Mùa hè thường có những vụ tai nạn do sét đánh xảy ra khiến ngừng tim, tổn thương tim hoặc bỏng...
Hầu hết số người bị thương hoặc chết do sét đánh đang ở ngoài trời để tham gia các hoạt động giải trí như câu cá, chèo thuyền, bơi lội, hoặc chơi thể thao. Một số khác thì đang làm việc ngoài trời tại các công trường xây dựng. Nông dân cũng thường bị sét đánh.
| Đồng Minh T. (31 tuổi) mới bị sét đánh cách đây vài ngày |
Mới đây, một nạn nhân bị sét đánh trên Quốc lộ 2C thuộc địa phận xã Bình Dương, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc là Đồng Minh T. (31 tuổi) đã được điều chuyển xuống bệnh viện Bạch Mai- Hà Nội để theo dõi, điều trị.
Thời điểm tiếp nhận, bệnh nhân trong tình trạng hôn mê sâu, trên đầu có vết bỏng, tóc bị cháy và được thở máy, truyền dịch chống tiêu cơ vân, chống phù não…
Một bệnh nhân khác là nữ 56 tuổi, có tiền sử khỏe mạnh. Trước vào bệnh viện tuyến trung ương khoảng 5 giờ, đang cúi người làm việc ngoài đồng trong cơn mưa giông thì bị sét đánh. Sau khi bị sét đánh, bệnh nhân vẫn tỉnh, không khó thở nhưng rất đau vùng cột sống thắt lưng và cùng cụt.
Được đưa vào khoa cấp cứu bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh khám và điều trị với chẩn đoán sét đánh. Khoảng 3 giờ sau khi bị sét đánh, bệnh nhân tỉnh, mạch: 96 l/phút, HA: 100/60 mmHg, thở: 25 lần/phút, SpO2: 94% (thở khí phòng), rất đau và hạn chế vận động vùng cột sống thắt lưng và cùng cụt, xuất hiện tiểu tiện và đại tiện ra máu, đặc biệt chảy máu qua hậu môn khá nhiều, có tổn thương bỏng độ 1 và 2 trên da vùng lưng và cùng cụt với hình dạng theo đường đi của dòng điện. Hậu môn vẫn còn rỉ rả máu đỏ tươi.
Các bác sĩ siêu âm bụng phát hiện có máu cục trong bàng quang. Điện tâm đồ nhịp xoang đều.
Theo BS Lương Quốc Chính, BV Bạch Mai: "Sét đánh là một cấp cứu y khoa liên quan tới thời tiết. Tia sét luôn luôn nằm trong số 5 kẻ giết người hàng đầu liên quan tới thời tiết. Điển hình là trong những năm vừa qua, tia sét đã giết chết nhiều người ở Mỹ hơn bất cứ thảm họa tự nhiên nào khác (ngoại trừ lũ quét), bao gồm cả lốc xoáy, lên đến khoảng 3000 trường hợp tử vong mỗi năm.
Tuy nhiên, những trường hợp tử vong như vậy đã giảm; năm 2011 những trường hợp tử vong liên quan tới sét thấp [26] và hiện đứng đầu là lốc xoáy, nhiệt, lũ lụt và dòng nước xoáy (rip current) trên các bãi biển. Số người bị thương nhiều gấp 4 – 5 lần số người chết do sét đánh".
Sét có thể tấn công trực tiếp hoặc tấn công khi nạn nhân đang tiếp xúc với một đối tượng (cây hoặc cột) bị sét đánh.
Cũng có khi là văng tóe sang bên (side splash) khi tia sét nhẩy từ đối tượng bị tấn công ban đầu (nguyên phát) để tới mặt đất thì gây tổn thương cho nạn nhân ở kế cận.
Tấn công mặt đất (ground strike): tia sét tấn công mặt đất và dòng điện lan tỏa ra xung quanh theo vòng tròn từ điểm sét đánh gây tổn thương cho nạn nhân ở kế cận
Tấn công gây đụng dập (blunt strike): nạn nhân bị ném văng mạnh bởi sét đánh hoặc do lực nổ xảy ra khi không khí xung quanh bị đốt quá nóng và làm lạnh nhanh chóng...
