Tác phẩm tham dự Cuộc th? v?ết về Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp MS151: "Kỷ n?ệm trong đợt làm ph?m Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp vớ? Đồng Na?" của tác g?ả Nguyễn Thanh Tùng (P. Cô G?ang, Q. 1, TP. Hồ Chí M?nh).
KỶ NIỆM TRONG ĐỢT LÀM PHIM
“ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYÊN GIÁP VỚI ĐỒNG NAI”
1. Một ngày tháng 12 năm 2003, tô? nhận được một cú đ?ện thoạ? của anh Ma? Sông Bé - G?ám đốc Đà?, g?ao nh?ệm vụ thực h?ện bộ ph?m tà? l?ệu nhân chuyến Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp đến thăm Đồng Na?. Tô? vừa mừng vừa lo. Mừng, vì h?ểu đây là một "duyên ngh?ệp”, là v?nh dự rất lớn trong đờ? làm báo, kh? một nhà báo tỉnh lẻ mà được t?ếp xúc gần, hơn nữa, được làm ph?m về một con ngườ? đã đ? vào huyền thoạ? cuả lịch sử đất nước ngay từ kh? còn đang sống. Lo, vì tô? tự b?ết k?ến thức và k?nh ngh?ệm làm ph?m của mình còn vô cùng hạn chế, e kh? không hoàn thành nh?ệm vụ thì có lỗ? không chỉ vớ? sự tín nh?ệm của Ban G?ám đốc Đà?, mà còn cả vớ? ngườ? dân Đồng Na?. Trong tâm trạng như thế, tô? bước vào đợt làm ph?m. Cùng vớ? anh Lê M?nh, ngườ? quay ph?m ăn ý nhất của mình vào cuộc, tô? lạ? càng thấy khó khăn trùng trùng. Phần thì vì lý do bảo mật , thường chúng tô? chỉ được Văn phòng Tỉnh uỷ báo trước lịch hoạt động của Đạ? tướng khoảng và? t?ếng đồng hồ, có kh? chỉ là và? chục phút, nên suốt nửa tháng l?ền, chúng tô? gác mọ? công v?ệc khác lạ?, lúc nào cũng phả? trong tư thế sẵn sàng, chỉ nghe đ?ện thoạ? reo là ôm máy khẩn trương tập kết đến địa đ?ểm quay. Phần thì vì vào thờ? đ?ểm năm 2003, Đạ? tướng đã 93 tuổ?, sức khoẻ của ông đã yếu. Tuy Đạ? tướng vẫn còn rất m?nh mẫn, nhưng ban bảo vệ sức khoẻ của Đạ? tướng đã “ra nghị quyết" yêu cầu ông mỗ? ngày chỉ làm v?ệc, t?ếp khách không đến một t?ếng đồng hồ.
Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp.
Hơn nữa, đây là thờ? đ?ểm chuẩn bị kỷ n?ệm 50 năm ch?ến thắng Đ?ện B?ên Phủ, ngoà? lý do gắn bó vớ? mảnh đất Đồng Na? qua những ch?ến công lịch sử, một trong những lý do của lần đến Đồng Na? lần này của Đạ? tướng là muốn nghỉ ngơ?...tránh các nhà báo trong nước và quốc tế đang ùn ùn tìm tớ? Hà Nộ? tìm ông nhân dịp Seagames 22, nên chúng tô? cũng được các đồng chí cùng đ? vớ? Đạ? tướng... nhắc nhở nh?ều lần kh? quá say sưa gh? hình mà quên g?ờ g?ấc. Gh? hình Đạ? tướng cũng rất khó khăn. Vì thông thường, muốn làm ph?m tà? l?ệu, ngườ? làm ph?m phả? có quyền đạo d?ễn, yêu cầu nhân vật đứng ở góc quay này, vị trí k?a. Ở trường hợp này, chúng tô? nào dám yêu cầu mà kh? quay ph?m chỉ cố gắng chọn những góc quay tự nh?ên đẹp nhất. Song, những khó khăn đó chỉ là chuyện nhỏ, so vớ? một chuyện lớn hơn là phả? làm bộ ph?m tà? l?ệu này theo hướng nào, để vừa nó? lên được sự lớn lao cuả Đạ? tướng, vừa mang được một nét r?êng cuả tình cảm ngườ? dân Đồng Na? đố? vớ? Đạ? tướng. Qua gần ha? tuần, chúng tô? quay các hình ảnh Đạ? tướng đến vớ? Văn M?ếu Trấn B?ên, Đạ? tướng thăm đền thờ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh, Đạ? tướng v?ếng ngh?ã trang l?ệt sĩ, thăm các ch?ến sĩ cách mạng lão thành, t?ếp các đoàn khách quốc tế... Sáng đ? quay, tố? về ngồ? đọc cả nú? tà? l?ệu, các bà? báo, cả sách Đạ? tướng v?ết và sách ngườ? ta v?ết về Đạ? tướng, tô? vẫn chưa tìm được hướng ra.
Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp trong lần về thăm Đồng Na?.
Chúng tô? đã nh?ều lần bàn luận, x?n ý k?ến Ban G?ám đốc Đà? và các đồng chí ở Văn phòng Tỉnh ủy Đồng Na?, những ngườ? trực t?ếp bố trí cho chúng tô? gh? hình, phỏng vấn song chưa có được kịch bản ưng ý. Quỹ thờ? g?an cứ cạn dần, những ngày Đạ? tướng ở Đồng Na? sắp hết, mà chúng tô? vẫn còn băn khoăn. Thật bất ngờ, ngườ? g?úp chúng tô? tìm được lờ? g?ả? cho khâu kịch bản lạ? chính là Đạ? tá Trịnh Nguyên Huân, thư ký của Đạ? tướng. Bình thường, anh rất ít nó?, thâm trầm, chỉ theo ph?á sau và lặng lẽ g?úp Đạ? tướng gh? chép kh? ông cần, soạn thảo các văn bản cần th?ết kh? Đạ? tướng làm v?ệc, t?ếp khách. Một dịp tình cờ, được ngồ? chơ?, nó? chuyện thân mật vớ? anh,chúng tô? mớ? b?ết rằng anh là một chuyên g?a về lịch sử quân sự, một ngườ? rất am h?ểu về cuộc đờ? và ch?ến công của Đạ? tướng. Anh tâm sự "Tô? đ? theo phục vụ Đạ? tướng gần 30 năm, tháp tùng Đạ? tướng ra nước ngoà? cũng nh?ều. Nhưng lần làm tô? xúc động nhất là kh? đượccùng Đạ? tướng đ? thăm mườ? nước châu Ph? vào năm 1977. Ở đó, ngườ? ta ra đón xe Đạ? tướng chật đường và hô V?ệt Nam - Hồ Chí M?nh - Đ?ện B?ên Phủ - Võ Nguyên G?áp. Cá? cảm g?ác của tô? lúc ấy rất tự hào là được phục vụ một con ngườ? của lịch sử. Các cậu nếu làm ph?m thì nên theo hướng ấy”. Một ý nghĩ bật sáng, tô? bỗng h?ểu ra cá? lô gích xuyên suốt khắp những đ?ạ chỉ mà Đạ? tướng đã đến thăm ở Đồng Na?, và tìm ra cá? tứ, cá? hướng đ? cho kịch bản, một sự tổng hợp cho tất cả những cá? gì mà chúng tô? đã gh? hình được về Đạ? tướng, không chỉ lần này mà cả trong những lần quay tư l?ệu trước đó cuả Đà? kh? Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp đến thăm Đồng Na?. Cá? tứ cuả ph?m đó là “Là con ngườ? của lịch sử, Đạ? tướng luôn quan tâm tớ? những truyền thống văn hoá lịch sử cuả Đồng Na?; Là ngườ? anh cả của Quân độ?, ông luôn quan tâm tớ? những mảnh đờ? cụ thể cuả những ngườ? lính”. Không chỉ g?úp chúng tô? những gợ? ý sắc sảo để hình thành kịch bản, Đạ? tá Trịnh Nguyên Huân còn g?úp chúng tô? trong nh?ều v?ệc khác. Số là bà Đặng Bích Hà, vợ cuả Đạ? tướng (Bà là G?áo sư sử học, con của cố học g?ả nổ? t?ếng Đặng Tha? Ma?) không muốn các nhà báo phỏng vấn Đạ? tướng vì sợ ảnh hưởng đến sức khoẻ của ông. Anh Huân và các anh ở Văn phòng Tỉnh ủy đã thuyết phục được bà cho chúng tô? thực h?ện ha? cuộc phỏng vấn Đạ? tướng.
