Từ lâu đã nghe câu: Khánh Hòa là xứ trầm hương/ Non cao biển rộng người thương đi về. Đầu xuân này, chúng ta lại có cơ duyên được gặp một truyền nhân của trầm hương.
Chúng tôi đọc được tình yêu sâu sắc của doanh nhân - nghệ nhân Phạm Tuấn Anh, chủ nhân thương hiệu Trầm hương Hoàng Trầm khi chia sẻ rằng: Tôi muốn khôi phục, đưa văn hóa trầm hương về đúng giá trị linh thiêng của nó và đến gần hơn với mọi người.
Con đường khởi nghiệp gian nan
Từ thập niên 90, cha của Phạm Tuấn Anh - vốn chỉ là một người chơi trầm hương nhưng mang trong lòng ước vọng về việc gìn giữ và phát triển nguồn trầm hương quý giá của Việt Nam nên đã tìm về xứ sở trầm hương Khánh Hòa. Ông khởi sự những công việc đầu tiên xây dựng vườn rừng cây dó bầu làm nguyên liệu và cũng từ thời điểm đó, ông tập trung tìm hiểu, thu thập những giá trị phi vật thể, văn hóa, lịch sử của trầm hương.
| Nghệ nhân, Nhà sưu tập Phạm Tuấn Anh - Chủ thương hiệu Hoàng Trầm. |
Tuấn Anh đã ở bên cạnh cha mình từ bé trong niềm say mê đó. Sau khi tốt nghiệp Đại học, anh làm ở Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam. Nhưng 23 năm làm việc tại đây anh vẫn miệt mài theo đuổi niềm đam mê trầm hương. Đến nay tình yêu ấy đã trở thành nhân duyên trong cuộc sống, khiến anh hiểu ra nhiều giá trị của cuộc sống.
Đến năm 2000, Phạm Tuấn Anh thật sự tiếp quản công việc mà cha anh đang làm, đó là đầu tư phát triển vườn rừng dó bầu - loại cây duy nhất có thể tạo ra trầm hương. Khởi đầu, anh ươm giống hơn 30.000 cây dó bầu tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa trên diện tích 30 ha. Đó cũng là thời điểm phong trào trồng dó bầu đang phát triển mạnh. Nhưng tất thảy đều phải đối mặt với nhiều khó khăn, vất vả. Đơn giản vì chưa ai làm, chả có sách nào dạy kỹ thuật trồng, tất cả đều tự mày mò, rút kinh nghiệm rồi lại tiếp tục làm. Thời kỳ đó, Tuấn Anh vừa kinh doanh trầm hương, vừa làm ngân hàng, vừa trồng dó bầu. Hằng tuần, cứ tối thứ sáu lên tàu ra Nha Trang, tối chủ nhật lại vào TP Hồ Chí Minh để thứ hai đi làm. Giữa cái nắng rát da trên vùng đồi hoang Diên Khánh, anh cùng anh em phơi lưng làm cỏ, xới đất, chăm sóc cây dó bầu.
Thế nhưng, sự vất vả không được đền đáp. Dó bầu chết hàng loạt do không có kinh nghiệm trồng. Đợt đầu trồng 30.000 cây chết không còn cây nào. Không lùi bước, anh lại kiên nhẫn trồng mới, cứ mỗi lần khoảng 10.000 cây. Nhẫn nại suốt 5 năm trời mới phủ kín cây dó trên 30 ha đất. Thất bại cũng vỡ ra nhiều kinh nghiệm, dần dần Tuấn Anh hiểu rằng muốn cây tồn tại cần phải chủ động nguồn nước tưới. Thế là anh lại đầu tư xây hồ tưới trên đỉnh đồi. Hiện tại, cái hồ của thuở ban đầu gian khó này đã được mở rộng thành hồ cảnh quan với hơn 1.200 khối nước. Rồi dần dần tích lũy làm chủ kỹ thuật, bí quyết anh càng vững tin vào công việc của mình, mặc dù anh hiểu rõ ràng đi với trầm hương phải là chặng đường tính bằng 20-30 năm, cần nguồn lực lớn lâu dài và còn chứa đựng rất nhiều rủi ro gian khổ ở phía trước.
| Một phần quang cảnh khu rừng cây Dó Bầu tại khu bảo tồn văn hoá Trầm Hương Hoàng Trầm. |
Trong mấy chục năm lăn lộn với cây dó bầu, cũng là những năm anh kinh doanh trầm hương. Anh đã dày công nghiên cứu và sản xuất một số sản phẩm như nhang trầm, trầm hương thanh, đồ mỹ nghệ như vòng trầm. Vừa làm vừa thăm dò thị trường, anh nhận ra đây là một trận địa còn bỏ ngỏ. Người kinh doanh do trình độ còn hạn hẹp, nguồn lực còn hạn chế nên thị trường, sản phẩm còn manh mún, nhỏ lẻ, đa số chỉ mua bán đơn thuần và có vẻ muốn gói gọn trầm hương cho một đối tượng người dùng nhất định. Trầm hương Việt Nam được thế giới đánh giá có chất lượng tốt hàng đầu. Có những sản phẩm của Nhật, Đài Loan (Trung Quốc), người ta ghi rõ trên bao bì là: “Nguyên liệu trầm hương từ Việt Nam”, hoặc cụ thể hơn “từ Khánh Hòa, Việt Nam”. Điều đó đủ để thấy thế giới đánh giá cao về trầm hương đất Việt như thế nào. Vậy mà chính tại Việt Nam lại chưa có thương hiệu nào được định danh, người muốn mua trầm hương cũng không biết đặt niềm tin vào đâu, trầm hương xuất thô là chính nên rất thiệt thòi.
