Nhiều loại vải may quần áo hiện nay dễ dàng bị phai màu khi giặt, cả khi mặc vào người. Các chuyên gia khuyến cáo, quần áo may từ vải dễ phai màu qua tác động nhiệt, độ ẩm có thể gây hại sức khỏe.
Vải dễ phai màu, kém chất lượng
Theo PGS.TS Hồ Sơn Lâm, Viện Khoa học Vật liệu ứng dụng (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam), trong quá trình sản xuất vải có hai dạng: Một là nhuộm sợi trước, dệt sau; Hai là dệt mộc trước, nhuộm sau. Các loại vải hoa thường dùng cách thứ hai, loại vải quần hay có sọc thường dùng cách thứ nhất.
Để nhuộm màu cần xử lý sợi, nhuộm màu, sấy khô, xử lý bền màu... Các loại vải tốt sẽ không có hiện tượng phai màu, loại vải thủ công, chất lượng kém khi giặt sẽ phai màu, có loại phai màu đến khi chỉ còn lại màu nền. Màu nhuộm công nghiệp nhất là trong nhuộm sợi, vải đều là các hợp chất độc, khi chúng bám vào da ngấm vào cơ thể tích lũy lâu ngày mới gây bệnh, một số người bị dị ứng gây ngứa, mẩn và đỏ da.
| Đa dạng chất lượng, giá cả các loại vải tại chợ vải sỉ Đại Quang Minh (TP.HCM) |
Tại các chợ vải bán sỉ như Đại Quang Minh (Thương Xá Đồng Khánh, Q5,TPHCM), chợ Tân Bình... đều bán rất nhiều loại vải. Riêng dòng vải tôn, lanh và thung được bày bán nhiều hơn cả, những cây vải xếp kín cả vỉa hè, tràn xuống lòng đường. Nhiều chủ hàng ở đây cho biết, đa số là vải nhập Trung Quốc, có loại nhập sợi đem về Việt Nam in bông.
Bà Trần Kim, tiểu thương tại chợ Đại Quang Minh giới thiệu: “Cần vải loại nào cũng có, bán theo mét hoặc cân ký, rẻ nhất là thung lạnh chỉ 15.000đ/mét, có loại sợi nhập, in bông tại Việt Nam thì đa dạng bông hơn, hàng xìtốc mắc hơn một vài giá”.
Tại hàng bán vải lanh, tôn, chị Mai Nga chủ hàng giới thiệu loại vải chuyên làm hàng chợ: “Hàng này chắc chắn là phai màu, nhưng giá may bộ thì cạnh tranh được. Tôn, lanh có nhiều loại: loại 1, loại 2, hoặc loại “bà già”, mỗi loại chênh nhau 4-5 giá, loại 2 in bông y trang loại 1, phải soi kỹ lắm mới phát hiện ra…”.
Bà Đ.T.N chủ một điểm cắt may gia công hàng chợ, shop lẻ (tại P.Thới An, Q.12) cho hay: “Do cạnh tranh giá cả, có khi chỉ vài chục ngàn/cái áo, đầm, đồ bộ, nên khi làm hàng chúng tôi không thể cắt loại vải tốt được, chỉ dùng hàng vải thường mua sỉ theo cân ký. Hàng này bán lại rất chạy vì giá cả phù hợp nhiều người dùng”.
Trên vỉa hè tại nhiều tuyến đường hoặc các chợ tạm tại TP.HCM quần, váy áo màu sắc lòe loẹt đổ thành đống, đủ loại, đủ giá. Quần áo đồ bộ giá cao nhất chỉ 70 – 80 nghìn đồng/bộ. Có loại chỉ 45-50 nghìn đồng/bộ, chưa kể hàng giảm giá chỉ còn 15 nghìn đồng/cái quần, 20 nghìn đồng/cái áo, hoặc mua 2 tặng 1.
Bà Vũ Thị Bạch, khách hàng đang chọn mua quần áo tại một chợ tạm thuộc quận 2 cho biết: “Quần áo chất liệu thoáng mát, hút mồ hôi như vải lanh, tôn nhưng vải giờ phai màu ghê lắm! Không chỉ khi giặt quần áo mới bị phai màu, mà khi mặc lên người, màu vải còn bám cả vào da”.
| Nhiều người dân chọn mua quần áo tại các chợ tạm, lề đường tại TP.HCM |
Hại sức khỏe, có thể gây ung thư
Phân tích kỹ hơn tác hại của màu nhuộm đối với sức khỏe, TS Đặng Chí Hiền, Phân viện Hóa học TPHCM (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam) cho biết, hóa chất nhuộm sợi, vải rất đa dạng, nhưng tập trung chủ yếu ở gốc azo và indigotin.
Màu các hợp chất azo phải được xử lý đúng kỹ thuật, theo các quy trình từ cách pha, nhuộm, tỷ lệ pha của các chất đưa vào sợi vải phải thích hợp, các chất bám dính hàm lượng thế nào để chúng liên kết tốt nhất, sau nhuộm thì hấp, sấy, nhiệt hóa ở nhiệt độ bao nhiêu để bền màu…
Quy định các hợp chất azo khi đưa vào sản xuất công nghiệp phải đạt điều kiện bền với môi trường, nhiệt độ.
Trong ngành vải sợi, nếu hợp chất azo bị phai màu quá dễ dàng bởi các chất hoạt động bề mặt, chắc chắn tồn dư màu nhuộm trên vải là loại kém chất lượng, không đảm bảo an toàn sức khỏe. Các hợp chất azo mặc vào người đã có hại, lượng tồn dư quá nhiều, thấm vào cơ thể qua mồ hôi, qua da thì hại sức khỏe hơn.
Hợp chất azo hoàn toàn có thể gây ung thư, chất formaldehyt tác dụng làm cho vải không nhăn, mặt vải đẹp nhưng gây ngứa, dị ứng, kích ứng da.
Bộ công thương đã ban hành thông tư quy định về giới hạn cho phép đối với hàm lượng formaldehyt, các amin thơm có thể giải phóng ra từ thuốc nhuộm azo trong các điều kiện khử trên sản phẩm dệt may. Thực tế, thuốc nhuộm hợp chất azo rẻ tiền, màu tươi nên hay được sử dụng vào nhuộm vải, sợi, nhưng nó lại là hợp chất gây ung thư khi tương tác với mồ hôi ngấm qua da vào cơ thể. Trước đây khi kiểm nghiệm chúng tôi cũng phát hiện nhiều loại vải chứa thành phần hợp chất azo. Tuy hàng nhập về đều có kiểm tra các chỉ tiêu vải sinh thái, nhưng cần kiểm soát chặt cả nguồn hàng vải nhuộm trong nước, cũng như hàng trôi nổi trên thị trường. (Bà Lương Thị Công Kiều,nguyên Giám đốc Trung tâm Thí nghiệm dệt may TPHCM) |
Quỳnh Hương
