Cần chấn chỉnh sự thái quá trong thờ cúng tâm linh

(ĐS&PL) - Xung quanh xu hướng xây dựng những nhà thờ, bàn thờ tiền tỷ, PV ĐS&PL đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Lê Quý Đức, nguyên Phó Viện trưởng, viện Văn hóa Phát triển (Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh).

H?ện nay, nh?ều ngườ? có t?ền lập bàn thờ t?ền tỷ, đồ thờ đắt rồ? x&ac?rc;y phủ thờ, lăng mộ rất đồ sộ. &Oc?rc;ng có nhận xét g&?grave; về vấn đề này? Có thể thấy, v?ệc thờ cúng h?ện nay đ&at?lde; thay đổ? quá nh?ều. Đ?ều này do nh?ều yếu tố, cả về k?nh tế cũng như về x&at?lde; hộ?, t?nh thần rồ? chuyển từ thá? cực này sang thá? cực k?a. Có một thờ?, ngườ? ta &?acute;t quan t&ac?rc;m đến chuyện thờ cúng tổ t?&ec?rc;n, do đ?ều k?ện về k?nh tế, tư tưởng. Thờ? bao cấp, mỗ? ngườ? được ph&ac?rc;n dăm ba lạng thịt, 12, 13 c&ac?rc;n gạo th&?grave; làm sao có thể làm v?ệc thờ cúng tổ t?&ec?rc;n cho đàng hoàng. G?ờ k?nh tế đ&at?lde; khá, đờ? sống các g?a đ&?grave;nh dư g?ả, ngườ? ta làm thờ cúng càng ngày càng chu đáo, tươm tất hơn. Trước đ&ac?rc;y, cứ nó? đến thờ cúng tổ t?&ec?rc;n th&?grave; bị co? là lạc hậu, bảo thủ, là cá nh&ac?rc;n chủ nghĩa, g?a đ&?grave;nh chủ nghĩa. A? cũng phả? có t?nh thần tập thể, t?n vào lý tưởng chung của x&at?lde; hộ?. H?ện nay, t&oc?rc;? đang thấy vấn đề thờ cúng tổ t?&ec?rc;n của chúng ta trở lạ? b&?grave;nh thường trong x&at?lde; hộ?. Ngườ? ta làm g?ỗ to g?ỗ nhỏ, rồ? ma chay to, lăng mộ đồ sộ cũng chẳng a? nó?. Một bộ phận ngườ? d&ac?rc;n đ&at?lde; nghĩ kh&oc?rc;ng chỉ là lý tưởng chung mà nghĩ rằng tổ t?&ec?rc;n sẽ phù hộ cho ngườ? ta về c&oc?rc;ng ăn v?ệc làm, g?àu có thành đạt. Ngườ? ta t?n vào tổ t?&ec?rc;n hơn, t?n vào t&ac?rc;m l?nh, thậm ch&?acute; họ có thể mất n?ềm t?n vớ? nh?ều vấn đề khác trong cuộc sống. Đó là những yếu tố tác động làm ngườ? ta quan t&ac?rc;m đến chuyện thờ cúng, đến bày tr&?acute; bàn thờ.

