Ngoà? g?ả th?ết của ngườ? dân rằng số t?ền trong chum là kho quân lương cho b?nh lính, ông Khoán cũng đặt thêm g?ả th?ết có thể là số tà? sản của nhà g?àu hoặc quan lạ? chôn kh? có b?nh b?ến xảy ra.
Mẫu “t?ền cổ” lấy từ thôn Cổ H?ền, xã Tuyết Nghĩa, huyện Quốc Oa?, Hà Nộ? là đồng “Ngũ thù” được đúc năm 118 TCN thờ? Tây Hán Vũ Đế (Lưu Tr?ệt, n?ên đạ? 141-87 TCN) và tính tớ? thờ? đ?ểm này có n?ên đạ? 2.131 năm – PGS.TS Hoàng Văn Khoán nó?.
Dấu tích của vị thành hoàng làng
L?ên quan tớ? sự v?ệc ngườ? dân thôn Cổ H?ền, xã Tuyết Nghĩa phát h?ện hàng loạt chum “t?ền cổ” ở cánh đồng nơ? làm đường l?ên thôn, ông Cao Đức Khoa – phó trưởng CA xã cho b?ết: “Sự v?ệc đã xảy ra hơn 10 ngày. Kh? ngườ? dân phát h?ện chum “t?ền cổ” đầu t?ên thì có ngườ? báo vớ? CA xã. Lực lượng trực ban đã cử ngườ? xuống h?ện trường thì thấy ngườ? dân vây kín khu vực đó, có nh?ều đồng “t?ền cổ” và mảnh chum vỡ còn vương vã?”.
Ông Khoa cũng cho b?ết thêm v?ệc phát lộ chum t?ền là kh? tr?ển kha? công tác nông thôn mớ?, dồn đ?ền đổ? thửa. Ban CA xã đã chỉ đạo anh em CA v?ên thường xuyên trực và theo dõ? khu vực đó cả ngày đêm. Bở? trong thờ? g?an đầu kh? nghe t?n có “t?ền cổ” vớ? khố? lượng lớn, nh?ều ngườ? trong làng t?ếp tục ra đào và kha? quật được 3-4 chum nữa càng kh?ến ngườ? dân xôn xao. Ngoà? ra còn xuất h?ện một số đố? tượng lạ mặt, ngoạ? tỉnh mang máy dò k?m loạ? về rà soát và nh?ều lần CA v?ên đã ngăn chặn được.
| Đồng t?ền cổ được ngườ? dân đào ở thôn Cổ H?ền, xã Tuyết Nghĩa, huyện Quốc Oa? g?ống hệt vớ? đồng t?ền Ngũ thù Tây Hán được đúc từ năm 118 TCN. |
Còn những thông t?n đồn thổ? buôn bán “t?ền cổ” thực chất là do ngườ? nhặt được nh?ều tung t?n ảo để đánh lừa nh?ều ngườ? mua. Ngườ? thì nó? g?á 700.000đồng/kg, nh?ều ngườ? nó? chỉ bán vớ? g?á đồng nát và? chục nghìn/kg nên không b?ết thực hư thế nào. Ông Khoa cho b?ết v?ệc ngườ? bán có nó? là ngườ? nhà một số cán bộ xã là hoàn toàn bịa đặt. Họ lợ? dụng và nó? dố? để lừa ngườ? mua nhằm trục lợ?. Thờ? đ?ểm đào được các hũ “t?ền cổ” được CA huyện hỗ trợ ngườ? về g?ám sát và g?ữ gìn trật tự an n?nh địa phương.
Ông Nguyễn Văn S?nh – trưởng ban văn hóa xã cho b?ết, vị trí phát lộ “t?ền cổ” nằm trước ngô? m?ếu phía nam của “thành Quèn” cổ xưa. Đình Cổ H?ền là nơ? thờ thành hoàng làng Độc Nhĩ Vương Đỗ Cảnh Thạc – ngườ? có công phò tá Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán từ thế kỷ X. Đỗ Cảnh Thạc là một vị tướng có tà?, ngoà? v?ệc phò tá Ngô Quyền đánh g?ặc, ông còn là ngườ? g?úp nhân dân trong “Nông – Trang – Canh – Cử?” nên kh? mất được mọ? ngườ? suy tôn là thành hoàng làng”.
“T?ền cổ” có từ thờ? Tây Hán
Trao đổ? về mẫu “t?ền cổ” được phát h?ện ở thôn Cổ H?ền, xã Tuyết Nghĩa, PGS.TS Hoàng Văn Khoán – cựu g?ảng v?ên trường ĐH KHXH&NV cho b?ết: “Đây là đồng “t?ền cổ” có tên là “Ngũ thù” thuộc thờ? Tây Hán (Trung Quốc). Đồng t?ền “Ngũ thù” rất khác b?ệt vớ? các đồng t?ền thờ? khác bở? hình vuông bên trong đồng t?ền. Không có đồng t?ền thờ? nào được đúc vớ? hình vuông rộng như vậy. Rất có thể trong chum t?ền cổ được phát h?ện ở thôn Cổ H?ền, xã Tuyết Nghĩa có nh?ều loạ? t?ền cổ thuộc nh?ều n?ên đạ? khác nhau”.
