(ĐSPL) - Dư luận đang tỏ ra bức xúc với việc Tập đoàn lớn là Điện lực (EVN), Công nghiệp Than-Khoáng sản (TKV) đang kêu lỗ hàng trăm tỷ đồng do điều chỉnh tỷ giá USD/VND và có đề nghị tính khoản lỗ này vào giá thành điện, tăng giá điện.
Mặc dù cả ba Tập đoàn điện lực (EVN), Tập đoàn công nghiệp than - khoáng sản (TKV) và Tập đoàn dầu khí (PVN) đã có văn bản đề xuất tăng giá điện để bù lỗ tỷ giá nhưng Bộ Công Thương không đồng ý.
Thông tin này được ông Tuấn đưa ra tại cuộc tọa đàm về biểu giá bán lẻ điện do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức hôm 29/9 tại Hà Nội.
Trả lời câu hỏi trong tọa đàm về việc: “Bộ Công Thương có đồng ý cho ba tập đoàn đề nghị tăng giá điện để bù lỗ 12.000 tỷ đồng do chênh lệch tỷ giá hay không?”, ông Tuấn nói rằng, tỷ giá chỉ là một trong 4 yếu tố cấu thành giá thành sản xuất kinh doanh điện.
Các chi phí phát điện bao gồm chi phí nhiên liệu (chi phí giá dầu, giá khí hoặc giá than), tỷ giá, chi phí truyền tải, phân phối và khâu phụ trợ.
Tỷ giá chỉ là một trong bốn yếu tố này. Khi xem xét tăng giá điện Bộ Công Thương phải xem xét tổng hòa cả 4 yếu tố.
Hiện nay, chi phí cơ cấu nguồn phát đang thay đổi theo hướng giảm dần, từ giá dầu, giá than giảm”. Do vậy thay đổi giá điện vì tỷ giá là không phù hợp”, ông Tuấn khẳng định.
Giải thích thêm về việc EVN có tiếp tục lấy lập luận “bù lỗ tỷ giá” để làm một căn cứ xây dựng biểu giá bán lẻ điện 2016-2017 hay không, ông Hoàng Văn Thùy - Phó ban tài chính EVN nói: hàng năm tập đoàn tập hợp 4 yếu tố đầu vào cơ bản để tính toán chi phí giá thành sản xuất điện.
Giá này được cập nhật liên tục và tính ra giá bình quân. Hiện nay EVN đã xây dựng đề án biểu giá bán lẻ điện để trình Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và Ngân hàng nhà nước (NHNN) thẩm định.
Lý do có cả sự tham gia của NHNN vì EVN sử dụng nguồn vay ngoại tệ lớn để đầu tư. Khi có chênh lệch tỷ giá thì các thông số đầu vào giá điện của EVN sẽ biến động theo thay đổi này.
| Tập đoàn điện lực (EVN), Tập đoàn công nghiệp than - khoáng sản (TKV) và Tập đoàn dầu khí (PVN) đã có văn bản đề xuất tăng giá điện để bù lỗ tỷ giá nhưng Bộ Công Thương không đồng ý. |
Hàng năm, EVN có hai kỳ đánh giá chênh lệch tỷ giá.
Kỳ thứ nhất đánh giá chênh lệch tỷ giá trong năm, tức là số nợ gốc và nợ lãi bằng ngoại tệ mà EVN phải trả trong năm đó, chênh lệch tại thời điểm mua ngoại tệ trả nợ với thời điểm ký hợp đồng vay nợ là bao nhiêu.
Thứ hai là đánh giá chênh lệch tỷ giá đầu kỳ so với cuối kỳ. Đánh giá này chỉ với mục đích báo cáo Bộ Tài chính và chủ sở hữu vốn biết được tổng mức chênh lệch ngoại tệ trong một hợp đồng vay vốn là bao nhiêu.
Hiện nay, EVN đang được phép phân bổ dần lỗ chênh lệch tỷ giá ra một số năm để tránh áp lực phải trả nợ một lúc quá lớn.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Anh Tuấn không giải thích về việc tại sao giá thành phát điện giảm, nhất là giá nhiên liệu đầu vào sụt giảm mạnh từ đầu năm đến nay và lần thay đổi giá điện (tăng 7,5\%) kể từ ngày 15-3 đến nay đã quá 6 tháng được phép điều chỉnh theo quy định của Quyết định 69/2013 về cơ chế điều chỉnh mức bán lẻ điện bình quân mà EVN không giảm giá điện.
Trước đó, Bộ Công Thương đã không đồng tình với đề xuất về việc điều chỉnh giá điện khi chi phí đầu vào biến động, với mức điều chỉnh 5\%/lần và 3 tháng điều chỉnh/lần.
Bộ giữ nguyên thời hạn điều chỉnh tối thiểu 6 tháng vì lý do để không ảnh hưởng nhiều đến người tiêu dùng và thị trường mua bán điện.
Hành vi của người độc quyền
Báo VOV đưa tin, TS Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) khẳng định: Từ góc độ kinh tế, nếu doanh nghiệp đòi tăng giá điện ngay theo tỷ giá tăng là hành vi của người độc quyền, không phải hành vi của người cạnh tranh.
Theo phân tích của TS Thành, việc tăng tỷ giá USD/VND thì tất cả các doanh nghiệp, (không riêng gì doanh nghiệp nhà nước) đều không thể ngay lập tức tăng giá sản phẩm, dù cho hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam đều ít nhiều có nguồn đầu vào cho sản xuất là từ nhập khẩu. Doanh nghiệp không dám tăng giá ngay theo tỷ giá tăng vì bản thân các doanh nghiệp tư nhân (không phải doanh nghiệp nhà nước) phải cạnh tranh rất khốc liệt. Họ phải nhìn khách hàng, luôn dò xét đối thủ của mình trong thị trường để thận trọng với giá cả sản phẩm, nếu không, sẽ rất dễ mất khách.
Còn những doanh nghiệp nào muốn tăng giá sản phẩm ngay theo tỷ giá thì “chỉ có thể là doanh nghiệp có tính độc quyền cao. Vì độc quyền nên không phải cạnh tranh với ai, không phải lo gì về chuyện đối thủ của mình ra sao. Với doanh nghiệp nhà nước có tính độc quyền, chỉ vì muốn tăng giá là phải xin phép Nhà nước, nếu không thì có lẽ họ đã tăng giá sản phẩm luôn theo tỷ giá rồi”- TS Thành nhấn mạnh.
Quan sát hành vi doanh nghiệp từ góc độ của một nhà kinh tế, TS Thành cho rằng, đòi tăng giá sản phẩm ngay theo tỷ giá tăng là hành vi của người độc quyền, không phải hành vi của người cạnh tranh. Nếu cạnh tranh, dù không ai kiểm soát, doanh nghiệp có thể muốn tăng giá bao nhiêu thì tăng, nhưng họ cũng không dám tăng vì sợ đối thủ cạnh tranh, sợ khách hàng bỏ mình để sang với đối thủ khác.
Cho nên, động thái của các “ông lớn” ngành điện, than như hiện tại muốn tăng giá theo tỷ giá, theo TS Thành, hơn ai hết, họ hiểu rõ “cuộc chơi”, hiểu vai trò có tính độc quyền của mình rồi nên “mượn gió bẻ măng” nhân tăng tỷ giá để: Một là, tăng giá sản phẩm đúng như giá mà họ bị buộc phải tăng. Hai là, mượn cớ để tăng giá sản phẩm.
Ngọc Anh (Tổng hợp)