Trong các cuộc phỏng vấn đó, chúng tô? càng khâm phục t?nh thần làm v?ệc ngh?êm túc của Đạ? tướng. Dù chỉ là trả lờ? phỏng vấn các nhà báo địa phương, ông vẫn chuẩn bị rất ngh?êm túc từ trang phục đến nộ? dung làm v?ệc. Tuổ? cao nhưng ông vẫn rất m?nh mẫn kh? nó? về các sự k?ện, các nhân vật lịch sử một cách chính xác, uyên thâm và sắc sảo. Đạ? tướng nó? về tình cảm cuả ông đố? vớ? Đồng Na?, về những k?nh ngh?ệm cuả ông trong cuộc đờ? ch?ến đấu, về ý nghĩa ch?ến thắng Đ?ện B?ên Phủ, về va? trò ch?ến trường m?ền Nam ch?a lửa vớ? Đ?ện B?ên. Sau buổ? phỏng vấn, ông còn nó? chuyện thân mật vớ? các nhà báo, chỉ bảo nh?ều k?nh ngh?ệm quý g?á. Th?ển nghĩ, đó là những tư l?ệu quý và có g?á trị lịch sử lâu dà? (cũng cần nó? thêm rằng, sau kh? về Hà Nộ?, anh Huân vẫn g?ữ l?ên lạc vớ? chúng tô? qua đ?ện thoạ? và còn g?úp mờ? những nhân chứng lịch sử có g?á trị tham g?a tọa đàm về ch?ến thắng Đ?ện B?ên Phủ do Đà? PT-TH Đồng Na? tổ chức vào tháng 5-2004. Quả là một sự g?úp đỡ chí tình).
2. Mỗ? ngườ? được t?ếp xúc vớ? Đạ? tướng đều có những tâm đắc r?êng của mình. R?êng chúng tô?, những ngày theo làm ph?m về Đạ? tướng, đ?ều mà chúng tô? hết sức cảm động và tâm đắc trong tính cách Đạ? tướng là ông không chỉ quan tâm tớ? những đ?ều lớn lao vĩ đạ? mà còn rất chú ý tớ? những mảnh đờ? cụ thể, nhất là những mảnh đờ? ngườ? lính.
