Báo Tiền phong đưa tin, ngày 9/10, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội cho biết, thành phố ghi nhận trường hợp đầu tiên mắc viêm não Nhật Bản trong năm 2023. Bệnh nhân là một bé trai 5 tuổi ở huyện Phúc Thọ.
Cụ thể, ngày 19/9, trẻ xuất hiện các biểu hiện như: sốt cao, đau đầu, mệt mỏi… Đến ngày 25/9, bệnh nhân nhập Bệnh viện Nhi Trung ương. Kết quả xét nghiệm cho thấy, bệnh nhân dương tính với virus viêm não Nhật Bản. Gia đình cho biết, trước đó, trẻ đã tiêm 3 mũi cơ bản vắc xin phòng bệnh này.
Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm lây qua muỗi đốt. Bệnh thường gây viêm não, màng não ở trẻ em, có tỷ lệ tử vong và di chứng cao. Vì vậy, việc phòng bệnh và phát hiện sớm là vô cùng quan trọng.
Viêm não Nhật Bản là gì?
Theo thông tin từ Báo Sức khỏe và Đời sống, viêm não Nhật Bản là bệnh nhiễm trùng cấp tính hệ thần kinh trung ương do virus viêm não Nhật Bản gây ra.
Bệnh được phát hiện lần đầu tiên tại Nhật Bản, khi gây dịch ở nước này với số người mắc và tử vong rất cao. Năm 1935 các nhà khoa học Nhật Bản đã tìm ra căn nguyên gây bệnh là một loại virus được đặt tên là virus Viêm não Nhật Bản và từ đó tên bệnh cũng được gọi là viêm não Nhật Bản.
Virus viêm não Nhật Bản thuộc nhóm Arbovirus truyền sang người do muỗi đốt. Vật chủ chính mang virus là lợn và một số loài chim. Bệnh không truyền trực tiếp từ người sang người.
Phổ biến từ tháng 5 đến tháng 7 là mùa muỗi hoạt động nhiều, cũng là mùa chim đến ăn trái chín. Có hơn 30 loài muỗi trung gian truyền bệnh virus viêm não Nhật Bản, đặc biệt là Culex Tritaeniorhynchus. C. Tritaeniorhynchus thường sinh sản trên ruộng lúa, đầm lầy và các vũng nước nông khác. Đây là muỗi cắn vào buổi tối và ban đêm.
Trong số các loài động vật sống gần người, lợn được coi là nguồn truyền nhiễm quan trọng nhất vì:
- Tỷ lệ lợn bị nhiễm virus viêm não Nhật Bản trong vùng dịch rất cao (khoảng 80% đàn), và phạm vi lợn nuôi tại các hộ gia đình rất lớn (hầu hết gia đình ở nông thôn có nuôi lợn).
- Sự xuất hiện virus viêm não Nhật Bản trong máu lợn xảy ra ngay sau khi lợn bị nhiễm virus. Thời gian nhiễm ở lợn kéo dài từ 2 đến 4 ngày, rồi gây nhiễm cho muỗi, để từ đó truyền bệnh cho người.
Triệu chứng của bệnh viêm não Nhật Bản
Theo thông tin từ Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec, triệu chứng viêm não Nhật Bản thường khá nguy hiểm do khả năng gây tổn thương ở não, để lại di chứng thần kinh nghiêm trọng và tỷ lệ tử vong cao.
Bệnh thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng đầu tiên nhận thấy là sốt cao đến 39 - 40 độ C, kèm theo các cơn đau đầu, cảm giác buồn nôn và nôn. Sau đó, viêm não Nhật Bản dẫn đến dấu hiệu co giật, co cứng cơ và lú lẫn.
Triệu chứng điển hình trong giai đoạn toàn phát là các dấu hiệu rối loạn ở não, màng não và hệ thần kinh thực vật. Bên cạnh đó, bệnh nhân có biểu hiện rối loạn vận động, thể hiện chủ yếu trên khuôn mặt, bao gồm co cứng cơ mặt, cơn quay mắt quay đầu, co giật bất thường, liệt nửa người, mất khả năng ngôn ngữ.