G?ả? thích thêm về đồng “t?ền cổ” này, PGS.TS Hoàng Văn Khoán cho hay: “Ngũ thù” chính là tên đồng t?ền. Trên đồng t?ền có thể h?ện n?ên đạ?, tr?ều vua, kỹ thuật đúc t?ền. “Ngũ” là số thứ tự theo t?ếng Trung Quốc là số 5 được v?ết theo dạng chữ Tr?ện g?ống vớ? số 10 la mã (X) có mũ mà ngườ? dân gọ? là đồng hồ cát treo ngược. Chữ còn lạ? là chữ “thù” – đơn vị trọng lượng của thờ? Tây Hán.
| PGS.TS Hoàng Văn Khoán phân tích mẫu t?ền cổ phát h?ện ở Quốc Oa?. |
Một lạng bằng 24 “thù”. Ghép ha? chữ “Ngũ-thù” nó? lên g?á trị đồng t?ền là 5 thù. Đồng “Ngũ thù” được phân làm ha? loạ? theo tr?ều đạ?. Đó là Ngũ thù Tây Hán thuộc tr?ều Tây Hán Vũ Đế (Lưu Tr?ệt, n?ên đạ? 141-87 TCN) được đúc năm Nguyên Thù ngũ n?ên (118 TCN) bằng đồng. Đồng “Ngũ thù” Tây Hán có đặc đ?ểm được khắc chữ Tr?ện vành nổ?, mặt sau trơn vớ? đường kính 25mm, vành 0,5mm, lỗ vuông cạnh 11x11mm và nặng 3,2gam.
Còn Ngũ thù Đông Hán ở tr?ều vua Quang Vũ Đế (Lưu Tú, n?ên đạ? 25-57) được đúc bằng đồng năm 40. Khác vớ? đồng Ngũ thù Tây Hán ở chỗ, đồng Ngũ thù Đông Hán có đường kính nhỏ hơn 22mm và trọng lượng nhẹ hơn chỉ 1,6g, phía trên hình vuông có chữ “Công” nằm ngang. Hơn nữa, chữ “Ngũ” thờ? Tây Hán v?ết thẳng, còn thờ? Đông Hán v?ết mềm mạ? hơn.
Vậy, theo hình ảnh và mẫu cầm trên tay thì đúng là đồng t?ền “Ngũ thù” thờ? Tây Hán được đúc từ năm 118 TCN, nghĩa là đồng t?ền có n?ên đạ? 2.131 năm. So vớ? các đồng t?ền cổ từng g?ám định, PGS.TS Hoàng Văn Khoán cho b?ết có rất nh?ều k?ểu chữ được đúc trên các đồng t?ền cổ mà không phả? a? cũng b?ết. Đó là các k?ểu chữ Chân, Tr?ện, Thảo, Khả?, Lệ. Trong đó, khó đọc nhất là chữ Tr?ện và chữ Thảo và các k?ểu chữ cũng thể h?ện rõ n?ên đạ? đúc t?ền.
Nhắc lạ? thành hoàng làng thôn Cổ H?ền, xã Tuyết Nghĩa có thờ Độc Nhĩ Vương Đỗ Cảnh Thạc, PGS. TS Hoàng Văn Khoán nó?: “Chưa thể khẳng định được. Vì đồng t?ền này có n?ên đạ? hơn 2.000 năm trước thờ? Đỗ Cảnh Thạc khoảng 1.000 năm. Để xác định được chính xác hơn nữa thì cần xem mẫu chum gốm chứa t?ền cổ, mớ? có thể b?ết được thờ? đ?ểm chôn số t?ền đó và kết luận có cùng thờ? vị tướng quân này không.
Ngoà? g?ả th?ết của ngườ? dân rằng số t?ền trong chum là kho quân lương cho b?nh lính, PGS cũng đặt thêm g?ả th?ết có thể là số tà? sản của nhà g?àu hoặc quan lạ? chôn kh? có b?nh b?ến xảy ra. Thường thì họ sẽ chôn gần các ngô? mộ, m?ếu để mọ? ngườ? không a? dám lấy.
Vị PGS cũng nó?, các đồng t?ền cổ này có g?á trị vớ? những ngườ? sưu tập t?ền cổ nhưng không lớn. Bán lấy đồng đúc cũng không được nh?ều lợ? ích vì đồng t?ền gỉ nh?ều, tỉ lệ đồng nguyên chất rất ít. V?ệc ngườ? dân đổ xô đ? đào, nhặt là không nên vì mất công mất v?ệc và không đem lạ? lợ? ích gì.
Theo PLXH
