Điều lo ngại nhất về biến chủng SARS-CoV-2 ở Nam Phi cũng như ở Anh lúc này là do tốc độ lây lan nhanh hơn nhiều sẽ gây áp lực lên hệ thống y tế.
Hình ảnh trong kính hiển vi điện tử về các virus SARS-CoV-2. Ảnh: NIAID-RML. |
Các nhà khoa học ở Anh gần đây đã công bố các báo cáo về một dòng virus corona mới, được đặt tên là B.1.1.7, có khả năng lây lan và di truyền đa dạng hơn 56% so với các biến thể đã biết khác. Bốn ngày sau, chính phủ Anh thông báo chủng vi khuẩn này trên thực tế có thể lây lan cao hơn tới 70%. Liệu những con số này có thể lật đổ những nỗ lực nghiên cứu vaccine của chúng ta?
Hầu hết các loại virus, bao gồm cả SARS-CoV-2, đều biến đổi theo thời gian do một đặc điểm cơ bản trong sinh học của chúng. Cụ thể, mỗi khi một virut sao chép để tạo ra nhiều bản sao của chính nó trong vật chủ, có khả năng quá trình này sẽ mắc lỗi và tạo ra một bản sao không chính xác. Sai lầm này được gọi là đột biến.
Vật chất chung của virus corona ở dạng RNA, lần lượt là một chuỗi bốn hợp chất được gọi là nucleobase, bao gồm: adenine, uracil, guanine và cytosine. Đột biến có thể là xóa, chèn hoặc thay thế nucleobase này bằng nucleobase khác. Hãy coi nó giống như lỗi chính tả trong một đoạn văn bản dài - chỉ là một số lỗi sai làm cho các từ trở nên có ý nghĩa hơn trong khi những lỗi khác làm suy yếu hoặc cắt xén thông điệp.
Trong bối cảnh này, B.1.1.7 tương ứng với một đột biến trong RNA của virus corona mới khiến virus dễ lây lan hơn.
Theo Science, chủng B.1.1.7 của SARS-CoV-2 có 23 đột biến, 8 trong số đó nằm trong protein đột biến mà virus sử dụng để liên kết và xâm nhập vào tế bào cơ thể người.
Hiện chưa có thông tin cho thấy biến thể B.1.1.7 nguy hiểm hơn và dễ gây tử vong hơn các chủng khác.
Tuy nhiên, nó dễ lây lan hơn đồng nghĩa với việc nhiều người sẽ phải nhập viện hơn. Khi các bệnh viện trở nên quá tải, những bệnh nhân bệnh nặng nhất sẽ không được chăm sóc chu đáo, khiến tỷ lệ tử vong cao hơn so với dự kiến.
Nghiên cứu của CMMID phát hiện ra rằng biến thể mới là nguyên nhân gây ra tình trạng số ca nhập viện tăng cao ở miền Đông Nam nước Anh.
Một nghiên cứu khác sử dụng một mô hình toán học để đánh giá liệu sự bùng phát nhanh chóng của chủng B.1.1.7 ở London là do khả năng lây lan cao hay do nó nguy hiểm hơn. Kết quả cho thấy là do khả năng lây lan cao hơn các chủng khác.
Điều đáng mừng là B.1.1.7 không phát triển một cách bí ẩn để có thể vượt qua các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả mà chúng ta đã quen thuộc, như rửa tay, đeo khẩu trang nơi công cộng, giữ khoảng cách với người khác và tránh tụ tập.
Bộ trưởng Y tế Anh Matt Hancock đã tiết lộ hai trường hợp nhiễm biến thể virus SARS-CoV-2 từ Nam Phi đã được phát hiện từ những người đi du lịch từ Nam Phi trở về Anh trong những tuần gần đây. Ảnh: Getty Images. |
Biến chủng SARS-CoV-2 mới ở Nam Phi được gọi là 501.V2, do một nhóm các nhà khoa học theo dõi SARS-COV-2 phát hiện. Theo quan sát, biến chủng này hiện là chủng gây COVID-19 chính ở Nam Phi, tập trung ở miền Nam và Đông nam nước này từ tháng 10.
Biến chủng này khác với những chủng đang lưu hành ở chỗ nó có những thay đổi quan trọng ở protein của những gai mà virus dùng để xâm nhập vào tế bào người.
Biến chủng ở Nam Phi chứa số lượng phần tử virus nhiều hơn các chủng khác, đây có thể là nguyên nhân khiến nó lây lan dễ hơn.
Theo cơ quan y tế Nam Phi, 80-90% ca bệnh mới ở nước này mang gen đột biến.
WHO cho biết chủng virus 501.V2 có chung biến đổi về protein với chủng B.1.1.7, khiến chúng dễ lây lan hơn. Nhưng đây là hai chủng khác nhau. Phân tích trình tự gen cho thấy đây là hai biến thể có nguồn gốc riêng biệt.
Tiến sĩ Susan Hopkins, cơ quan Y tế Công cộng Anh cho biết: “Biến thể mới ở Anh rất khác với biến thể ở Nam Phi, nó có các đột biến khác nhau”.
“Cả hai biến thể đều có vẻ dễ lây lan hơn. Chúng tôi có thêm bằng chứng về việc lây lan của biến thể ở Vương quốc Anh bởi vì chúng tôi đã nghiên cứu rất chi tiết điều đó với các chuyên gia đối tác. Chúng tôi vẫn đang tìm hiểu về biến thể Nam Phi", bà nói.
Bà Susan Hopkins tin tưởng rằng sự lây lan của biến thể có liên quan đến Nam Phi sẽ được kiểm soát và các loại vaccine đã phát triển sẽ có hiệu quả.
“Hiện tại chúng tôi không có bằng chứng nào cho thấy vaccine sẽ không hoạt động, vì vậy thực tế điều đó có nghĩa là trên thực tế, có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy nó sẽ hoạt động, bởi vì vaccine tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh, trên diện rộng và hoạt động chống lại rất nhiều biến thể của virus”, bà Susan nói.
Mộc Miên (Theo Science)
