Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường tự động làm lễ đăng quang cho vua Hàm Ngh? Ưng Lịch vào ngày 2/8/1884, không thèm báo cáo vớ? tòa khâm.
Vua Hàm Ngh? lên ngô? kh? 13 tuổ?, g?ữa lúc tr?ều đình bị thực dân Pháp o ép đủ bề. 15 tuổ? đã có ý thức chống thực dân Pháp. Chính ông vua trẻ này là ngườ? đã phát hịch Cần Vương hô hào nhân dân cả nước nổ? dậy chống thực dân Pháp.
Lễ đăng quang nh?ều rắc rố?
Ưng Lịch là em của Ưng Đường và Ưng Đăng. Ha? anh được vua Tự Đức nhận làm con nuô? để sau này nố? ngh?ệp. Sống trong cảnh dân dã nên Ưng Lịch được thoả? má? vu? chơ? ngoà? cung cấm.
Hôm ấy, Ưng Lịch đang đùa vu? ngoà? đường cùng các bạn thì được một đạ? thần trong tr?ều đưa k?ệu đến đón về... làm vua!
V?ệc cậu bé 13 tuổ? được chọn lên ngô? là do tính toán của ha? vị đạ? thần Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường.
Chẳng là, sau kh? Tự Đức chết đ?, ha? ông đã cố xoay sở dựng nên ba vua trong có bốn tháng, nhưng đều không được như ý. Nhất là trường hợp vua H?ệp Hòa kh? lên ngô? ở tuổ? 36, đã tìm cách gạt bỏ quyền lực của ha? ông và có chủ trương thuận theo ngườ? Pháp, ký kết những h?ệp ước bất lợ? cho đất nước. Rút k?nh ngh?ệm, ha? ông được sự đồng ý của Hoàng thá? hậu Từ Dũ, đã chọn cậu bé Ưng Lịch 13 tuổ? lên ngô?.
Bấy g?ờ, theo h?ệp ước Patenôtre, bên cạnh tr?ều đình Huế có Tòa Khâm sứ Pháp làm nh?ệm vụ "bảo hộ" cho chính quyền Nam tr?ều. V?ệc gì cũng phả? thông qua và được tòa khâm sứ này cho phép mớ? được t?ến hành.
Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường tự động làm lễ đăng quang cho vua Hàm Ngh? Ưng Lịch vào ngày 2/8/1884, không thèm báo cáo vớ? tòa khâm. V?ên Khâm sứ Re?nart vô cùng tức g?ận, bắt phả? hoãn lạ? và lễ đăng quang phả? được d?ễn ra dướ? sự g?ám sát của ông ta. Tôn Thất Thuyết không chịu, v?ện cớ đây là v?ệc nộ? bộ của tr?ều Nguyễn. V?ên đạ? tá Guerr?er đóng quân ở đồn Mang Cá gử? tố? hậu thư: Nếu Nam tr?ều không tuân theo sẽ nã đạ? bác vào K?nh thành.
Quân Pháp đánh ch?ếm các cứ đ?ểm Huế ngày 20/8/1885 (tranh tư l?ệu của Pháp).
Tr?ều đình bị sỉ nhục
Do lực lượng yếu kém, tr?ều đình phả? ngậm bồ hòn làm ngọt, v?ết báo cáo "x?n phép" tòa khâm. Và đến ngày 18/8, nghĩa là sau hơn nửa tháng sau, Khâm sứ Re?nart và đạ? tá Guerr?er dẫn 25 sĩ quan và 160 lính Pháp t?ến vào thành, đò? đ? qua cửa g?ữa Ngọ Môn, là cửa chỉ dành r?êng cho nhà vua. Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường không chịu, nhưng tranh cã? mã? vẫn phả? nhượng bộ cho v?ên Khâm sứ và đạ? tá Guerr?er được qua cửa chính, còn quân lính đ? qua cửa phụ.
Năm sau, Thống tướng De Courcy từ Hà Nộ? vào yết k?ến Hàm Ngh?, cũng đò? cho cả 500 lính theo vào cửa chính Ngọ Môn. Đó là những chuyện vô cùng sỉ nhục đố? vớ? tr?ều đình. Những cuộc tập trận dương oa? d?ễu võ được tổ chức nhằm uy h?ếp K?nh thành, quân lính Pháp tự do đ? lạ?, hoành hành bắt bớ khắp nơ?. Tr?ều đình Huế như cá nằm trong rọ.
De Courcy b?ết Tôn Thất Thuyết là ngườ? chủ ch?ến cứng rắn nên tìm cách bắt g?ữ ông này. Hắn "mờ?" tr?ều đình cử đạ? thần sang để bàn về v?ệc vào thành trình quốc thư lên Hàm Ngh?, áp đặt sự lệ thuộc vào nước Pháp. Tôn Thất Thuyết lấy cớ bị ốm không sang, hắn hách dịch ra lệnh: "Bị bệnh không sang được, cũng phả? võng sang".
Tôn Thất Thuyết bấy lâu đã bí mật tập hợp quân sĩ chuẩn bị nổ? dậy, lúc này chưa chín muồ?, nhưng bị dồn vào chân tường bèn ra lệnh tấn công chống lạ? quân Pháp. 1 g?ờ sáng ngày 5/7/1885, quân tr?ều đình ch?a ha? ngả đồng loạt nổ súng đánh vào Tòa Khâm sứ và đồn Mang Cá. Quân Pháp bị bất ngờ, hoảng loạn, nhưng kh? trờ? sáng thấy hỏa lực quân ta yếu kém, chúng đã dùng đạ? bác, súng máy phản công làm quân ta bị chết hàng loạt. Quân Pháp nhanh chóng ch?ếm lạ? được ưu thế, t?ến hành cuộc truy sát thảm khốc. Hàng ngàn dân thường và trẻ em bị g?ết hạ?. Ngày hôm ấy, tức 23 tháng Năm âm lịch trở thành ngày g?ỗ chung của xứ Huế.
Theo K?ến Thức
