Cung điện Hawa Mahal (còn gọi là Cung điện Gió) nằm tại thành phố Jaipur (bang Rajasthan, Ấn Độ), cách thủ đô Delhi 300km. Nơi đây là một phần của khu phức hợp cung điện thành phố Jaipur, nhìn từ xa trông giống như một tổ ong khổng lồ.
Được xây dựng vào năm 1799 bởi Hoàng đế Mahara Sawai Pratap Singh của Vương triều Kachiwari Rajput, cung điện Hawa Mahal có chiều cao 26,5m và 953 cửa sổ được trang trí công phu.
Cung điện Hawa Mahal cao 26,5m và có 953 cửa sổ được trang trí công phu.
Hawa Mahal là cung điện dành riêng cho phụ nữ hoàng gia, có kiến trúc hình kim tự tháp 5 tầng. Sở dĩ công trình được thiết kế nhiều cửa số như vậy là để các quý cô hoàng gia thoải mái ngắm nhìn cảnh đường phố hoặc các lễ hội mà không bị dân chúng chú ý.
Jaipur vốn là mảnh đất khô nóng gần như quanh năm, với nhiệt độ trong những tháng mùa hè lên tới hơn 40 độ C. Ngay từ lúc lên ý tưởng xây dựng Hawa Mahal, Hoàng đế Mahara Sawai Pratap Singh đã quan tâm đến tính năng tự làm mát của công trình.
Kiến trúc sư Lal Chand Ustad được giao nhiệm vụ thiết kế cung điện Hawa Mahal. Sau nhiều đắn đo, Ustad quyết định xây Hawa Mahal như một công trình khép kín với 4 mặt là các dãy nhà và đài phun nước ở giữa. Hướng của cung điện dọc theo trục Đông - Tây, phù hợp với hướng gió tự nhiên trong khi vực.
Các cửa số được thiết kế nhiều ô, không chỉ giúp phân phối luồng khí mà còn kiểm soát độ chói của ánh nắng mặt trời.
Theo chia sẻ của kiến trúc sư Shyam Thakkar, gió thổ vào cung điện từ phía Tây, hút hơi ẩm từ đài phun nước giữa sân và tạo ra dòng đối lưu khiến khí nóng bị bốc lên trên cao còn khí mát hạ xuống thấp, làm mát cho cả công trình
Khi gió mang hơi ẩm bay vào các cửa sổ của cung điện, không khí phòng ốc được làm mát bởi hiệu ứng Venturi (tăng tốc độ lưu khí bằng không gian hẹp). Các cửa số được thiết kế nhiều ô, không chỉ giúp phân phối luồng khí mà còn kiểm soát độ chói của ánh nắng mặt trời.
Cung điện Hawa Mahal được xây từ đá sa thạch hồng và đỏ nên khi ánh nắng chiếu vào lại càng thu hút ánh nhìn hơn. Vật liệu xây khung cửa sổ là vôi - chất liệu vốn có khả năng điều chỉnh nhiệt độ.
“Số lượng và kích thước của các cửa sổ thay đổi theo từng tầng. Tùy theo tầng, số lượng các cửa sổ được mở khác nhau và thay đổi theo mùa, biến Hawa Mahal thành công trình thích ứng với khí hậu”, kiến trúc sư Thakkar chia sẻ thêm.
Cung điện Hawa Mahal được xây từ đá sa thạch hồng và đỏ.
Khi đến thăm cung điện Hawa Mahal, du khách có thể đi vào khu vực sân trong để trải nghiệm hiệu ứng làm mát ở cung điện. Nơi đây là ví dụ điển hình cho việc ứng dụng định luật nhiệt động lực học vào thiết kế.
Lối vào cung điện mở ra một khoảng sân rộng, có các tòa nhà hai tầng ở ba phía. Hai tầng trên cùng chỉ lên được nhờ các đường dốc thoải. Là công trình được xây nối liên Cung điện Hoàng gia với Hậu cung, cung điện Hawa Mahal không có cầu thang mà sử dụng đường dốc làm lối đi lại.
Mặt tiền của cung điện được chạm khắc cầu kỳ với các ô cửa sổ nhỏ, cùng những ban công nhỏ chắn ngang cửa sổ và mái vòm được gắn vào các gờ của cung điện tạo nên nét nổi bật và vẻ đẹp độc đáo cho công trình. Tuy nhiên, bên trong cung điện lại khá giản dị với hàng loạt cột trụ, đường dẫn lên tầng cao hơn.
Điểm đặc biệt nhất của cung điện Hawa Mahal là có mặt lưng hướng ra đường, nổi bật nhờ màu hồng rực của sa thạch, cao 5 tầng, trổ nhiều cửa sổ và được trang trí cực kỳ lộng lẫy.
Kiến trúc sư Kavita Jain nhận định, đây là một công trình tạo nên kỳ tích về mặt kỹ thuật. Các yếu tố thẩm mỹ được áp dụng hài hòa để tạo ra một vùng khí hậu vi mô, tạo cảm giác thoải mái cho các quý cô hoàng gia.
Phần sân rộng của cung điện Hawa Mahal.
Từ năm 2015, khi Ấn Độ bắt đầu dự án Sứ mệnh Thành phố Thông minh quốc gia với mục tiêu khiến cho 100 trung tâm đô thị trở nên đáng sống và bền vững hơn thông qua các giải pháp sáng tạo, toàn diện, cung điện Hawa Mahal đã được công nhận là “công trình đi trước thời đại hàng trăm năm”.
Thời gian trước, kiến trúc sư Thakkar đã thiết kế và xây dựng một nhà hàng theo mô hình Hawa Mahal. “Thành quả là tòa nhà rất xinh và mát mẻ vô cùng”, ông cho hay.
Vị kiến trúc sư nói thêm: “Các công trình ngày nay có thể tân tiến hơn về công nghệ, nhưng thua xa khả năng tự điều hòa của Hawa Mahal”.
Hiện tại, cung điện Hawa Mahal là một trong các điểm du lịch “nóng” nhất ở Ấn Độ, mỗi năm đều đón hàng triệu lượt khách tới tham quan.
Đ.K(T/h)