Đạ? tướng luôn sống trong sự yêu quý, tôn kính của mọ? ngườ? lính và ông cũng gắn bó vớ? họ bằng cả tâm hồn mình. Chúng tô? hay nhớ về một khoảnh khắc rất cảm động trong những ngày Đạ? tướng ở Đồng Na?. Ngày 22-12-2003, kh? cả nước đang d?ễn ra nh?ều hoạt động nhân lễ kỷ n?ệm 59 năm ngày thành lập Quân độ? Nhân dân V?ệt Nam, Đạ? tướng đến v?ếng Ngh?ã trang l?ệt sĩ Đồng Na?. Đây là nơ? yên nghỉ của các ch?ến sĩ là con em nh?ều m?ền quê trên khắp đất nước, từng cùng chung hàng ngũ trong các đơn vị do Đạ? tướng tổng chỉ huy đã anh dũng ch?ến đấu và ngã xuống trên đất Đồng Na?. Tạ? đây, Đạ? tướng đã thắp nén hương trước tượng đà? Tổ Quốc gh? công và ngh?êng mình tưởng n?ệm những ch?ến sĩ đã hy s?nh trong cuộc kháng ch?ến vì độc lập tự do cuả dân tộc. Dáng vẻ cuả ông rất trầm ngâm và xúc động. Suốt sáu mươ? năm gắn bó vớ? lịch sử cuả một Quân độ? anh hùng, hơn a? hết, vị Tổng tư lệnh đầu t?ên cuả Quân độ? h?ểu rõ g?á trị cuả sự hy s?nh. Cho nên, hễ có dịp là ông quan tâm tớ? những ngườ? lính của mình,dù đó là ngườ? còn sống hay đã vĩnh v?ễn yên nghỉ, dù đó là những cán bộ cấp cao hay chỉ là những ngườ? lính bình thường. Vì vậy, thật bất ngờ kh? v?ếng nghĩa trang xong, bỏ qua những lễ ngh? đưa đón, ông còn ghé lạ? thăm nhà bác Tư, ngườ? quản trang, cũng là một ngườ? cựu b?nh và còn là cha của một l?ệt sĩ Đoàn 10 Rừng Sác đang có mộ phần tạ? ngh?ã trang. Ông ân cần hỏ? thăm về đờ? sống, về lương của bác Tư và dặn dò ông chăm sóc mộ phần anh em l?ệt sĩ cho chu đáo. Ống kính của chúng tô? đã kịp thờ? gh? lạ? những hình ảnh xúc động đó. Một thí dụ khác rất t?êu b?ểu cho tính cách cao quý ấy của Đạ? tướng là sự quan tâm chu đáo của ông đến Đạ? tá Anh hùng lưc lượng vũ trang Trần Công An, ngườ? thường được ngườ? dân Đồng Na? b?ết đến vớ? cá? tên ông Ha? Cà. Ông là một ch?ến sĩ kỳ cựu đã tham g?a cách mạng từ những ngày đầu Cách mạng tháng 8 năm 1945, là ngườ? góp phần kha? s?nh ra cách đánh đặc công nổ? t?ếng cuả Quân độ? nhân dân V?ệt Nam . Năm 1998, ông đã được v?nh dự báo cáo vớ? Đạ? tướng về những ch?ến công cuả quân dân Đồng Na? kh? Đạ? tướng đến tham quan nhà Bảo tàng Đồng Na?. Không a? ngờ năm năm sau , kh? trở lạ? thăm Đồng Na?, Đạ? tướng đã đến tận nhà để thăm ông Ha? Cà. Lúc đó là thờ? đ?ểm g?áp năm mớ? 2004. Cả nhà ông Ha? Cà ra chào Đạ? tướng, trong đó, bà Trương Thị N?ếu, ngườ? vợ, ngườ? đồng độ? cuả ông Ha? Cà vốn cũng là một thương b?nh đang bệnh nặng phả? ngồ? xe lăn do con gá? mình đẩy. Ông Ha? Cà cảm động đến rơ? nước mắt kh? sau hàng chục năm vào s?nh ra tử, nay ở tuổ? ngoà? 80 lạ? được cùng ngườ? Tổng chỉ huy Quân độ? năm xưa, má? đầu nay cũng đã trắng xóa ôn lạ? những kỷ n?ệm ch?ến đấu. Đạ? tướng tặng ông Ha? Cà một tấm th?ếp chúc mừng năm mớ?, rồ? t?ến lạ? gần chỗ bác Ha? Cà đang ngồ? trên xe lăn, ân cần tặng quà, hỏ? thăm mọ? ngườ? trong nhà về sức khoẻ và tình hình chữa bệnh của bà. Chỉ sau kh? đã quan tâm tớ? con ngườ?, ông mớ? thực h?ện phần lễ ngh? cuố? cùng: Đạ? tướng trang trọng đặt vòng hoa tạ? tượng đà? Ch?ến thắng sân bay B?ên Hòa, một b?ểu tượng gh? nhận những ch?ến công lừng lẫy cuả quân dân Đồng Na? trong những ngày chống Mỹ.
Tác g?ả bà? v?ết trong lần phỏng vấn Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp.
