Tác phẩm báo chí dự th?: Kỷ n?ệm nhớ đờ? vớ? Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp
G?áo sư Đặng Bích Hà là kế phụ phu nhân đạ? tướng Võ Nguyên G?áp ngay sau cách mạng tháng Tám(1945); trong không khí “cả nước ra quân, bồ? hồ? trống trận”, chuẩn bị cho cuộc kháng ch?ến toàn quốc “chín năm làm một Đ?ện B?ên/Nên vành hoa đỏ, nên th?ên sử vàng.” Lúc đó ngườ? lính quân độ? nhân dân V?ệt Nam Võ Nguyên G?áp mớ? được Đảng và Bác Hồ g?ao cho phụ trách Độ? V?ệt Nam tuyên truyền g?ả? phóng quân gần ha? năm. Tương truyền chủ tịch Hồ Chí M?nh là ngườ? vun đắp mố? tình đẹp “tra? tà? gá? g?ỏ?”này. Lúc còn là b?nh ngh?ệp thờ? chống Mỹ cứu nước, trên bước đường hành quân chúng tô? thường đọc sách báo, hỏ? han về la? lịch vị đạ? tướng và vị phu nhân kính yêu. Thống nhất đất nước năm 1975, về Hà Nộ? công tác, thật may mắn là chúng tô? – những anh chị em cán bộ ngh?ên cứu lịch sử văn hóa – được cùng cơ quan vớ? bà Đặng Bích Hà.
Có thể nó? phần lớn lực lượng cán bộ ngh?ên cứu được đào tạo những năm tám mươ? của thế kỷ XX là những “nam thanh nữ tú”, vừa từ các ch?ến trường Trung, Nam Bắc… trở về. Một số ngườ? đã nổ? danh trong lĩnh vực sáng tác thơ ca, hò vè, ký, phóng sự bà? và ảnh… trên sách báo. Trong số anh em có quan hệ gần gũ? hàng ngày ở Ủy ban Khoa học xã hộ? V?ệt Nam – nay là V?ện Hàn lâm Khoa học xã hộ? V?ệt Nam - thường họp hành, trao đổ? công v?ệc vớ? g?áo sư Đặng Bích Hà, lúc thì ở V?ện Sử học, lúc thì ở V?ện ngh?ên cứu Đông Nam Á. Quan sát nếp s?nh hoạt, g?ao t?ếp của bà a? cũng dễ dàng cảm nhận được sự g?ản dị chân tình mà vẫn toát lên vẻ đẹp thanh lịch, dịu dàng của ngườ? mẹ, ngườ? chị trung hậu đảm đang, s?nh trưởng từ vùng quê hương xứ Nghệ. Kh? chưa có dịp gặp mặt cũng có ngườ? suy tưởng ra bà phả? là ngườ? quý phá?, k?êu sa khó mà t?ếp xúc. Sự thật hoàn toàn trá? lạ?. Có công chuyện gì hay cần trao đổ? góp ý trong chuyên môn, lạ? là Bí thư ch? bộ nên lúc nào bà cũng nhã nhặn vu? cườ?, tế nhị, kh?êm cung. Có lẽ hòa trong n?ềm hạnh phúc lớn lao của đờ? tư, đạ? tướng Võ Nguyên G?áp luôn có một cộng sự, một ngườ? bạn lớn chính là ngườ? vợ thân yêu. Một số anh em cựu ch?ến b?nh càng tự hào là có thờ? g?an được là đồng ngh?ệp của phu nhân ngườ? thủ trưởng vĩ đạ?, ngườ? anh cả của quân độ? nhân dân V?ệt Nam anh hùng.
Đông đảo g?áo sư, t?ến sĩ, v?ện sĩ, các anh Phạm Đức Dương, Cao Huy Đỉnh, Phạm Xuân Nam, các nhà ngh?ên cứu thường mua thêm một số sách mớ? được xuất bản để ký tặng đồng ngh?ệp. Quan hệ vớ? g?áo sư Đặng Bích Hà thực sự còn là được b?ết đến một đạ? g?a đình trí thức lớn, nổ? t?ếng ở V?ệt Nam suốt g?à nửa thế kỷ. Cao hứng, có ngườ? còn trang trọng gh? tặng ở trang đầu cuốn sách là: - Kính tặng g?áo sư Đặng Bích Hà và Ngườ? thủ trưởng vĩ đạ? của tô?.
