Bộ Y tế đề xuất 3 phương án điều chỉnh mức sinh, theo đó các cặp vợ chồng, cá nhân có quyền quyết định về thời gian sinh con, khoảng cách sinh và số con.
Theo tin tức trên báo VnExpress, Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII dự kiến thảo luận nhiều vấn đề kinh tế - xã hội, tài chính - ngân sách, bộ máy và đời sống quan trọng; trong đó có chính sách dân số. Vấn đề được đặt ra là Việt Nam có nên tiếp tục duy trì chính sách mỗi cặp vợ chồng chỉ có hai con như hiện nay.
Ông Nguyễn Văn Tân, Phó tổng Cục trưởng Dân số - Kế hóa gia đình (Bộ Y tế) cho biết, Bộ đề xuất 3 phương án điều chỉnh mức sinh.
Phương án một: Duy trì mức sinh như hiện nay càng lâu càng tốt. Theo đó, vận động mỗi cặp vợ chồng sinh hai con mà không quy định thành luật với chính sách linh hoạt. Những địa phương đang sinh nhiều con (hơn ba con) thì vận động sinh ít đi để có điều kiện nuôi dạy tốt hơn. Ngược lại những nơi tỷ lệ sinh thấp thì vận động nâng mức sinh lên, như khu vực Đông Nam Bộ có tổng tỷ suất sinh chỉ đạt 1,7 con, tức là số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
Ông Nguyễn Văn Tân, Phó tổng Cục trưởng Dân số - Kế hóa gia đình. Ảnh: VnExpress. |
Phương án hai: Tiếp tục chính sách sinh ít hơn hai con, khẩu hiệu mỗi cặp vợ chồng sinh 1-2 con, nhằm tiếp tục giảm mức sinh, giảm tốc độ gia tăng dân số.
Phương án ba: Cho đẻ thoải mái, không vận động, không cấp phương tiện tránh thai miễn phí (hiện một nửa cấp miễn phí).
Cả ba phương pháp này, theo các chuyên gia dân số, đều có mặt ưu và nhược điểm. Theo ông Tân, với phương án hai, khi sinh ít con, các gia đình có điều kiện nuôi dạy trẻ tốt hơn, giảm bớt chi cho an sinh xã hội, mật độ dân số tăng chậm hơn. Phương án này có lợi cho Việt Nam là nước đông dân, mật độ dân số rất cao, đất đai ít, tuy nhiên cũng có mặt trái của nó.
“Nếu vẫn tiếp tục vận động sinh ít con, cộng thêm sự phát triển kinh tế xã hội của những năm tiếp theo sẽ tiếp tục đưa mức sinh giảm. Kinh nghiệm cho thấy mức sinh giảm đến ngưỡng nào đó thì rất khó khăn để tăng lại, như nhiều nước phải đối mặt hiện nay”, ông Tân nói.
Báo Dân trí cho hay, Bộ Y tế tính toán, số lượng người cao tuổi sẽ tăng nhanh trong 20 năm tới, từ khoảng 11 người dân mới có 1 người cao tuổi năm 2010 lên 6 người dân có 1 người cao tuổi năm 2029. Thời gian quá độ từ “già hóa dân số” sang “dân số già” của Việt Nam chỉ khoảng 18 năm, ngắn hơn rất nhiều so với các quốc gia có trình độ phát triển.
Cũng theo Bộ Y tế, từ năm 2006 đến nay, Việt Nam đã duy trì tổng tỷ suất sinh ổn định trong khoảng 2-2,1 con. Tuy mức tăng quy mô dân số đã được cải thiện (tăng khoảng 1,5 triệu người/năm giảm xuống trên 900 ngàn người/năm) nhưng là nước có quy mô dân số đứng thứ 14 trên thế giới, thứ 8 châu Á, thứ 3 Đông Nam Á.
Trong thời gian tới, mức sinh có khả năng biến động khó lường: Mức sinh tăng trở lại hoặc tiếp tục giảm xuống mức rất thấp như một số nước đã gặp phải; mức sinh được duy trì ở mức sinh thay thế có biện pháp, chính sách điều chỉnh thích hợp, có hiệu quả.
Chính vì thế, mục tiêu chính sách mà Bộ Y tế mong muốn là phải duy trì mức sinh thay thế và điều tiết mức sinh hợp lý để bảo đảm quy mô dân số không quá 98 triệu người vào năm 2020, tạo cơ sở vững chắc để tiến tới ổn định quy mô dân số ở mức 115-120 triệu người từ giữa thế kỷ XXI.
Hơn 50 năm qua Việt Nam tập trung xử lý vấn đề dân số tăng quá nhanh và làm thế nào để giảm mức sinh đang quá cao xuống thấp, duy trì mức sinh thay thế 2,1 con trong hơn 10 năm qua. Từ năm 1993 đến nay chính sách dân số chủ yếu là vận động sinh ít con, hầu như không phạt trừ một số địa phương. Nhóm bị hạn chế sinh là đảng viên, khoảng 3 triệu người.
Tuy nhiên, theo ông Tân từ năm 2008 đã có quy định đảng viên sinh con thứ 3 thì bị cảnh cáo, sinh con thứ 4 thì khai trừ khỏi Đảng. Từ năm 2011-2012, chính sách đã thay đổi, sinh con thứ 5 mới bị khai trừ khỏi Đảng, sinh thứ 4 bị cảnh cáo, con thứ 3 thì bị nhắc nhở.
Pháp lệnh Dân số ban hành năm 2003 quy định mỗi cặp vợ chồng và cá nhân có quyền quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh. Tuy nhiên, pháp lệnh này khiến nhiều người dân hiểu sai là Nhà nước khuyến khích đẻ nhiều con. Vì thế, mức sinh và tỷ lệ sinh con thứ 3 tăng mạnh trở lại. Năm 2009 quy định này được sửa lại thành "Mỗi cặp vợ chồng nên có 1-2 con".
Gần đây do xu hướng giảm sinh tại một số tỉnh thành; ngành dân số có thông điệp linh hoạt hơn khuyến khích "Mỗi cặp vợ chồng nên sinh 2 con".
Nhân Văn(T/h)
