Các nhân viên Bộ Thương mại thực thi kiểm soát xuất khẩu đang phối hợp điều tra cùng Cục Điều tra Liên bang (FBI) để làm rõ việc chip và linh kiện phương Tây được tìm thấy trong các hệ thống radar, máy bay không người lái, xe tăng, thiết bị kiểm soát mặt đất và tàu thủy của Nga.
Trong đó, một quan chức giấu tên của Bộ Thương mại thông tin: "Mục đích của chúng tôi là lần theo các dấu vết, quay về phía các nhà cung cấp Mỹ, để làm rõ nguyên nhân vì sao vi mạch điện tử này lại có trong các hệ thống vũ khí của Nga".
Người này nói thêm: "Chỉ vì phát hiện một con chip máy tính của một công ty trong hệ thống vũ khí của Nga không có nghĩa là chúng tôi sẽ mở cuộc điều tra nhằm vào công ty đó. Những gì chúng tôi làm là điều tra nguyên nhân vì sau con chip của công ty đó lại xuất hiện bên trong các hệ thống vũ khí".
Không rõ những thành phần cụ thể nào đang được điều tra. Tuy nhiên, các nhà điều tra từ nhiều nước phương Tây khác cũng đã xác định có thiết bị điện tử của phương Tây trong vũ khí Nga ở Ukraine. Nhiều thành phần trong số đó dường như đã được sản xuất từ nhiều năm trước, trước khi Mỹ thắt chặt các hạn chế xuất khẩu sau sự kiện Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014. Theo Conflict Armament Research (CAR), một nhóm nghiên cứu ở London đã kiểm tra một số bộ phận, cũng có một số thành phần khác trong vũ khí Nga được sản xuất gần đây vào năm 2020.
Trong nhiều năm, việc các công ty bán chip máy tính cho các thực thể quân sự của Nga mà không cần chính phủ Mỹ cho phép trước vốn là hợp pháp. Do đó, để xác định chính xác định số chip được bán đi bất hợp pháp, các nhà điều tra cần phải xác định được loại chip và ngày bán. Việc theo dõi các giao dịch có thể tốn nhiều công sức vì các linh kiện điện tử thường đi qua một chuỗi các nhà phân phối trước khi đến tay người dùng cuối cùng.
Một luật sư đại diện cho một trong những công ty công nghệ cho biết các nhà điều tra hiện đang xây dựng một "mạng lưới rộng lớn", xem xét nhiều loại chip và linh kiện điện tử khác nhau để theo dõi đường đi của chúng đến quân đội Nga.
Các câu hỏi mà các nhà điều tra liên bang đang đặt ra bao gồm: Liệu các công ty công nghệ có bán sản phẩm của họ cho một danh sách công ty cụ thể, bao gồm cả những người trung gian, có thể đã tham gia vào chuỗi cung ứng hay không.
Nga sản xuất rất ít chip máy tính hoặc thiết bị điện tử nội địa, do đó nước này phải phụ thuộc nhiều vào các loại vi mạch nhập khẩu.
Mỹ trong nhiều thập kỷ đã kiểm soát chặt chẽ việc bán cho Nga những con chip công nghệ cao nhất và những con chip được thiết kế cho mục đích quân sự. Để xuất khẩu những loại chip này, các nhà xuất khẩu phải có giấy phép của chính phủ. Nhưng doanh số bán hàng với các thiết bị điện tử ở mức thấp hơn, bao gồm cả loại chip thường có trong các sản phẩm thương mại, không bị hạn chế cho đến năm 2014.
Kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine hồi cuối tháng 2 vừa qua, Mỹ và nhiều đồng minh đã cấm mọi hoạt động bán chip cho những người mua với mục đích quân sự của Nga và hạn chế bán chip cho những người mua khác đến từ Nga trong nỗ lực ngăn chặn lực lượng vũ trang của nước này tiếp cận công nghệ cao.
Các cuộc thăm dò liên bang được đưa ra khi các nhà nghiên cứu và cơ quan an ninh từ Ukraine, Anh và các nơi khác báo cáo về một loạt thiết bị điện tử phương Tây được phát hiện trong các thiết bị quân sự của Nga bị hư hỏng hoặc bị bỏ rơi ở Ukraine.
Minh Hạnh (Theo Washington Post)
