Tuổi dậy thì rất quan trọng vì nếu cha mẹ không biết cách giúp con chăm sóc tốt sẽ ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của con trẻ sau này.
Dậy thì ở bé gái
-Tuổi dậy thì ở nữ giới thường bắt đầu từ 12, 13 và kết thúc ở tuổi 17, 18.
-Biểu hiện thay đổi cơ thể ở nữ giới trong giai đoạn này là rõ ràng nhất. Đó là sự chuyển mình từ một em bé gái thành một thiếu nữ với đầy đủ nét trưởng thành của một phụ nữ.
Biểu hiện:
-Chiều cao tăng một cách nhảy vọt. Một năm có thể cao từ 5-8cm.
–Núm vú nhô lên và to dần, lớp mỡ được tập trung ở một vài nơi trên cơ thể như vai, đùi, mông tạo nên những đường cong mềm mại đặc trưng cho vẻ đẹp nữ giới.
–Song ở giai đoạn này, do sự thay đổi đột ngột của cơ thể, nhất là sự tăng nhanh về chiều cao nhiều khi làm cho cơ thể các em bị mất cân đối. Xin đừng vội bi quan, cơ thể sẽ hoàn thiện khi đã kết thúc tuổi dậy thì.
Muốn cho cơ thể được phát triển hết khả năng ở tuổi dậy thì, cần phải có một chế độ chăm sóc sức khỏe tuổi dậy thì thật chu đáo cẩn thận.
1. Chăm sóc làn da:
-Đến tuổi dậy thì, trên da thường xuất hiện những đường rạn trắng hay các lằn tím (phần lớn ở đùi).
-Hiện tượng này là do da bị kéo căng bởi cơ thể phát triển nhanh không kịp đàn hồi, nó cũng giống như hiện tượng xảy ra ở phụ nữ có thai bị rạn nứt vùng da bụng. Không có gì đáng lo lắng, bởi nó sẽ nhạt dần theo thời gian và biến mất không để lại một dấu vết gì.
-Ở tuổi dậy thì hay có trứng cá xuất hiện, do những tuyến nhờn đến giai đoạn này hoạt động rất mạnh, làm tắc nghẽn tuyến bã và bị viêm nhiễm thành những mụn trứng cá.
-Trứng cá thường xuất hiện trên mặt, gây khó chịu và làm mất mĩ quan. Nhiều khi bị nhiễm trùng nặng, nó còn tạo ra những mụn mủ đỏ, sưng to, gây đau đớn.
Cách phòng tránh:
-Vì vậy, trước khi có biện pháp làm giảm mụn trứng cá, hãy nên chú ý giữ gìn vệ sinh da mặt.
–Thường xuyên rửa mặt bằng loại xà phòng nhẹ hoặc sữa rửa mặt có chất tẩy sạch chất nhờn và bụi bẩn.
-Hiện nay trên thị trường có bán rất nhiều loại sữa rửa mặt với một số công dụng khác nhau như: trị mụn trứng cá, dùng cho da nhờn, da khô, da nhạy cảm V. V… Cần phải nhận biết da mình thuộc loại gì để sử dụng cho có hiệu quả, tránh hiện tượng dị ứng do dùng sai sữa rửa mặt.
–Tuyệt đối không được dùng tay bẩn nặn mụn trứng cá, trước hết sỗ tạo cơ hội cho vi trùng xâm nhập. Thứ hai nặn mụn khi còn non sẽ để lại vết thâm đen trên da mặt.
-Ngoài biện pháp rửa mặt còn phải chú ý đến vấn đề ăn uống và sinh hoạt.
-Tuổi dậy thì thường có những cơn sốc về mặt tình cảm nên dễ gây xáo động tâm lý. Đây cũng là tác nhân gây rối loạn nội tiết và sinh ra mụn trứng cá hàng loạt, rất khó chữa. Tốt nhất là tạo một nếp sống lành mạnh, vui vẻ, điều độ.
–Không thức quá khuya để học hành hoặc vui chơi. Nên ăn nhiều rau xanh và hoa quả, uống nhiều nước để da bài tiết dễ dàng, thải chất cặn bã, rửa sạch lỗ chân lông qua đường mồ hôi.