Năm 2015, tức là sau 15 năm gắn bó từng ngày trong tình yêu và sự gian nan vất vả với trầm hương, Phạm Tuấn Anh đã hiểu ra rằng, cần dứt khoát chọn cho mình một con đường. Từ bỏ công việc Ngân hàng đã cho bản thân một vị trí không nhỏ trong xã hội, cho gia đình cuộc sống ổn định trong suốt 23 năm để dồn toàn bộ tâm sức nguồn lực xây dựng thương hiệu Trầm hương Hoàng Trầm là quyết định táo bạo và đầy rủi ro của anh.
Hành trình mới lại có vô vàn khó khăn mới. Nhận thức rõ ràng ràng chỉ xây dựng thành công thương hiệu về trầm hương khi có thật nhiều người hiểu biết về trầm hương. Hành trình của anh được bắt đầu bằng việc quyết định đầu tư xây dựng khu bảo tồn trầm hương tại vườn rừng dó bầu 30 ha ở Diên Khánh, Khánh Hòa cách Nha Trang 20 km. Đây là mô hình tham quan về trầm hương duy nhất tại Việt Nam mở cửa cho khách tham quan với nhiều hạng mục độc đáo như thăm rừng trầm, vườn ươm giống, Bảo tàng trầm hương, Khu chế tác các sản phẩm trầm, khu biểu diễn nghệ thuật thưởng trầm trong Hoàng cung xưa và tham quan các mẫu vật trầm hương cổ, quý hiếm có giá trị hàng chục tỷ đồng.
| Bên trong Bảo tàngvăn hoá Trầm Hương Hoàng Trầm. |
| Nghệ thuật thưởng Trầm được giới thiệu tới du khách. |
Với một công trình đồ sộ được đầu tư bài bản cả tiền bạc lẫn công sức, suốt hai năm trời bạt đồi và lao động cật lực mới hoàn thành. Tuy nhiên anh không đặt nặng yếu tố kinh doanh mà muốn thông qua việc bảo tồn và phát triển văn hóa để đưa trầm hương ngày càng đến gần hơn với mọi người. Sở Du lịch và các sở, ngành liên quan của tỉnh Khánh Hòa rất ủng hộ mô hình này vì thu hút được đông đảo khách du lịch.
Trầm hương - Tín hương
Trò chuyện với Phạm Tuấn Anh, tôi nhận thấy anh không phải là người làm kinh doanh đơn thuần mà là người đang làm công việc bảo tồn một giống cây quý hiếm, là người kế thừa giữ hương cho trầm hương Việt Nam. Anh tìm hiểu và có nhiều kiến thức về lĩnh vực này, thật sự đam mê và thành kính khi nói về thứ “hương đạo” này. Quá trình hình thành, sự xuất hiện một cách kỳ bí và vô cùng kỳ diệu của trầm hương được ví như kỳ vật, kết tinh những linh khí, tinh tuý của đất trời ban tặng cho con người. Trầm hương là Tín hương - là sứ giả có thể kết nối con người với thế giới siêu nhiên. Thế giới rất sùng bái trầm hương và trầm hương có tác dụng diệu kỳ cho cuộc sống tâm linh cũng như xã hội của con người. Đặc biệt trong dịp đầu xuân năm mới hương trầm kết nối mọi người, thể hiện sự kính nhớ tổ tiên, ông bà và là lời chúc may mắn thành công.
| Hộp quà Hồng Tâm Trầm nằm trong bộ sản phẩm quà Tết Hoàng Trầm 2019. |
Trong cuộc sống hằng ngày, trầm hương còn là một vị thuốc quý, có tính giải độc, thư giãn, hồi phục sức khỏe tinh thần, giảm stress. Các nhà khoa học Nhật Bản đã phát hiện, khi tiếp xúc với hương trầm, não hoạt động hiệu quả hơn và thư giãn một cách trọn vẹn hơn.
Trò chuyện với anh được biết trong thời gian sắp tới Trầm hương Hoàng Trầm sẽ mở hai Trung tâm văn hóa về trầm hương tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh để tạo không gian thưởng thức và tìm hiểu về trầm hương. Tại đây sẽ có những triển lãm nhiều mẫu vật trầm hương xuất sắc nhất, tổ chức biểu diễn nghệ thuật thưởng trầm, chế tác sản phẩm... và những buổi tọa đàm, thuyết trình về trầm hương của các chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước.
Biết đâu, thời gian tới thương hiệu Trầm hương Hoàng trầm sẽ vươn ra thế giới khẳng định vai trò của trầm hương Việt Nam trên trường quốc tế.
Mạnh Huyên