PGS.TS L&ec?rc; Quý Đức

B&ec?rc;n cạnh đó còn là vấn đề t&ac?rc;m lý. Ngườ? V?ệt Nam ta th&?acute;ch thể h?ện dòng họ này vớ? dòng họ k?a, mồ mả to hay kh&oc?rc;ng to, đám ma to hay kh&oc?rc;ng theo k?ểu “con gà tức nhau t?ếng gáy”. Ngoà? ra, còn nh?ều nguy&ec?rc;n nh&ac?rc;n nữa. Chẳng hạn, có một số ngườ? vượt b?&ec?rc;n qua Mỹ, trước đ&ac?rc;y bị ph&ec?rc; phán, g?ờ gử? t?ền về cho anh em họ hàng làm hộ lăng mộ to. Đ?ều đó để chứng tỏ: “Chúng mày ph&ec?rc; phán tao, g?ờ tao nh?ều t?ền, tao hơn hẳn”. B&ec?rc;n cạnh đó, t&ac?rc;m lý truyền thống vẫn ăn s&ac?rc;u vào t?ềm thức nh?ều ngườ?. Có c&ac?rc;u tục ngữ “Ngườ? ta lớn về mồ về mả chứ a? lớn về cả bát cơm”. Ngườ? ta kh&oc?rc;ng nh&?grave;n vào bát cơm lớn của một g?a đ&?grave;nh, dòng họ mà nh&?grave;n nh&?grave;n vào mộ của dòng họ đó lớn hay nhỏ. Từ đó dẫn đến t&?grave;nh trạng một bộ phận đua nhau x&ac?rc;y mồ mả tổ t?&ec?rc;n, lăng mộ, thành phố ma, phủ thờ, từ đường... Vậy, xu hướng này tốt hay xấu, thưa &oc?rc;ng? Xu hướng nàycũng có mặt t&?acute;ch cực nhưng nh&?grave;n chung do nh?ều ngườ? quá quan t&ac?rc;m đến đờ? sống t&ac?rc;m l?nh, quá quan t&ac?rc;m đến quá khứ, đến nơ? ăn chốn ở của ngườ? chết mà qu&ec?rc;n hoặc chưa quan t&ac?rc;m đến đờ? sống thế tục. Phàm cá? g&?grave; thá? quá cũng kh&oc?rc;ng tốt. T&oc?rc;? cứ v&?acute; đơn g?ản, nếu anh quá đầu tư x&ac?rc;y dựng mồ mả tổ t?&ec?rc;n, lập bàn thờ cho thật to, uy ngh?, g?á trị vật chất cao, trong kh? đó đờ? sống cá nh&ac?rc;n, rồ? con cá? học hành kh&oc?rc;ng quan t&ac?rc;m th&?grave; đ?ều ấy thá? quá. Hay như dòng họ anh có nh?ều t?ền x&ac?rc;y mồ mả trong kh? địa phương th&?grave; trường học, nhà trẻ, nhà vệ s?nh... chưa có hoặc chưa có tốt mà đem t?ền “đốt” vào x&ac?rc;y mồ mả đồ sộ là kh&oc?rc;ng n&ec?rc;n.Chỉ có thể đánh g?á tốt hoặc kh&oc?rc;ng tốt về phương d?ện đạo đức chứ kh&oc?rc;ng thể ph&ec?rc; phán và kh&oc?rc;ng n&ec?rc;n ph&ec?rc; phán v&?grave; kh&oc?rc;ng có cơ sở pháp lý. Kh? ngườ? ta quan t&ac?rc;m nh?ều đến thờ cúng, t&ac?rc;m l?nh, đó có phả? do họ quá m&ec?rc; t&?acute;n hay đơn g?ản là lòng b?ết ơn tổ t?&ec?rc;n? V?ệc lập những bàn thờ t?ền tỷ, x&ac?rc;y phủ thờ uy ngh? phần nh?ều thể h?ện ý thức về t&ac?rc;m l?nh đ&at?lde; vượt và lấn át ý thức về đờ? sống thực, đờ? sống thế tục. Tất nh?&ec?rc;n, cũng tồn tạ? một số trường hợp chẳng hề t?n vào t&ac?rc;m l?nh mà họ chỉ muốn chơ? trộ?, muốn khoe mẽ vớ? th?&ec?rc;n hạ. Rồ?, có ngườ? chỉ nhằm mục đ&?acute;ch làm cá? nhà thờ to hơn dòng họ ở làng b&ec?rc;n. Kh? con ngườ? quan t&ac?rc;m đến ngườ? quá cố cũng thể h?ện đạo lý uống nước nhớ nguồn nhưng vẫn phản ánh thực tế rằng họ đang th?ếu n?ềm t?n vào thế tục n&ec?rc;n phả? t?n và nhờ cậy vào n?ềm t?n t&ac?rc;m l?nh. Theo &oc?rc;ng, có cách g&?grave; để g?ảm bớt sự thá? quá trong thờ cúng t&ac?rc;m l?nh của một bộ phận ngườ? d&ac?rc;n h?ện nay? Chúng ta chỉ có thể tạo ra dư luận x&at?lde; hộ? đánh g?á về những sự thá? quá ấy. Dùng b?ện pháp có t&?acute;nh chất văn hóa, x&at?lde; hộ?, t?nh thần để thay đổ? suy nghĩ của họ. Ở những vùng đất h?ếm, mỗ? g?a đ&?grave;nh chỉ được ph&ac?rc;n bao nh?&ec?rc;u mét đất cho ngườ? chết mà bỗng dưng lạ? có ngườ? chơ? trộ?, làm lăng mộ rộng gấp trăm ngh&?grave;n lần nhà ngườ? khác th&?grave; có phần quá đà. X?n cảm ơn &oc?rc;ng!
Yến Dương - ĐSPL

Link nguồn Copy link