Các triệu chứng sét đánh
Người bị sét đánh có thể ngừng tim ngay lập tức. Ở những người khác, có thể không thấy các dấu hiệu tổn thương bên ngoài. Một số người có thể mất ý thức trong thời gian khác nhau. Họ có vẻ lú lẫn hoặc không nhớ chuyện gì xảy ra. Tia sét có thể văng ra khỏi một người, xả vào quần áo của họ, và để lại một vài dấu hiệu rõ của tổn thương.
Tia sét có thể gây ra nhiều tổn thương khác:
- Tổn thương tim hoặc ngừng tim có thể xảy ra
- Có tới 2/3 số người bị tổn thương nghiêm trọng do sét đánh có liệt do sét đánh (keraunoparalysis) – liệt tạm thời đặc trưng với sét đánh
- Nạn nhân có thể bị bỏng bề mặt. Bỏng sâu rất hiếm. Bỏng chiếm dưới 5% các tổn thương do sét đánh.
- Nhiều loại gẫy xương và trật khớp khác nhau do sét đánh
- Vỡ xương sọ và các tổn thương cột sống do chấn thương kết hợp
- Phổi có thể bị tổn thương gây khó thở
- Tổn thương mắt gây ra các vấn đề về thị lực ngay lập tức hoặc biểu hiện đục thủy tinh thể muộn
- Thường gặp thủng màng nhĩ gây đau, điếc và chóng mặt.
Khi có người bị sét đánh với những dấu hiệu sau cần gọi cấp cứu ngay:
- Bất tỉnh: bất cứ giai đoạn bất tỉnh nào
- Liệt
- Đau ngực
- Khó thở
- Đau lưng hoặc cổ
- Biến dạng tứ chi rõ rệt, ví dụ như tay hoặc chân (xương có thể bị gẫy)
- Bất cứ tổn thương bỏng đáng chú ý nào
Từ đó, bác sĩ Lương Quốc Chính cảnh báo giúp dự phòng sét đánh: Sét có thể xuất hiện trước hoặc sau một cơn giông bão.Vì vậy, bạn nên tránh ở ngoài trời với khoảng không mở (đồng không mông quạnh) trong cơn giông bão. Nếu bạn nghe thấy tiếng sấm thì bạn đang ở phạm vi mà sét có thể đánh. Bạn cần phải tìm nơi trú ẩn ngay lập tức nếu bạn đang ở bên ngoài. Sét có thể di chuyển 16 – 19 km phía trước hoặc phía sau cơn giông bão và dường như thoát ra từ bầu trời trong xanh.
Khi bạn đang ở dưới cơn bão, tránh khu vực cao nhất và các đối tượng cao. Không mang hoặc giữ các đối tượng cao bằng kim loại trong cơn giông bão. Bỏ bất cứ gậy đánh gôn, cần câu cá hoặc gậy bóng chày nào xuống. Bỏ các vật kim loại xuống như mũ bóng chày
Nếu sét đã đánh xuống một khu vực, hãy nhớ rằng sét có thể tấn công cùng một vị trí 2 lần. Nếu bạn không tìm thấy nơi trú ẩn, hãy cúi mình trong tư thế bắt bóng. Đặt hai tay lên đầu gối hoặc che lên tai (bảo vệ tai khỏi tiếng sấm). Nếu bạn ở bệnh cạnh một người khác thì nên cách nhau 4,5 m.
Phương tiện giao thông bằng kim loại kín đáo như ô tô con hoặc xe buýt có thể là nơi trú ẩn tốt. Đóng tất cả các cửa và không chạm vào bất cứ kim loại nào được kết nối với xe. Xe golf không phải là nơi trú ẩn thích hợp. Những người điều khiển máy xúc có thể ở lại bên trong cabin đóng kín cửa và không được ra ngoài tìm nơi trú ẩn
Ngay cả khi bạn ở trong một tòa nhà, đóng kín tất cả các cửa sổ và tránh xa chúng. Không sử dụng điện thoại bàn và các thiết bị điện bao gồm cả máy tính. Sét có thể tấn công đường dây ngoài trời và lan truyền vào trong.
Trước khi bạn mạo hiểm ra khỏi khu vực trú ẩn , hãy đợi ít nhất 30 phút sau tiếng sấm hoặc sét đánh lần cuối cùng.
Hãy ghi nhớ các khẩu hiệu an toàn đơn giản: “Nếu bạn có thể thấy nó (tia sét), chạy trốn nó (tìm nơi trú ẩn)”. “Nếu bạn có thể nghe thấy nó (tiếng sấm), dừng hoạt động của bạn.”
