Lừa đảo chiếm đoạt tiền từ thiện có thể lãnh án tù chung thân

Sự minh bạch khiến kẻ gian dối lộ mặt

Ngày 12/9, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đăng tải 12.028 trang sao kê tiền ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng bởi bão số 3, với tổng số tiền lên tới 527,8 tỷ đồng. Việc làm trên nhằm bảo đảm tính minh bạch, giúp tất cả mọi người có thể theo dõi toàn bộ việc ủng hộ trong thời gian qua. Hiện tại, Ban Vận động cứu trợ trung ương cũng đã đăng tải cụ thể danh sách các tổ chức, cá nhân ủng hộ qua số tài khoản từ ngày 1/9 đến ngày 10/9/2024.

Động thái này đã được ủng hộ từ cộng đồng, nhưng cũng từ đây, nhiều người đã phát hiện ra trò chỉnh sửa hình ảnh của một số cá nhân để "thổi phồng" số tiền đã ủng hộ, nhằm “đánh bóng” tên tuổi trên mạng xã hội.

Trao đổi với PV Đời sống & Pháp luật, anh Nguyễn Văn Công (Nam Từ Liêm, Hà Nội) cho biết: "Hậu quả mà cơn bão số 3 gây ra cho người dân lần này thật sự quá lớn. Mỗi ngày, mỗi giờ, tin tức đưa về những thiệt hại khủng khiếp cả người và tài sản, nhất là khi chứng kiến cảnh đồng bào gồng mình chống lũ khiến tôi không thể kìm lòng.

Trong hoàn cảnh khó khăn ấy, tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam lại trỗi dậy, trở nên mạnh mẽ và sâu sắc hơn bao giờ hết. Hình ảnh người dân chuẩn bị từng suất cơm năm, gói từng cái bánh,... hay cụ già hơn 90 tuổi chống gậy đến điểm nhận đồ cứu trợ góp túi gạo nếp để cùng mọi người nấu bánh gửi bà con vùng lũ khiến nhiều người bật khóc.

Thế nhưng mới đây, trên các trang mạng xã hội có nhiều người đua nhau chia sẻ hình ảnh đã chuyển khoản vài trăm triệu, thậm chí cả tỷ đồng cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhưng thực tế, số tiền chỉ là vài chục nghìn đồng, thậm chí họ còn photoshop lệnh chuyển tiền thành công hoặc tự chuyển lại cho… chính mình. Việc làm này là không thể chấp nhận".

Nguy cơ đối mặt án chung thân

Cùng trao đổi về vấn đề này, luật sư Phạm Hồng Kiên – Giám đốc Công ty Luật Cán Cân Việt cho biết, từ thiện là việc làm tốt đẹp, giúp đỡ hoàn cảnh khó khăn vượt qua nghịch cảnh. Tuy nhiên, không ít trường hợp lợi dụng kêu gọi từ thiện để chiếm đoạt số tiền này. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, tùy theo tính chất, mức độ mà bị xử lý nghiêm theo quy định.

Theo đó, trường hợp tổ chức cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp tiền, tài sản để ủng hộ đồng bào đang gặp thiên tai mà không tuân thủ các quy định của Nghị định số 93 nêu trên thì tùy vào tính chất mức độ của hành vi, tùy thuộc vào hậu quả xảy ra sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trong trường hợp lợi dụng thiên tai dịch bệnh để đưa ra thông tin gian dối, mạo danh cơ quan tổ chức để tiếp nhận tiền, tài sản của người khác rồi chiếm đoạt thì người thực hiện hành vi này sẽ bị xử lý hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại điều 174 bộ luật hình sự với hình phạt ít nhất là phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng, mức cao nhất là 20 năm tù hoặc tù chung thân.

Trường hợp đưa ra thông tin gian dối kêu gọi tiếp nhận từ thiện để chiếm đoạt số tiền từ 500.000.000 đồng trở lên thì người thực hiện hành vi này sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất là phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

Người đứng ra kêu gọi quyên góp, tiếp nhận tiền, tài sản của người khác để ủng hộ đồng bào đang gặp thiên tai (người marketing về chương trình từ thiện và có trách nhiệm vận chuyển, trao quà) mà lợi dụng niềm tin của các nhà hảo tâm để chiếm đoạt tiền, tài sản của các nhà học (chiếm đoạt một phần hoặc toàn bộ) thì sẽ bị xử lý hình sự về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản hoặc tội tham ô tài sản theo quy định của pháp luật với chế tài nghiêm khắc, hình phạt có thể đến 20 năm tù đối với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và có thể đến mức tử hình đối với hành vi tham ô tài sản.

Những người đưa thông tin sai sự thật nhưng chưa có hành vi chiếm đoạt tài sản, ảnh hưởng đến công tác phòng chống thiên tai, gây nhiễu loạn thông tin, ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự an toàn xã hội thì cũng sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi lợi dụng tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức cá nhân hoặc tội vu khống.

Đối với mỗi cá nhân, khi thấy được thông tin của các tổ chức cá nhân trên các nền tảng mạng xã hội hoặc trên các website kêu gọi quyên góp ủng hộ từ thiện đồng bào đang gặp thiên tai thì cần phải xác minh, kiểm tra xem người đứng ra kêu gọi đó có bị mạo danh hay không.

Nếu người đứng ra kêu gọi quyên góp, tiếp nhận hàng, tiền từ thiện thực hiện đúng quy định tại nghị định 93, công khai, minh bạch và chính danh, chúng ta tin tưởng thì có thể ủy quyền cho họ thực hiện các hoạt động từ thiện theo lòng hảo tâm của mình.

Nếu trường hợp chưa đủ niềm tin để chuyển tiền, tài sản cho các cá nhân tổ chức đứng ra kêu gọi sự phát thì chúng ta có thể liên hệ với chính quyền địa phương, cơ quan đoàn thể, hội chữ thập đỏ để thực hiện các hoạt động thiện nguyện.

Một điều đáng lưu ý là khi các cơ quan chức năng đứng ra kêu gọi quyên góp ủng hộ từ thiện thì có sự quản lý chặt chẽ của nhà nước, có cơ chế giám sát nên việc thất thoát, chiếm đoạt là rất hiếm khi xảy ra. Còn đối với các cá nhân đứng ra kêu gọi từ thiện thì phải tuân thủ các quy định của pháp luật về chương trình, mục tiêu, nội dung, thời gian, địa điểm và đặc biệt là phải công khai minh bạch, có báo cáo với chính quyền địa phương nơi cư trú và nơi tiếp nhận từ thiện.

Đặc điểm của hoạt động giao tiếp trên không gian mạng là giao tiếp gián tiếp, bởi vậy để thành lập các tài khoản mạng xã hội, các website mạo danh người khác là rất dễ dàng. Không ít các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản đã mạo danh những người có uy tín, mạo danh cơ quan tổ chức để đứng ra kêu gọi tiếp nhận từ thiện rồi chiếm đoạt.

"Bởi vậy khi chúng ta có ý định từ thiện thì cần phải xác minh làm rõ tài khoản mạng xã hội các website đang kêu gọi từ thiện có chính danh hay không, có bị giả mạo hay không thì mới quyết định thực hiện các hoạt động sự kiện để tránh trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo. Khi phát hiện bản thân bị lừa đảo, phát hiện các tài khoản giả mạo thì cần lưu lại chứng cứ để kịp thời trình báo với cơ quan chức năng phát hiện và xử lý đối với các đối tượng lợi dụng thiên tai dịch bệnh để trục lợi, chiếm đoạt tài sản", luật sư Kiên nhấn mạnh.