thật ra, trong một cuộc phỏng vấn, Brad Pitt đã tiết lộ rằng anh không có khả năng nhận diện và ghi nhớ khuôn mặt người khác, dù sau vài lần gặp gỡ.
Mang tiếng ngạo mạn vì chứng bệnh kỳ lạ
Ngay từ thời Hy Lạp cổ đại, hiện tượng mù gương mặt (Face Blindness) đã được hai thi sĩ Seneka và Tukidydes nhắc đến. Những nhân vật chính trong các bản trường ca của họ gặp khó khăn trong việc nhận biết người thân sau khi bị chấn thương sọ não vì chinh chiến.
Thuật ngữ y học cho chứng bệnh này là Prosopagnosia, bắt nguồn từ "prosopon" của Hy Lạp. Nó ám chỉ tình trạng quên mất ngoại hình, nét mặt của người khác.
Thế nhưng mãi đến năm 1947, lần đầu tiên các triệu chứng cụ thể của hội chứng mù gương mặt mới được nhà thần kinh học người Đức, bác sĩ Joachim Bodamer mô tả chi tiết. Và chỉ vài năm trở lại đây, khoa học mới xem chứng mù mặt là một vấn đề y học. Trước đó, nhiều bác sĩ không hề biết đến nó. Prosopagnosia không được dạy cho các sinh viên tất cả các trường y.
Brad Pitt là một bệnh nhân mắc chứng mù mặt Prosopagnosia. |
Brad Pitt nói: "Thề có Chúa, mỗi lần ai đó ngỏ lời chào, tôi phải hỏi lại: "Xin chào, chúng ta từng gặp nhau ở đâu chưa nhỉ?". Điều đó chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn bởi nhiều người nghĩ tôi không tôn trọng họ", ngôi sao Hollywood nói.
"Anh là người tự cao tự đại, là một kẻ ngạo mạn, tôi đồ rằng không ít người nghĩ thế về mình. Nhưng không thể nào khác, tôi không thể nắm bắt đặc điểm trên khuôn mặt mọi người xung quanh, cũng như không thể ghi nhớ đặc điểm nhận dạng của họ", Brad Pitt trần tình.
Cuộc phỏng vấn này sau đó đã thúc giục nhà thần kinh học Carnegie Mellon Marlene Behrmann gửi lời mời đến Brad Pitt nhằm kiểm tra tình trạng mà anh mắc phải. Nam tài tử đã được chụp ảnh não để đo mức độ ảnh hưởng của các cơ quan thần kinh.
Vị bác sĩ này cho biết Brad Pitt đã mắc chứng mù mặt và nếu không chữa trị đúng và kịp thời, chứng bệnh có thể dẫn tới mù lòa. Trong trường hợp nghiêm trọng, bản thân người bệnh cũng không thể nhận ra mình trong gương.
Mù mặt không phải là chứng bệnh hiếm
Prosopagnosia là căn bệnh rối loạn thần kinh đặc trưng bởi không có khả năng nhận diện khuôn mặt. Chứng bệnh này không liên quan đến rối loạn chức năng trí nhớ, giảm trí nhớ, suy giảm thị lực hoặc khuyết tật khả năng nhận thức.
Người mắc chứng mù mặt không thể nhớ được khuôn mặt người đối diện. - Ảnh minh họa |
Prosopagnosia được cho là kết quả của sự bất thường, thiệt hại hoặc suy yếu ở con quay fusiform phải. Đây là nếp gấp trong não xuất hiện có tác dụng phối hợp các hệ thống thần kinh kiểm soát nhận thức và trí nhớ trên khuôn mặt.
Ken Nakayama, giáo sư tâm lý học tại Harvard trả lời phỏng vấn của Times, tính đến năm 2006 khoảng 100 trường hợp mắc Prosopagnosia. Tuy nhiên, cứ 50 người Mỹ sẽ có 1 người bị ảnh hưởng bởi chứng bệnh này. "Đó là một tỷ lệ rất đáng ngại", TS Thomas Grüter thuộc Viện Di truyền học Münster cho biết.
Từng tiến hành công trình nghiên cứu với 689 sinh viên chọn ngẫu nhiên, giáo sư Thomas Grunter Trường đại học Munster Đức cũng nhận thấy có đến 2,47% mắc phải bệnh này. Theo ông trên thực tế con số đó còn lớn hơn nhiều bởi không ít trường hợp bệnh nhân không gõ cửa bác sĩ, bởi bản thân không ý thức được rằng mình có bệnh. Một số người khác lại cố gắng che giấu bệnh.
