Vào dịp cuối năm, các gia đình thường lau dọn bàn thờ, tỉa chân nhang. Dưới đây là những điều bạn nên nhớ khi tiến hành công việc quan trọng này.
Khi lau dọn bàn thờ cần thành tâm - Ảnh: Minh họa |
Đại kỵ cần tránh khi lau dọn ban thờ, rút tỉa chân nhang
- Dùng dụng cụ không sạch để lau dọn ban thờ
Ban thờ là nơi tôn nghiêm và linh thiêng, vì thế khi lau dọn ban thờ, tuyệt đối không dùng dụng cụ bẩn. Trước khi lau dọn, nên chuẩn bị các đồ mới như chổi quét, khăn lau. Nước dùng để lau cũng cần phải sạch. Theo quan niệm dân gian, nếu dùng chổi, khăn lau dọn chung, vốn mang nhiều uế tạp, thì sẽ không đảm bảo sự tôn nghiêm nơi thờ cúng.
- Làm đổ vỡ đồ thờ cúng
Người Việt từ xưa vốn kiêng kỵ làm đổ vỡ đồ vật, vì đó là điềm báo điều xui xẻo sắp đến. Với đồ thờ cúng, cũng đại kỵ làm đổ vỡ. Đồ thờ cúng trên ban thờ thể hiện lòng thành của con cháu với người đã khuất và các vị thần linh. Vì thế nếu làm vỡ, người xưa quan niệm rằng đó là dấu hiệu tổ tiên không hài lòng điều gì đó hoặc điềm xấu sẽ tới.
Vì thế khi lau dọn ban thờ, cần thật cẩn thận, tiến hành nhẹ nhàng, tránh tuyệt đối đổ vỡ.
- Đặt bát hương chông chênh
Thông thường ban thờ gia tiên của người Việt sẽ có 3 bát hương. Bát chính giữa là thờ quan thổ công, thổ thần, Táo quân... Hai bat hai bên thờ ông bà, tổ tiên của gia đình. Bát hương cần được đặt ở vị trí chắc chắn, không được để chỗ chông chênh vì có nguy cơ bị xê dịch. Trong quá trình lau dọn ban thờ, rút tỉa chân nhang, hạn chế di chuyển mạnh bát hương. Quan niệm dân gian cho rằng đặt bát hương chông chênh thì bát hương sẽ bị động, hàm ý mọi thứ sẽ không được ổn định.
- Tùy tiện di chuyển bát hương
Bát hương không chỉ là nơi để con cháu thắp hương, nhớ về tổ tiên, ông bà, đây còn là nơi kết nối tâm linh giữa tổ tiên và gia chủ. Trong văn hóa tâm linh của người Việt, nếu tùy tiện di chuyển vị trí bát hương, sẽ không tốt cho công việc làm ăn, sức khỏe của mọi người trong gia đình. Để hạn chế di chuyển bát hương, gia chủ chỉ cần dùng khăn sạch, nhúng rượu rồi lau bát hương là được.
- Bỏ cát vào trong bát hương
Bát hương cần được bốc bằng tro sạch, đốt từ rơm nếp hoặc rơm tẻ sạch, lọc kỹ để bỏ đi những tạp chất, nhằm đảm bảo tính trang nghiêm và thanh tịnh. Gia chủ không nên bỏ cát vào trong bát hương. Quan niệm dân gian cho rằng việc làm này sẽ khiến cho gia đình lục đục, gặp những điều không may mắn trong năm đó.
Lau dọn bàn thờ thời gian nào là thích hợp nhất?
Thông thường, gia chủ sẽ lau dọn ban thờ 12 lần trong năm, tương ứng với mỗi tháng 1 lần, và thường tiến hành vào 3 ngày cuối của tháng. Riêng tháng 12 Âm lịch tức tháng Chạp thì chỉ cần từ ngày 23 Âm lịch trở ra là chúng ta có thể tiến hành lau dọn tổng thể cả ban thờ và phòng thờ.
Những bước tiến hành bao sái, rút tỉa chân hương
Sau khi đã chuẩn bị được các vật dụng phục vụ cho việc lau dọn, gia chủ thắp một nén hương, khấn xin phép gia tiên, các quan thần linh để thông báo xin được dọn dẹp ban thờ.
Văn khấn xin phép bao sái lau dọn (trích từ Văn khấn cổ truyền - Nhà xuất bản Văn hóa thông tin):
Con nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Tín chủ tên là:
Cư ngụ tại địa chỉ:
Hôm nay ngày .. tháng .. năm... xét thấy bản thân mình chưa chu toàn nên để hương án bị bụi, xin thành tâm sám hối.
Tín chủ xin kính cáo với các chư vị (tùy theo bàn thờ đó thờ thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…), chọn được ngày lành tháng tốt hôm nay xin cho phép tín chủ được sái tịnh để cho bàn thờ được trang nghiêm thanh tịnh, kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ.
Mong các vị độ cho con lau dọn được khang trang mỹ hảo, cho hương án được an chính vị, cho âm phần được an yên, cho gia cư được lạc thổ.
Chúng con người trần mắt thịt, tội lỗi đầy thân, chỉ biết kính cẩn tâm thành nếu có gì si mê lầm lỡ kính xin được tha thứ bỏ quá đại xá cho.
(Xong vái 3 vái).
Đợi hương tàn thì bắt đầu lau dọn ban thờ
Trước tiên, hạ các đồ muốn lau dọn xuống (lưu ý: Tuyệt đối không hạ hoặc di chuyển bát hương. Theo dân gian, nếu bát hương bị di chuyển sang hướng xấu, thậm chí có thể gây ra xui xẻo cho gia chủ).
Cần chuẩn bị bàn to và cao, phủ vải hoặc giấy đỏ, hạ đồ thờ cúng (bài vị, di ảnh, bình hoa, chén nước... xuống rồi để ngay ngắn toàn bộ đồ thờ cúng lên bàn). Nếu ban thờ có đặt chung bài vị gia tiên với các thần thì phải để ra hai chỗ khác nhau. Không lau đồ trực tiếp trên ban thờ.
Dùng khăn sạch đã ngâm nước ấm hoặc nước ngũ vị hương pha rượu gừng lau toàn bộ các đồ thờ. Sau đó dùng khăn khô lau lại.
Sau khi lau bài vị xong mới đến phần dọn bát hương. Dân gian quan niệm, nên dùng chiếc thìa nhỏ xúc từng thìa tro đổ ra ngoài rồi mới lau sạch bát hương. Không nên cầm bát hương đổ hết tro ra ngoài, theo người xưa như vậy rất dễ gây “tán tài”.
Cuối cùng, đặt lại đồ thờ cúng đúng vị trí, thay nước, thay chum gạo muối (nếu có), khấn xin thỉnh các Ngài về, báo cáo đã xong việc lau dọn ban thờ.
Quỳnh Chi (T/h)
