Phát biểu trước Quốc hội Philippines ở thủ đô Manila, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida nhấn mạnh sự hợp tác ba bên giữa Nhật Bản-Mỹ-Philippines đang được thực hiện ở Biển Đông để bảo vệ quyền tự do trên biển.
Nhằm tạo điều kiện tổ chức các cuộc diễn tập chung và những chuyến thăm lẫn nhau giữa lực lượng hai nước, hai bên trước đó cũng nhất trí bắt đầu các cuộc đàm phán chính thức về một Thỏa thuận tiếp cận đối ứng (RAA).
Ông Kishida và Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. ngày 3/11 nhất trí bắt đầu đàm phán về thỏa thuận Thỏa thuận Tiếp cận Tương hỗ để tăng cường hợp tác quốc phòng giữa hai nước. Đây là thỏa thuận Nhật đã thiết lập với một số nước để tạo điều kiện cho việc điều chuyển lực lượng quân sự khi cần thiết và tổ chức tập trận chung.
"Nhật Bản sẽ tiếp tục đóng góp vào việc nâng cao năng lực an ninh của Philippines, qua đó góp phần vào hòa bình và ổn định trong khu vực", ông Kishida nói tiếp. "Thông qua những nỗ lực này, chúng ta hãy bảo vệ trật tự hàng hải, vấn đề cần được quyết định bằng luật pháp và quy tắc, chứ không phải bằng vũ lực".
Ông cho hay Nhật Bản đã đồng ý cung cấp cho Philippines radar giám sát ven biển. Đây là dự án hợp tác đầu tiên trên thế giới theo chương trình Hỗ trợ An ninh Chính thức (OSA) của Nhật Bản. Chương trình nhằm tăng cường năng lực răn đe của các nước là đối tác của Tokyo.
Một quan chức cấp cao của Nhật Bản cho hay các radar sẽ được lắp đặt ở 5 khu vực dọc bờ biển Philippines. Radar là loại cố định, được hải quân Philippines sử dụng để giám sát bờ biển. Tuy nhiên, quan chức này không cung cấp thêm chi tiết về nơi đặt radar. Ông Kishida đã tới thăm trụ sở Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines trước khi rời Manila sang Malaysia.
Philippines và Nhật Bản là hai đồng minh châu Á thân cận của Mỹ. Mỹ thường xuyên triển khai tàu chiến thực hiện hoạt động tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông để thách thức yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc. Bắc Kinh và Manila gần đây cáo buộc lẫn nhau về vụ chạm trán trên Biển Đông.
Nhật Bản hồi tháng 3 tham gia các cuộc tập trận quân sự Mỹ - Philippines với vai trò quan sát. Hồi tháng 6, lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines và Nhật Bản lần đầu cùng diễn tập.
Trong khuôn khổ chuyến thăm hai ngày đến Manila của Thủ tướng Nhật Bản, Philippines đã đạt được thỏa thuận trị giá 570 triệu peso từ Nhật Bản liên quan đến an ninh hàng hải và ứng phó thảm họa.
Ngoài việc cung cấp hỗ trợ quân sự cho Manila, chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản cũng hứa hẹn về một loạt gói viện trợ phát triển cho Philippines, nhằm củng cố mối quan hệ song phương. Tổng thống Philippines nhấn mạnh Nhật Bản tài trợ cho dự án Tàu điện ngầm Metro Manila và các dự án Đường sắt Bắc-Nam, ước tính trị giá hàng tỷ USD.
Giới phân tích khu vực nhận định, chuyến thăm Philippines của ông Kishida diễn ra vào thời điểm Nhật Bản ngày càng công khai mong muốn đóng vai trò lớn hơn với tư cách là đối tác an ninh và phát triển ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
XEM THÊM: Tin nóng 24h hôm nay ngày 4/11: Hàng trăm ngôi nhà bị sập sau mưa dông tại An Giang
Trong khi đó, đối với Philippines, chuyến thăm mở ra cơ hội hợp tác chặt chẽ hơn về mặt song phương và đa phương với các nước khu vực trong bối cảnh bất ổn địa chính trị ngày càng gia tăng. Chính phủ Philippines gần đây đã hủy bỏ các thỏa thuận tài trợ của Trung Quốc cho 3 dự án đường sắt lớn trị giá 2,8 nghìn tỷ peso trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trên biển giữa hai nước.
Nhật Minh (T/h)