Chính giáo sư Grunter cũng thuộc số này - ông đóng kịch hoàn hảo tới mức mãi sau 20 năm hôn nhân vợ ông mới phát hiện ra sự thật là chồng mình không có khả năng nhận biết khuôn mặt vợ!
Mù mặt có thể là biểu hiện của nhiều căn bệnh nguy hiểm khác
Các nhà khoa học đã tìm hiểu chứng bệnh này từ những năm 1940 và đưa ra kết luận tổn thương não là một trong những nguyên nhân gây nên mù mặt. Tuy vậy, họ phải mất hàng thập kỷ để nhận ra rằng một số người được sinh ra đã mang gen di truyền.
Trường hợp đầu tiên ghi nhận mắc Prosopagnosia là vào năm 1976. Một bà mẹ nhận ra con gái mình gặp khó khăn trong việc phân biệt bạn bè ở trường vì tất cả đều mặc đồng phục. Nghiên cứu cũng cho thấy những người bị mù mặt có xu hướng di truyền từ người thân bởi khiếm khuyết trong gen trội. Vì vậy, nếu cha mẹ bị Prosopagnosia, 50% khả năng con cái của họ cũng mắc bệnh này.
Prosopagnosia có thể khiến bệnh nhân tê liệt các mối quan hệ xã hội. Điển hình như Brad Pitt, anh chia sẻ rằng bản thân ngại ra ngoài tiếp xúc với nhiều người.
Các cá nhân mắc Prosopagnosia thường gặp khó khăn trong việc nhận ra các thành viên gia đình và bạn bè thân thiết. Họ thường sử dụng cách khác để "nhận dạng", chẳng hạn như giọng nói, quần áo hoặc các thuộc tính vật lý đặc biệt.
Mù mặt còn là dấu hiệu tiên lượng của nhiều tình trạng nguy hiểm khác như đột quỵ, chấn thương sọ não hoặc một số bệnh thoái hóa thần kinh. Vì vậy, cần xem xét chứng bệnh này cẩn trọng để tránh hậu quả về sau.
Làm thế nào để sống chung với bệnh?
Chúng ta nhận biết khuôn mặt người khác bằng cách nào? Đối với số đông, đây là một câu hỏi ngớ ngẩn, vì “cứ nhìn, sẽ nhận biết”. Nhưng đối với những người bị chứng prosopagnosia thì lại khác. Họ cố gắng phân biệt người với người bằng cách ghi nhớ hình thái tạo dáng, mái tóc, trang phục hoặc giọng nói.
Đối với người mắc chứng mù mặt, mọi người đều trông mù mờ như thế này. |
Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân của GS.Gunter đã bị “sập bẫy” khi rơi vào đơn vị bộ đội, nơi mọi người đều ăn mặc như nhau. Tại công sở, bệnh nhân mù mặt thường liên tưởng họ tên đồng nghiệp với vị trí làm việc. Họ nhận biết người quen và vợ (chồng) họ bằng cách quan sát cách thức ứng xử.
Cách đối phó này khá hiệu quả, giúp cho căn bệnh không bị phát hiện, thậm chí cả người bị bệnh cũng không biết mình có bệnh, vì họ tưởng ai cũng làm giống mình để nhớ nhân dạng người khác. Đây cũng là cách duy nhất giúp những người mắc bệnh vượt qua khuyết tật mà đến nay vẫn chưa có cách chữa trị nào thay thế này!
Thông thường, nạn nhân của hội chứng mù mặt tránh xuất hiện ở những địa điểm có thể gặp gỡ những người quen, hay làm ra vẻ đang bận suy tư giữa đám đông. Họ cũng hiếm khi xem ti vi, cũng không đến rạp hát bởi không phân biệt được mặt mũi nhân vật, không hiểu ngôn ngữ cử chỉ nét mặt.
Trường hợp bị lật tẩy do không nhận ra người quen, họ sẽ minh oan rằng, đang bị đau đầu, đang mải suy nghĩ hoặc mắt kém không nhìn thấy... Hiện khoa học đang vận dụng kỹ thuật lập bản đồ não và chụp ảnh não để nghiên cứu về chứng bệnh mới mẻ và bí ẩn này. Kết luận cuối cùng vẫn chưa được đưa ra!
Minh Khôi (T/h)