Dựa vào sự góp ý cuả anh Ma? Sông Bé, chúng tô? đã lấy hình ảnh Đạ? tướng ôm lấy va? ông Ha? Cà kh? ha? ngườ? ch?a tay tạ? Tượng Đà? làm hình ảnh kết ph?m, sau đó chồng mờ, đưa lên những cảnh rộng của Đồng Na? được quay từ máy bay, trong g?a? đ?ệu đ?ệp khúc cuả bà? hát “Tình đất đỏ m?ền Đông” của Trần Long Ẩn “Từ trận thắng hôm nay, ta xây lạ? bằng mườ?”. Dụng ý là muốn nhấn mạnh tình cảm gắn bó ân tình cuả ngườ? lãnh đạo một quân độ? “từ nhân dân mà ra” vớ? những ngườ? lính Đồng Na?, nhân dân Đồng Na?. Kh? bộ ph?m được phát sóng, nh?ều ngườ? cựu ch?ến b?nh nó? vớ? chúng tô? rằng họ xúc động trước những hình ảnh ấy. Đ?ều đó làm chúng tô? rất mừng vì ít ra, dù bộ ph?m còn vô số kh?ếm khuyết, những ngườ? làm ph?m cũng đã truyền được phần nào cảm xúc về con ngườ? vĩ đạ? này đến vớ? những ngườ? dân Đồng Na?.
3. Trong đợt làm ph?m Đạ? tướng Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp vớ? Đồng Na?, có một câu chuyện mà chúng tô? nhớ mã? trong các lần quay các đoàn khách Quốc tế đến thăm Đạ? tướng.
Kh? đoàn đạ? b?ểu Quân sự cao cấp cuả Bộ Quốc Phòng Ấn Độ được Đạ? tướng t?ếp k?ến tạ? Nhà khách Tỉnh uỷ Đồng Na?, Đô đốc Mát ven đra x?nh, Chủ tịch Hộ? đồng tham mưu l?ên quân Ấn Độ, k?êm Tư lệnh Hả? Quân Ấn Độ đã bày tỏ sự ngưỡng mộ và kính trọng sâu sắc đố? vớ? Đạ? tướng. Ông nó? : “Đạ? tướng là một ngườ? mà tên tuổ? và ch?ến công có tầm quốc tế, được nhân dân Ấn Độ rất yêu mến và khâm phục. R?êng bản thân tô? ,tô? đã được học tập về tên tuổ? của Đạ? tướng từ những ngày còn ngồ? trên ghế nhà trường. Sau này, kh? trở thành một sĩ quan, tô? đã ngh?ên cứu và rất khâm phục các ch?ến lược và ch?ến thuật cuả Đạ? tướng trong ha? cuộc kháng ch?ến chống Pháp và chống Mỹ vừa qua”. Rồ? vượt qua những ngh? thức ngoạ? g?ao, Đô đốc Mátven đrax?nh cùng các vị tướng Ân Độ cùng đ? trong đoàn đã x?n chữ ký của Đạ? tướng, một thần tượng mà từ lâu họ ngưỡng mộ. Là những ngườ? trực t?ếp chứng k?ến lần gặp gỡ đó, chúng tô? rất tự hào về Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp, một tên tuổ? lớn được thế g?ớ? yêu mến, kính phục. Nhưng chính trong những ngày được đ? theo làm ph?m về Đạ? tướng, chúng tô? h?ểu thêm một đ?ều, đ?ều làm cho ông được cả thế g?ớ? kính phục, được cả dân tộc này yêu quý không chỉ vì những ch?ến công lừng lẫy, mà còn vì ông có cả một tâm hồn th?ết tha gắn bó vớ? những gì tốt đẹp nhất của truyền thống văn hoá lịch sử dân tộc, có một nhân cách vĩ đạ? mà g?ản dị.
Tác g?ả chụp ảnh lưu n?ệm cùng Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp
Tác g?ả: Nguyễn Thanh Tùng
(P. Cô G?ang, Q. 1, TP. Hồ Chí M?nh)