-Ngoài biện pháp trên còn cần phải tập thể dục cho da, tạo sự cọ xát để giúp các mạch máu dưới da được lưu thông. Trước hết là tắm. Khi tắm chú ý xoa xát nhẹ trên da từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên. Xoa bằng hai tay hoặc bằng một chiếc khăn bông dài. Vào buổi sáng sau khi thức dậy và tối trước khi đi ngủ nên có một vài phút tự xoa bóp da mặt để gạt bớt chất nhờn làm và lưu thông các tuyến cặn bã.
2. Chăm sóc đôi vú:
-Sự phát triển của cặp vú là mở đầu cho tuổi dậy thì và nó là một tiêu chuẩn đặc trưng quan trọng cho vẻ đẹp của cơ thể nữ giới. Do vậy, việc chú ý chăm sóc đôi vú ở tuổi dậy thì trở nên hết sức cần thiết.
-Điều đầu tiên cần lưu ý là khi mới bước vào tuổi dậy thì, cặp vú bắt đầu nhô cao và lớn dần, song thường là phát triển không đều nhau. Bạn chớ nên lo lắng vì nó sẽ bằng nhau khi bước vào tuổi trưởng thành. Ở tuổi dậy thì, đa số các bạn đều đang là học sinh phổ thông, học hành bài vở nhiều, ít vận động cơ thể nên lồng ngực không được nảy nở.
–Cặp vú lại bị bó chặt bằng những chiếc nịt vú quá chật (do các em hay xấu hổ), dẫn đến tuổi trưởng thành sẽ có một bộ ngực lép kẹp với cặp vú nhỏ, khi ấy các em lại phải nhờ đến những chiếc độn vú.
Cách chăm sóc:
Muốn có một cặp vú đẹp ở tuổi trưởng thành, cần phải chăm sóc như sau:
–Tập thở sâu và đều: Buổi sáng nên dậy sớm ra nơi thoáng mát. Vươn cao hai tay lên đầu hít vào bằng mồm rồi từ từ hạ tay xuống đồng thời thở ra nhẹ -nhàng bằng mũi, chú ý khi hít vào thót bụng hết cỡ để lồng ngực căng lên. Mỗi ngày chỉ cần tập từ 5 đến 10 phút. Có thể tập vào buổi tối trước khi đi ngủ, nhưng phải ở nơi thoáng và không khí trong lành.
–Tập cho lồng ngực nở nang: Bài tập đơn giản chỉ cần ít phút sau khi thức dậy. Dùng hai tay quay đều như nhảy dây và quay ngược lại. Rồi so le đánh tay như bơi sải và quay ngược lại. Cứ làm như vậy mỗi động tác 20 lần là đủ.
–Tắm và xoa bóp: Tắm cho cặp vú nên dùng vòi hoa sen, chú ý kỳ cọ núm vú vì ở đó rất hay đọng mồ hôi, chất nhờn và ghét bẩn, dễ làm khô nứt kẽ vú. Dùng mấy đầu ngón tay xoa nắn núm vú và vuốt nhẹ lên, để phòng núm vú bị tụt do mặc áo nịt quá chật. Dùng hai tay xoa vú từ dưới lên ngược chiều kim đồng hồ để cặp vú khi phát triển khỏi xệ và kích thích vú phát triển đều đặn, nên rửa vú mỗi ngày hai lần sau đó lau thật khô mới mặc áo nịt. Buổi tối nên cởi áo nịt vú để vú được phát triển bình thường, nịt vú quá chặt dễ làm tắc tuyến sữa. Sau này khi có con sẽ gây rất nhiều trở ngại.
–Vú to hay nhỏ còn tuỳ thuộc vào di truyền và cơ địa của mỗi người. Song nếu bạn biết cách chăm vẫn tạo được một cặp vú đẹp.
–Không có một thứ thuốc bôi nào có thể cải thiện được cặp vú. Còn thuốc uống cũng không có tác dụng lâu dài. Thực ra vú chắc, cao và căng là nhờ ở cơ ngực.
–Nếu thường xuyên luyện tập thể dục cơ ngực thì con bạn sẽ có một cặp vú như mong muốn. Cặp vú có thể lúc căng lúc nhẽo do chịu tác động của hoóc môn sinh dục của buồng trứng tiết ra. Thường sắp đến ngày kinh nguyệt, vú căng lên và hơi đau, sau khi hết thời kỹ kinh nguyệt, vú nhẽo hơn rồi dần ừở lại bình thường. Chăm sóc vú, giữ vệ sinh cho vú không những chỉ giữ vẻ đẹp cho cơ thể mà còn giúp cho việc nuôi con sau này được tốt hơn.