Trên đà thượng thọ đạ? tướng Võ Nguyên G?áp vẫn g?ữ trọng trách về khoa học và công nghệ - một lĩnh vực mũ? nhọn trong công cuộc xây dựng đất nước văn m?nh h?ện đạ?. Mặc dù tuổ? cao nhưng đúng là sức chưa yếu, đạ? tướng Võ Nguyên G?áp hằng xuyên đ? sâu đ? sát, nắm vững tình hình, kịp thờ? chỉ đạo cứ như “kế hoạch huấn luyện” hay “tác ch?ến ch?ến lược” như những năm xưa. Ông thường nêu lạ? chính sách ch?ến tranh nhân dân, quốc phòng toàn dân, nghệ thuật quân sự V?ệt Nam. Đặc b?ệt là vấn đề b?ển đảo, ch?ến trường sông b?ển thờ? ch?ến và thương trường thờ? bình. Nh?ều lần đạ? tướng Võ Nguyên G?áp trực t?ếp đến thăm hỏ?, phát b?ểu ý k?ến, động v?ên cán bộ ngh?ên cứu Khoa học xã hộ? V?ệt Nam. Các tác phẩm hồ? ký như Những chặng đường lịch sử, Đường tớ? Đ?ện B?ên phủ…những công trình ngh?ên cứu khoa học quân sự như: Đ?ện B?ên Phủ - Những bà? học lịch sử, Tìm h?ểu tư tưởng Hồ Chí M?nh…kh? mớ? ?n hoặc tá? bản; đạ? tướng Võ Nguyên G?áp thường dùng bút ký chữ tươ? gử? tặng những ngườ? lính cũ đã trở thành nhà ngh?ên cứu khoa học.
Ngày 4 tháng Tư năm 1998, v?ện ngh?ên cứu Đông Nam Á tổ chức buổ? gặp mặt có l?ên hoan nhẹ bằng bánh kẹo và rượu vang tạ? 27, Trần Xuân Soạn, Hà Nộ? để mừng g?áo sư Đặng Bích Hà thượng thọ 70 tuổ?. V?ện tự tổ chức không cho g?áo sư Đặng Bích Hà b?ết trước “sợ lộ bí mật”; đến lúc cận ngày v?ện mớ? báo t?n mờ?. G?áo sư Đặng Bích Hà cũng bất ngờ chưa kịp nó? gì vớ? chồng. Lúc bà sửa soạn đ? đến cơ quan, đạ? tướng Võ Nguyên G?áp vộ? hỏ?, bà mớ? cho b?ết là cơ quan tổ chức mừng thọ. Không chần chừ, ông nó? g?ọng h?ền từ chấn chất “- Cô cho tô? đ? vớ?!” Khoảng 8 g?ờ hơn, đạ? tướng Võ Nguyên G?áp và g?áo sư Đặng Bích Hà đến trụ sở v?ện ngh?ên cứu Đông Nam Á. Không chỉ đầy đủ cán bộ công nhân v?ên trong v?ện mà một số các bộ lãnh đạo cấp bộ cũng kịp thờ? có mặt từ lúc nào để đón chào cả ha? ngườ?. A? cũng hào hứng vu? mừng ra mặt. Đạ? tướng có nó? về “lịch sử dựng nước và g?ữ nước oa? hùng của dân tộc g?ao trọng trách lâu dà? cho nh?ều thế hệ các nhà ngh?ên cứu khoa học xã hộ?. Mọ? ngườ? cần phấn đấu hết mình, làm tốt nh?ệm vụ được g?ao. Cả cô Hà nữa, vu? duyên thọ, không quên nh?ệm vụ.”
Chuẩn bị kết thúc buổ? họp, a? cũng có ý muốn được chụp ảnh kỷ n?ệm vớ? đạ? tướng Võ Nguyên G?áp và g?áo sư Đặng Bích Hà, nhưng hình như không a? dám bộc lộ ý tưởng. Rồ? đạ? tướng Võ Nguyên G?áp g?ơ tay trá? dắt tay g?áo sư Đặng Bích Hà cùng đứng lên trước; tay phả? vẫy nhẹ và nó? nhỏ nhẹ”- Mờ? các đồng chí cứ ngồ? yên tạ? chỗ”. Chưa a? kịp h?ểu d?ễn b?ến như thế nào thì đạ? tướng đã chỉ định phóng v?ên kịp thờ? chụp nh?ều ảnh, kh? ha? ông bà chuyển bước đ? vòng quanh phía sau bốn dãy ghế quây bàn hình chữ nhật cho hết lượt. A? a? trong cuộc cũng đều xúc động vô cùng, thầm cảm ơn mình đã được bắt tay và chụp ảnh vớ? đạ? tướng. Đó là những kỷ n?ệm sâu sắc đố? vớ? mỗ? cựu ch?ến b?nh, vớ? từng ngườ? dân nước V?ệt.
Tác g?ả: Trương Sỹ Hùng
V?ện Ngh?ên cứu Đông Nam Á
