Theo South China Morning Post, các nhà khoa học cảnh báo tốc độ lây lan nhanh chóng của Omicron cho thấy đây có thể chưa phải biến thể đáng lo ngại cuối cùng của virus SARS-CoV-2.
Mỗi lần lây nhiễm đều tạo cơ hội cho virus đột biến. So với các biến thể trước đó, Omicron rõ ràng có khả năng lây lan nhanh hơn nhiều ngay cả ở những khu vực có tỷ lệ miễn dịch cao nhờ vaccine hoặc do từng nhiễm virus. Điều này đồng nghĩa với việc virus có thể tiến hóa thêm nữa.
Các chuyên gia chưa thể đoán định được biến thể tiếp theo sẽ như thế nào và ảnh hưởng ra sao tới diễn biến đại dịch. Tuy nhiên, họ cho rằng không có gì đảm bảo rằng các biến thể về sau sẽ gây ra bệnh nhẹ hơn và những loại vaccine hiện có sẽ hiệu quả.
“Omicron càng lây lan nhanh thì càng có nhiều cơ hội đột biến, dẫn đến xuất hiện nhiều biến thể hơn”, Leonardo Martinez, nhà dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Boston cho hay.
Kể từ khi xuất hiện vào giữa tháng 11/2021, biến thể Omicron đã nhanh chóng lan ra nhiều nước trên thế giới. Các nghiên cứu cho thấy Omicron có khả năng lây nhiễm cao hơn ít nhất 2 lần so với Delta và ít nhất 4 lần so với chủng ban đầu.
Không chỉ tấn công những người chưa tiêm vaccine ngừa COVID-19, so với Delta, biến thể Omicron còn được cho là dễ gây tái nhiễm hơn ở người từng mắc COVID-19 và gia tăng rủi ro lây nhiễm ở người đã được tiêm phòng đầy đủ - nguyên nhân xuất hiện các “ca bệnh đột phá”.
Mới đây, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết thế giới ghi nhận thêm 15 triệu ca mắc COVID-19 trong khoảng thời gian từ 3/1 – 9/1, tăng 55% so với tuần trước đó.
Các dữ liệu ban đầu cho thấy biến thể Omicron gây ra triệu chứng ít nghiêm trọng hơn so với Delta. Điều này dấy lên hy vọng rằng đây sẽ là khởi đầu của xu hướng virus trở nên nhẹ hơn, như cảm lạnh thông thường.
Theo các chuyên gia, có khả năng virus không lây lan mạnh nếu khiến vật chủ tử vong nhanh chóng. Tuy nhiên, không phải lúc nào virus cũng ít nghiêm trọng hơn qua thời gian.
Tiến sĩ Stuart Campbell Ray, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Johns Hopkins giải thích rằng một biến thể cũng có thể đạt mục tiêu chính là tái tạo nếu những người nhiễm bệnh ban đầu có các triệu chứng nhẹ, lây lan virus cho người khác nhưng sau đó bệnh trở nên nặng hơn.
“Mọi người đã tự hỏi liệu virus có tiến trển đến mức độ nhẹ hay không. Tôi không nghĩ chúng ta có thể tự tin rằng virus sẽ ít nguy hiểm hơn theo thời gian”, Tiến sĩ Stuart Campbell Ray cho hay.
Khả năng né tránh miễn dịch tốt hơn giúp virus tồn tại trong một khoảng thời gian dài. Khi virus SARS-CoV-2 lần đầu xuất hiện, không ai có miễn dịch. Tuy nhiên, cùng với các ca nhiễm, vaccine ngừa COVID-19 đã mang đến mức độ miễn dịch nhất định cho phần lớn thế giới. Điều này buộc virus phải thích ứng để sinh tồn. Chúng có thể lây nhiễm sang động vật, đột biến và trở lại tấn công con người, kể cả những người đã được tiêm phòng.
Bên cạnh đó, với việc Omicron và Delta lây lan cùng lúc, con người có thể bị “lây nhiễm kép” – điều mà Tiến sĩ Stuart Campbell Ray gọi là Frankenvariants, “biến thể lai” với đặc điểm của cả hai biến thể.
Để hạn chế sự xuất hiện của các biến thể, các nhà khoa học nhấn mạnh cần tiếp tục thực hiện biện pháp y tế cộng đồng như đeo khẩu trang và tiêm phòng. Theo các chuyên gia, mặc dù Omicron có khả năng né miễn dịch tốt hơn Delta nhưng vaccine vẫn mang đến khả năng bảo vệ và tiêm nhắc lại giúp giảm đáng kể ca bệnh nghiêm trọng, nhập viện và tử vong.
Tiến sĩ Stuart Campbell Ray ví vaccine như “một chiếc áo giáp” cho con người, có hiệu quả lớn trong việc ngăn chặn sự lây lan của virus dù không thể đạt mức độ tuyệt đối. Vị tiến sĩ này cho hay đối với một loại virus lây lan theo cấp số nhân, “bất cứ thứ gì hạn chế được sự lây lan đều có thể có tác động lớn”. Ngoài ra, những người được tiêm chủng khi mắc bệnh cũng thường nhẹ và khỏi nhanh hơn, virus có ít thời gian để sinh sản và đột biến hơn.
Các chuyên gia nhận định COVID-19 sẽ không trở thành bệnh đặc hiệu, giống như bệnh cúm, chừng nào tỷ lệ tiêm chủng toàn cầu còn ở mức thấp như hiện tại. Louis Mansky, giám đốc Viện Viro học phân tử tại Đại học Minnesota cho rằng các biến thể mới xuất hiện là điều không thể tránh khỏi. Theo ông, với việc rất nhiều người người chưa được tiêm chủng, virus SARS-CoV-2 vẫn “nắm quyền kiểm soát những gì đang xảy ra”.
Đinh Kim (Theo SCMP)