3. Chăm sóc kinh nguyệt:
Chu kỳ kinh nguyệt xuất hiện như thế nào?
-Bên cạnh sự phát triển của cặp vú, một dấu hiệu đặc trưng khá quan trọng nữa trong tuổi dậy thì là hiện tượng kinh nguyệt. Kinh nguyệt xuất hiện đánh dấu tuổi dậy thì đã đến và cũng cho biết bộ máy sinh dục của cơ thể bạn hoạt động bình thường.
–Chu kỳ kinh nguyệt không nhất thiết ai cũng giống ai. Bình thường có thể 28 ngày, cũng có thể 30 ngày và có người dài hơn đến 35 ngày. Kinh nguyệt bình thường là ngày có kinh theo chu kỳ đều đặn không thay đổi.
-Song, giai đoạn đầu mới có kinh do bộ phận sinh dục chưa phát triển hoàn chỉnh nên kinh chưa đều. Có khi 2 – 3 tháng hoặc lâu hơn mới thấy lại, hoặc có khi chỉ 21 ngày lại thấy có kinh. Điều đó không có gì đáng lo ngại. Mỗi kỳ kinh kéo dài 2-3 ngày. Nếu kéo dài trên 7 ngày thì gọi là rong kinh. Còn hàng tháng có kinh bất thường, khi có khi không thì gọi là rối loạn kinh nguyệt. Đây là biểu hiện không bình thường, cần phải đi khám để biết nguyên nhân và có biện pháp điều trị.
Dấu hiệu để biết sắp có kinh nguyệt:
-Những ngày có kinh nguyệt hoặc trước khi có kinh 2-3 ngày, cơ thể thường mệt mỏi, bụng dưới hơi trướng lên, trứng cá nổi lên ở mặt.
-Có một vài người bị đau bụng dưới lâm râm hoặc mỏi lưng. Song không phải ai cũng như vậy và không có gì đáng lo ngại, vì lý do gần đến ngày hành kinh, máu dồn vào nhiều làm màng nhầy ở tử cung thêm “dày” lên và xoắn tít lại để chứa máu. Sự biến đổi đó làm bạn gái thấy mỏi lưng, đau bụng.
Cần chý ý những điểm sau:
-Để có một sức khoẻ ổn định trong những ngày kinh nguyệt và tạo một vòng kinh đều đặn cần phải chú ý những điểm sau:
-Trong thời gian có kinh nguyệt không nên ăn thức ăn quá nóng, quá lạnh, quá chua, quá cay… Cần tránh các chất kích thích thần kinh như cà phê, rượu bia, thuốc lá…
–Giữ vệ sinh kinh nguyệt bằng cách rửa và thay băng vệ sinh 2-3 lần trong ngày. Không nhất thiết phải kiêng tắm nhưng tránh tắm à sông, ao, hồ… Không nên ngâm trong nước nóng quá hoặc lạnh quá.
-Những ngày có kinh nguyệt nên ăn thêm các chất có chứa sắt như lòng đỏ trứng gà, thịt, cá…
–Để duy trì một vòng kinh đều đặn, cần phải sống điều độ, không thức khuya, tránh buồn phiền, giận dữ, tránh những cơn xúc động mạnh ảnh hưởng đến thần kinh.
–Sự rối loạn kinh nguyệt còn phụ thuộc vào môi trường sống của bạn. Nếu như con bạn đang sống ở nơi này bỗng chuyển đến ở một nơi khác sống thì trong thời gian đầu dễ bị rối loạn kinh nguyệt. Một môi trường ngột ngạt, ô nhiễm cũng có thể là tác nhân gây nên kinh nguyệt không bình thường ờ bạn trẻ.
-Muốn có một vẻ đẹp nữ tính, không thể coi nhẹ vấn đề kinh nguyệt. Kinh nguyệt không đều sẽ gây nên sự mệt mỏi của cơ thể, da trở nên khô xám, giống như người bị suy nhược. Vì vậy muốn có một cơ thể khoẻ mạnh, da hồng hào, mắt long lanh thì phải có một vòng kinh đều đặn, máu tươi đỏ. Kinh nguyệt là cái gốc của sức khoẻ và sắc đẹp phụ nữ.
