Câu chuyện bắt đầu vào một ngày tháng 11/1992 tại làng Hoxne thuộc hạt Suffolk, Anh Quốc. Khi đó, người nông dân Peter Whatling đang tìm kiếm chiếc búa bị thất lạc của mình thì một sự tình cờ không tưởng đã xảy ra, dẫn đến một trong những phát hiện khảo cổ vĩ đại nhất trong lịch sử nước Anh.
Do trang trại quá rộng lớn nên việc tìm kiếm chiếc búa của Peter gặp rất nhiều khó khăn. Anh quyết định nhờ người bạn Eric Lawes sử dụng máy dò kim loại để hỗ trợ. Sau khi rà soát nhiều khu vực, thiết bị bất ngờ phát ra tín hiệu âm thanh liên tục. Càng đào sâu xuống đất, âm thanh từ máy dò càng trở nên rõ rệt. Dù biết rằng chiếc búa không thể bị chôn sâu đến vậy, nhưng sự tò mò đã thôi thúc họ tiếp tục đào bới.
Chân dung hai người nông dân may mắn tìm được "kho báu". Ảnh: Getty
Khi đào xuống độ sâu khoảng 2 mét, họ bắt đầu phát hiện ra những đồng xu bằng vàng. Càng đào sâu, số lượng vàng càng nhiều thêm. Những hoa văn cổ đại trên các đồng tiền khiến họ nhận ra rằng đây không phải là một phát hiện bình thường.
Nhận thức được việc khai thác di tích văn hóa là trái phép, Peter và Eric đã lập tức báo cáo phát hiện của mình cho chính quyền địa phương. Eric liên hệ ngay với hội khảo cổ học và sở cảnh sát.
Hội đồng khảo cổ học Suffolk nhanh chóng tổ chức một cuộc khai quật quy mô lớn tại khu vực này. Kết quả thật đáng kinh ngạc, các chuyên gia đã khai quật được gần 15.000 đồng xu La Mã, 200 đồ vật bằng vàng và một số lượng lớn thìa bạc.
Nhà khảo cổ học Judith Plouviez đã mô tả đây là "một phát hiện vô cùng thú vị và đáng kinh ngạc". Đồng quan điểm, nhà khảo cổ học Rachel Wilkinson cho biết thêm rằng "Đây là kho báu lớn nhất được phát hiện tại Anh vào thời điểm đó".
Dựa trên những ký hiệu trên đồng xu, các chuyên gia xác định kho báu này có niên đại vào khoảng năm 408 hoặc 409 sau Công nguyên, giai đoạn sau khi nước Anh tách khỏi Đế chế La Mã. Điều thú vị là các đồng xu đều có dấu hiệu bị cắt ở góc, cho thấy những mảnh bị cắt này đã được sử dụng để chế tạo thêm nhiều đồng tiền tương tự như tiền La Mã thời bấy giờ.
Kho báu Hoxne bao gồm một lượng lớn đồng vàng, bạc và nhiều vật dụng quý giá khác. Ảnh: WH
Các nhà khảo cổ học suy đoán rằng kho báu này có thể thuộc về một gia đình quý tộc La Mã giàu có đang sinh sống tại Anh. Trong bối cảnh đất nước rơi vào thời kỳ hỗn loạn, gia đình này đã quyết định chôn giấu khối tài sản quý giá của mình. Các hiện vật được bảo quản cẩn thận trong những chiếc hộp gỗ lót da, cho thấy chủ nhân của chúng đã rất trân trọng những món đồ này.
Ủy ban xét duyệt kho báu đã định giá số vàng này lên tới 1,75 triệu bảng Anh vào thời điểm đó, tương đương khoảng 2,66 triệu bảng Anh (hơn 80 tỷ đồng) ngày nay. Hiện nay, kho báu này đang được trưng bày tại Bảo tàng Anh với tên gọi Hoxne Hoard. Điều thú vị là chiếc búa thất lạc của Peter cũng được tìm thấy trong quá trình khai quật và hiện đang được trưng bày cạnh những cổ vật quý giá khác trong kho báu.
Nhận thấy giá trị khảo cổ khổng lồ của kho báu, Vương quốc Anh đã trao tặng một phần thưởng xứng đáng cho những người đã phát hiện ra nó. Số tiền thưởng được trao cho Eric Lawes, người trực tiếp tìm ra kho báu bằng máy dò kim loại. Tuy nhiên, Eric đã hào phóng chia sẻ một phần tiền thưởng với người bạn của mình, Peter Whatling, chủ nhân của mảnh đất nơi kho báu được tìm thấy.
