Ngày 17/7, English PEN (Hiệp hội Văn bút Anh) đã công bố kết quả giải thưởng dịch thuật PEN Translates năm nay. 16 tác phẩm nhận giải được viết bằng 10 ngôn ngữ khác nhau, gồm nhiều thể loại từ tiểu thuyết, tập truyện ngắn, sách phi hư cấu, kịch thơ, văn học trẻ...
Lần đầu tiên có hai tác phẩm dịch từ tiếng Việt cùng xuất hiện trong danh sách: Biên sử nước (Nguyễn Ngọc Tư), bản tiếng Anh có tựa Water: A Chronicle (Major Books xuất bản); Thang máy Sài Gòn (Thuận), bản tiếng Anh có tựa Elevator In Saigon (Tilted Axis Press xuất bản). Hai bản dịch đều do dịch giả Nguyễn An Lý thực hiện.
Bìa Biên sử nước (trái) và Thang máy Sài Gòn bản tiếng Anh.
Thang máy Sài Gòn (Elevator in Saigon) lấy bối cảnh năm 2004, một thiếu phụ trẻ gốc Việt, sau cái chết của mẹ trong thang máy, quyết định tìm người đàn ông có tên Paul Polotski bà từng yêu trong nhà tù Hỏa Lò, đêm trước chiến dịch Điện Biên. Tác phẩm từng được trao tặng Giải Sáng tạo (Bourse de Création) năm 2013 của Trung tâm sách quốc gia Pháp (Centre National du Livre).
Bản tiếng Anh của Biên sử nước sẽ ra mắt vào tháng 10. Sách gồm 11 chương với nội dung được trình bày theo kết cấu vòng tròn, không diễn tiến, không kết thúc. Mỗi chương như một truyện ngắn độc lập. Tác phẩm xoay quanh một trận đại hồng thủy mở ra và không thể khép lại. Đức Ngài với trái tim cứu rỗi trở thành trung tâm, biểu tượng của tính thiêng.
Will Forrester, trưởng ban Văn học của giải, cho biết: "16 giải thưởng được chọn từ vòng dự thi có số lượng đông đảo nhất từ trước đến nay. Sự táo bạo, độc đáo, mạo hiểm và chất lượng được thể hiện trong các tác phẩm, nói lên việc phát triển mạnh mẽ của việc văn học dịch. Chúng tôi rất vui khi được góp phần đưa sách đến với độc giả nói tiếng Anh và hỗ trợ những nhà văn, dịch giả và nhà xuất bản xuất sắc".
Dịch giả An Lý
Nguyễn An Lý sinh ở Hà Nội, hiện sống tại TP HCM, chủ yếu dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt. Cô có hơn 20 bản dịch tiếng Việt được xuất bản dưới nhiều bút danh và nhiều thể loại, gồm Aleph (Jorge Luis Borges), Tàn ngày để lại (Kazuo Ishiguro), Con sẻ vàng (Donna Tartt), Tay sát thủ mù (Margaret Atwood). Nguyễn An Lý đồng sáng lập diễn đàn văn học phi lợi nhuận Zzz Review. Tháng 11/2023, cô là người Việt đầu tiên nhận giải Dịch thuật Quốc gia về Văn xuôi của Hiệp hội Dịch giả Văn học Mỹ với Chinatown của nhà văn Thuận, chuyển ngữ từ tiếng Việt sang tiếng Anh.
Giải thưởng PEN Translates ra đời năm 2012 với hỗ trợ từ Hội đồng Nghệ thuật Anh nhằm khuyến khích các nhà xuất bản tại Anh tìm kiếm và giới thiệu sách từ nhiều ngôn ngữ khác. Những dự án thắng giải sẽ nhận tài trợ lên đến mức 75% chi phí dịch thuật của cuốn sách. Với những nhà xuất bản doanh thu nhỏ hơn 500.000 bảng Anh, mức hỗ trợ có thể được cân nhắc lên đến 100%. Mỗi năm có hai đợt để nộp tác phẩm: tháng 4 - tháng 5 và tháng 10 - tháng 11.
Sự ra đời của những đơn vị đầu tư xuất bản tác phẩm tiếng Việt (và các ngôn ngữ ít thông dụng) dịch sang tiếng Anh và sự hỗ trợ đáng kể từ hiệp hội văn học của các nước nói tiếng Anh đang tạo những điều kiện thuận lợi để giới thiệu văn học Việt với cộng đồng độc giả trên thế giới.