4. Chăm sóc cửa mình:
-Bước vào tuổi dậy thì, vì bộ phận sinh dục của các em chưa phát triển hoàn chỉnh, nên thường xảy ra những hiện tượng rối loạn kinh. Song, điều đó sẽ hết khi các em bước vào tuổi trưởng thành. Điều cần chú ý ở thời kỳ này là phải giữ gìn vệ sinh bộ phận sinh dục ngoài. Cụ thể là âm hộ và âm đạo.
Vệ sinh sao cho đúng cách:
–Phải rửa âm đạo ngày hai lần bằng nước sạch, rửa trên dòng nước chảy, như dùng vòi hoa sen hoặc gáo múc dội nước từ từ.
–Rửa lần lượt từ cửa mình ra háng (bẹn) rồi kế đến rửa ngoài hậu môn. Chú ý, không quay ngược trở lại. Rửa xong lau khô rồi mới mặc quần lốt sạch, không ẩm.
–Nếu cửa mình có hiện tượng ngứa thì phải dùng xà phòng diệt khuẩn (có bán trên thị trường), tuyệt đối không được dùng xà phòng giặt. Nếu cẩn thận có thể dùng nước đun sôi có pha chút muối.
–Cần chú ý giữ gìn màng trinh. Vì màng trinh là tài sản thiêng liêng quý giá nhất của đời người con gái. Nhưng nó lại quá mỏng, rất dễ bị rách do va chạm và cọ xát mạnh, ví dụ như chạy nhảy, tập thể thao quá sức, ngã mạnh gây tổn thương nơi cửa mình, hoặc do các em vô ý hay nghịch ngợm cho tay vào âm đạo gây rách màng trinh. Bởi vậy phải chú ý khi tập luyện thể thao, khuân vác nặng, leo trèo cao, để tránh ngã, ảnh hưởng đến màng trinh.
-Ngoài những biện pháp chăm sóc đến những bộ phận trên. Tuổi dậy thì còn phải chú trọng đến sự phát triển của xương và vóc dáng cơ thể.
5. Chăm sóc vóc dáng:
–Quan trọng nhất phải kể đến xương chậu. Xương chậu nở nang cân đối không những tạo một dáng hình đẹp cho người phụ nữ mà còn quan hệ đến việc sinh đẻ sau này. Nếu có một ảnh hưởng không tốt nào đó làm xương chậu phát triển không bình thường sẽ là trở ngại cho việc sinh đẻ, đẻ khó, dễ sảy thai.
Chăm sóc vóc dáng sao cho đúng cách:
-Bởi vậy cần phải thường xuyên luyện tập để cơ thể phát triển cân đối. Ngồi học không đúng tư thế dẫn đến hậu quả vẹo cột sống, gù lưng.
–Không được gánh gồng, mang vác nặng quá sức mình, tránh ngã, va chạm mạnh.
-Để giúp xương phát triển tốt, các em cần có một chế độ ăn giàu can xi và chất sắt. Như trái cây chín, cà chua, cải xoong, rau muống, tôm cua, gan lợn, gan bò…
Dậy thì ở bé trai
1. Sự thay đổi về vóc dáng
Bước vào tuổi dậy thì, các bé trai bắt đầu có những thay đổi đáng kể về ngoại hình, cụ thể con sẽ phát triển về chiều cao, cân nặng, bắt đầu xuất hiện cơ bắp cuồn cuộn, vai nở, bụng và hông eo thon và xuất hiện các múi cơ. Đa phần các bé trai thường dậy thì muộn hơn các bé gái, tuy nhiên sau đó sẽ cao lớn hơn nhiều so với các bé gái.
Các chuyên gia cho biết, độ tuổi dậy thì ở các bé trai cũng rất khác nhau, có bé dậy thì sớm còn có những bạn dậy thì muộn hơn các bạn cùng trang lứa khác. Nhưng nhìn chung, tuổi dậy thì ở các bé trai bắt đầu từ 12 - 20 tuổi.
Nếu con bạn dậy thì sớm hoặc muộn hơn các bạn cùng trang lứa khác, cha mẹ cũng đừng quá lo lắng, rồi các bé sẽ phát triển và lớn lên sau đó mà thôi.
