(ĐSPL) - Với người Jrai ở Tây Nguyên, cái chết chưa phải đã kết thúc tất cả mà linh hồn còn lưu luyến với người thân.
Với quan niệm khi chết linh hồn vẫn trú ngụ xung quanh các nhà mồ, linh hồn vẫn phải ăn uống nên hàng ngày, người sống vẫn phải mang cơm nước đến khu nhà mồ để nuôi người chết. Trong nhà, trong làng có chuyện gì, cứ đêm đến, người nhà lại ra khu nhà mồ tâm sự cùng các linh hồn. Chỉ đến khi làm lễ bỏ mả, linh hồn người chết mới rời khỏi dương gian về với thế giới bên kia. Từ đây, người sống sẽ không vương vấn gì với linh hồn của người chết nữa.
Clip: Độc đáo tiếng nhạc cồng chiêng trong lễ bỏ mả của người Jrai.
Lễ bỏ mả hay còn gọi là lễ hội Pơ Thi thường được tổ chức vào khoảng tháng 3, tháng 4 dương lịch hàng năm. Những ngày này, thóc lúa trên nương đã cất đầy kho, men rượu đã ủ chín, người dân trong làng bắt đầu vào mùa lễ hội. Lễ bỏ mả là một lễ hội quan trọng và lớn nhất của người người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Tại đây, các sắc thái văn hóa lẫn các loại hình nghệ thuật truyền thống đậm chất sử thi sẽ được thể hiện.
Tại làng Ghè, xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ (Gia Lai), mọi công đoạn chuẩn bị cho lễ bỏ mả đã được chuẩn bị chu đáo. Trước đó cả tuần, thanh niên trong làng đã lên rừng chọn các khúc gỗ tốt, đục đẽo các bức tượng nhà mồ với mục đích theo hầu các linh hồn ở thế giới bên kia. Tượng nhà mồ là linh vật không thể thiếu trong lễ bỏ mả. Ngoài ra, phải có trâu và lợn là những vật hiến tế, thực phẩm cũng phải chuẩn bị đủ cho 3 ngày lễ hội.
Trò chuyện với chúng tôi, già làng Kpuih Hyom kể: “Năm nay, 5 hộ trong làng cùng chung nhau làm lễ bỏ mả cho người thân. Có hộ do gia đình khó khăn nên từ khi người thân mất đã 8 năm rồi nay mới làm, nhưng có hộ thì người thân mới mất được 2 năm. Lễ bỏ mả tốn kém lắm, trâu, bò, lợn, gà…phải đủ cho 3 ngày lễ”.
Già làng Kpuih Hyom cho biết thêm, làm lễ bỏ mả có khi tốn kém cả trăm triệu nhưng ai nấy đều vui vẻ. Những gia đình bỏ số tiền lớn ra tổ chức đều cho rằng đây là số tài sản chia cho người thân đã ra đi.
Lễ bỏ mả ngoài phần lễ còn có phần hội. Sau khi làm lễ tiễn người chết về thế giới bên kia, bộ phận người múa rối và chú hề bắt đầu nhảy múa trong tiếng nhạc buồn, tiếng trống, chiêng thể hiện sự tiếc thương, lưu luyến của người sống với linh hồn người đã chết. Những người múa rối và trình diễn mặt nạ cùng đoàn người chậm rãi đi quanh nhà mồ. Sau đó đội cồng chiêng sẽ chơi các bản nhạc cho mọi người vào phần hội cùng nhảy múa, uống rượu cần sáng đêm.
Dưới đây là một số hình ảnh trong lễ bỏ mả của người Jrai mà phóng viên ghi lại được:
 |
| Tạc tượng nhà mồ chuẩn bị cho lễ bỏ mả |
 |
| Chuẩn bị những ghè rượu cần. |
 |
| Người nhà chuẩn bị các lễ vật để chia cho người chết. |
 |
| Các đầu trâu, đầu bò trong lễ cúng |
 |
| Không thể thiếu trong nghi lễ là phần hóa trang của các chú hề |
|
Già làng tham gia lễ hội. |
