Đa phần động vật trong thế giới tự nhiên đều có lưỡi thành một khối, nhưng lưỡi của rắn thì lại chẻ làm đôi. Vậy tại sao lại như thế, hiện tượng lưỡi chẻ làm đôi có tác dụng gì?
Cận cảnh chiếc lưỡi chẻ đôi của loài rắn - Ảnh: Minh họa |
Từ thời cổ đại nhà bách khoa thư Aristotle đã cho rằng, con rắn làm vậy sẽ nhân đôi “niềm vui” cho nó bởi lưỡi chẻ sẽ giúp nó nhận được gấp hai lần cảm giác vị giác. Suốt một thời kỳ dài sau đó, người ta vẫn còn tranh luận về hiện tượng kỳ lạ này ở loài rắn.
Sau Aristotle, nhà thiên văn học người Ý Giovanni Hodierna cho rằng, lưỡi rắn chẻ làm đôi dùng để làm sạch bụi bẩn ở trong lỗ mũi của chúng. Một số tác giả ở thế kỷ 17 còn tuyên bố họ đã theo dõi loài rắn bắt ruồi hoặc các động vật khác có lưỡi chẻ đôi như chiếc kẹp tóc. Thậm chí sau này người ta còn tin rằng, rắn có thể chích chất độc vào nạn nhân bằng lưỡi. Thế nhưng, tất cả những giải thích trên chỉ là giả thuyết, chưa có bằng chứng thuyết phục.
Một nghiên cứu của nhà sinh học tiến hóa Kurt Schwenk, tại Đại học Connecticut, người đã bỏ ra 20 năm theo đuổi nghiên cứu chức năng lưỡi của loài rắn và cho rằng, lưỡi của rắn có chức năng cơ bản là “khứu giác”.
Chiếc lưỡi chẻ đôi có thể giúp loài rắn tiếp xúc với nhiều diện tích bề mặt hơn. Khi rắn thò lưỡi ra là thời điểm chúng thu thập "phân tử mùi". Khi lưỡi thụt vào, những "phân tử mùi" sẽ được đưa đến cơ quan xương sống mũi trong vòm miệng. Tại đây, cơ quan này sẽ phân tích mùi và gửi tín hiệu lên não, giúp rắn phân biệt được mùi.
Chúng ta biết rằng khi nhìn bằng hai mắt, não bộ phải tổng hợp thông tin từ hai luồng để có cái nhìn cụ thể hơn những gì xung quanh.
Tương tự như vậy, chiếc lưỡi chẻ đôi của loài rắn cũng làm nhiệm vụ thu thập mùi từ hai vị trí khác nhau. Nhờ đó giúp nó phát hiện được cụ thể mùi nào ở hướng nào và nhanh chóng di chuyển tới đích cần đến. Bên cạnh đó, chiếc lưỡi rắn chia đôi còn giúp nó có thể ngửi thấy mùi trong ba chiều. Hiện tượng này cũng giống như loài cú sử dụng hai tai không đối xứng để có thể phát hiện ra âm thanh ba chiều.
Cả rắn và cú thường sử dụng mạch thần kinh tương tự nhau để so sánh cường độ tín hiệu từ các bên của cơ thể và xác định hướng bằng mùi vị hoặc âm thanh. Thậm chí điều này còn giúp rắn săn tìm con mồi hoặc bạn tình tiềm năng theo những mùi quen thuộc.
Sau khi phát hiện thấy mùi hương trên đường đi, rắn sẽ chạm lưỡi xuống mặt đất hoặc tạo ra vòng xoáy trong không khí để lấy các thông tin hóa học có trong đó và cung cấp thông tin hóa chất theo cơ chế như ở trên gửi tín hiệu về não phân tích góp phần định hướng hoạt động của rắn.
Quỳnh Chi(T/h)