2. Sự thay đổi của cơ quan sinh dục
Ở độ tuổi này, cơ quan sinh dục của các bé trai có những thay đổi đáng kể, sự thay đổi màu sắc và kích thước dương vật.
Bên cạnh đó, cơ quan sinh dục các bé trai sẽ thay đổi theo những kích thích bên ngoài gặp phải: khi lo lắng, buồn phiền, vui vẻ….
Trước những thay đổi này, các bé sẽ hoang mang lo sợ rằng: Tại sao cơ lại có thay đổi như vậy? Điều này có bình thường không? Và không biết có nguy hiểm gì không? Những lo lắng nếu không được trấn an, con sẽ rất hoang mang và ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần và thể chất của con.
Lúc này, hơn ai hết cha mẹ đặc biệt là người bố phải tinh tế nhận ra những thay đổi của con, trấn an con rằng, đó sự phát triển hết sức bình thường, con không cần phải lo lắng. Bố nên dạy con cách vệ sinh sạch sẽ vùng kín mỗi ngày cũng như cảnh báo những tác nhân gây hại có thể khiến con có những hành động và suy nghĩ mất kiểm soát dẫn tới hậu quả khôn lường.
3. Mộng tinh
Nếu như các bé gái ở tuổi dậy thì phải đổi phó với kỳ kinh nguyệt đầu tiên, thì các bé trai bước vào tuổi dậy thì, sẽ xuất hiện mộng tinh. Vậy mộng tinh là gì? Nó có nguy hiểm với sức khỏe của các bạn trai hay không?
Mộng tinh hay còn gọi là hiện tượng xuất tinh không chủ định và nó thường diễn ra vào ban đêm nên gọi là mộng tinh. Theo các bác sĩ, mộng tinh là hiện tượng sinh lý bình thường của các bé trai khi bước vào tuổi dậy thì, đây là dấu hiệu chứng tỏ con bạn đã trưởng thành và trở thành một “người đàn ông đích thực”.
Lý giải về hiện tượng mộng tinh các bác sĩ cho biết, do ban đêm khi đi ngủ cơ quan kiểm soát hoạt động xuất tinh không còn hoạt động nên dẫn tới mộng tinh.
Tuy nhiên cần lưu ý, có một số bé trai không bị mộng tinh, điều này không đồng nghĩa với việc con bạn sẽ không có khả năng sản xuất ra tinh trùng và bị vô sinh. Vì ở một số bé, do việc kiểm soát tốt nên không có hiện tượng mộng tinh, tinh trùng khi không được xuất ra ngoài sẽ đi vào bên trong để sinh tinh trùng mới.
4. Xuất hiện “Vi – ô – lông”
Lúc này, cơ thể các bé trai sẽ xuất hiện lông ở cơ quan sinh dục, lông nách, lông chân, lông tay và lông ở vùng ngực. Bên cạnh đó, các bé trai bắt đầu mọc râu ở quai hàm và trên mặt.
Tuy nhiên, sự phân bố lông ở cơ thể của từng bé trai ở tuổi dậy thì không giống nhau, có bé có nhiều lông chân, lông tay những có bé lại có nhiều lông ở ngực. Một số bé xuất hiện ít và thậm chí không có lông chân và ria mép…
Nhiều bé nghĩ rằng, việc không có lông ở chân hoặc ở tay… sẽ khiến trẻ không đàn ông và nam tính, thậm chí cho rằng mình phát triển lệch lạc về giới tính. Nhưng đây là điều hoàn toàn bình thường, vì cơ thể từng người khác nhau sẽ có cấu tạo khác nhau. Cha mẹ cần trấn an con, không nên quá lo lắng vì điều này. Dạy con biết cách chăm sóc và vệ sinh cơ thể cần thiết. Nên tránh việc con dùng dao để cạo hoặc cắt lông thiếu khoa học sẽ gây nhiễm trùng da.
Cuối cùng, dù là bé trai hay bé gái thì cũng cần có chế độ ăn uống hợp lí, đầy đủ các chất dinh dưỡng. Các em cần tham gia tập luyện thể dục thể thao rèn luyện sức khỏe thể chất cũng như tinh thần và một điều quan trọng nữa là cha mẹ phải luôn là người gần gũi, chăm sóc, thấu hiểu, chia sẻ để các em có tâm lí tốt trong giai đoạn khó khăn này.
Tổng hợp