Các triệu chứng viêm não Nhật Bản ở hệ thần kinh thực vật thường biểu hiện rất đa dạng nhưng lại tương đối nặng nề, như thân nhiệt dao động, da xanh tái, tăng tiết đờm dãi, tim đập nhanh, chướng bụng, nôn ói, bí tiểu, đi cầu khó, rối loạn hô hấp hay thậm chí ngừng thở đột ngột. Các triệu chứng về tâm thần chủ yếu là rối loạn ý thức với các mức độ khác nhau, từ u ám, ngủ gà, li bì cho đến hôn mê sâu.
Đối với trẻ nhỏ, những triệu chứng viêm não Nhật Bản thường không điển hình và khó phát hiện hơn. Thăm khám xác định dấu hiệu lâm sàng thường dựa vào một số triệu chứng quan trọng như là nôn ói nhiều, rối loạn nhịp thở, gồng cứng người, quấy khóc không thể dỗ nín hoặc trẻ khóc nhiều hơn mỗi khi được bế hoặc thay đổi tư thế.
Tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân thể viêm não nhập viện là khoảng 20 – 30%, thường xảy ra sau một thời gian hôn mê kéo dài. Trong số những người sống sót, di chứng thần kinh xảy ra trong ít nhất 30 – 50%.
Các di chứng phổ biến nhất bao gồm:
- Các vấn đề tâm thần và co giật tái phát.
- Suy giảm nghiêm trọng về nhận thức hoặc ngôn ngữ.
- Khó khăn trong vấn đề học tập và tiếp xúc với môi trường xã hội, trở lại với cuộc sống trước khi mắc bệnh.
Phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản
Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu viêm não Nhật Bản và hiện nay chỉ điều trị hỗ trợ. Chính vì vậy, khi bệnh nhân mắc bệnh viêm não Nhật Bản thì tỉ lệ tử vong cao và di chứng về thần kinh sau này.
Do đó, việc chủ động phòng bệnh là vô cùng quan trọng. Virus lây qua trung gian truyền bệnh, chủ yếu là muỗi Culex. Vì vậy, để phòng bệnh, mọi người cần:
- Vệ sinh môi trường sạch sẽ, định kỳ dọn dẹp nhà ở, làm sạch chuồng gia súc để hạn chế nơi trú đậu của muỗi. Nếu có thể, nên dời chuồng gia súc ra xa nhà, xa nơi vui chơi sinh hoạt của trẻ em, loại bỏ các ổ bọ gậy, bãi nước tồn đọng
- Nên cho trẻ ngủ mùng để tránh muỗi đốt, thường xuyên sử dụng các biện pháp để phòng chống và tiêu diệt muỗi trong các hộ gia đình.
- Thực hiện tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản đầy đủ và đúng lịch. Việc tiêm chủng vắc xin được áp dụng cho người lớn và trẻ em đủ tuổi (từ 12 tháng tuổi trở lên).
- Tiêm chủng cần đảm bảo 3 liều cơ bản: Mũi đầu tiên khi trẻ vừa đủ tuổi, mũi thứ 2 tiêm sau mũi thứ nhất từ 1-2 tuần, mũi thứ 3 tiêm sau mũi 2 một năm. Sau đó, cần cho trẻ tiêm nhắc lại mỗi ba năm một lần cho đến 15 tuổi.
Các biện pháp bảo vệ cá nhân để ngăn ngừa muỗi đốt rất quan trọng, vì điều này sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Việc tiêm vaccine viêm não Nhật Bản là biện pháp chủ động phòng ngừa bệnh tốt nhất.
Theo thống kê và nghiên cứu, trẻ nhỏ trong độ tuổi từ 2 – 6 tuổi có nguy cơ mắc bệnh viêm não Nhật Bản cao nhất. Để phòng ngừa một cách tốt nhất, trẻ nên được tiêm mũi nhắc lại theo định kỳ 3 năm/lần cho đến khi đủ 15 tuổi.
Khi có dấu hiệu sốt cao cùng với các triệu chứng tổn thương hệ thần kinh trung ương, cần phải đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Như Quỳnh(T/h)
