Theo nghĩa Hán - V?ệt, “thượng” = ở tr&ec?rc;n, “m&at?lde;” = ngựa; “thượng m&at?lde;” = nam nữ g?ao hòa, nam tr&ec?rc;n nữ dướ?; “phong” = trúng phong - một loạ? bệnh cấp t&?acute;nh, nguy h?ểm, dễ g&ac?rc;y chết ngườ?.
“Thượng m&at?lde; phong” = trúng phong kh? đang g?ao hòa. Có kh? còn ph&ac?rc;n b?ệt: Trúng kh? “tr&ec?rc;n ngựa” gọ? là "thượng m&at?lde; phong" hay "m&at?lde; thượng phong"; Đ&at?lde; “xuống ngựa” bị trúng, gọ? là “m&at?lde; hạ phong” hoặc "hạ m&at?lde; phong".
“Thượng m&at?lde; phong” là ng&oc?rc;n ngữ d&ac?rc;n g?an. Đ&oc?rc;ng y cổ truyền, gọ? là chứng “sắc quyết”. “Quyết” là t&?grave;nh trạng ch&ac?rc;n tay lạnh toát, ngất xỉu, h&oc?rc;n m&ec?rc;; ở nam g?ớ? gọ? là “thoát dương”, ở nữ g?ớ? bị gọ? là “thoát &ac?rc;m”.
Y thư cổ còn gọ? là “tẩu dương”, kh? muốn nhấn mạnh nguy&ec?rc;n nh&ac?rc;n bệnh: Dương kh&?acute; bị thất thoát do t?nh dịch t?ết ra quá nh?ều, dẫn tớ? “hư thoát”- h&oc?rc;n m&ec?rc;, tử vong.
Đ&oc?rc;ng y h?ện đạ?, gọ? đó là “phòng sự h&oc?rc;n quyết”; “Phòng sự” chỉ sự v?ệc ở chốn phòng the, “h&oc?rc;n quyết” là choáng váng, ngất xỉu, h&oc?rc;n m&ec?rc;, ch&ac?rc;n tay lạnh ngắt.
H?ện tạ?, trong Đ&oc?rc;ng y, “phòng sự h&oc?rc;n quyết” chỉ t&?grave;nh trạng nam nữ g?ao hòa, bỗng nh?&ec?rc;n mặt trắng bệch, ch&ac?rc;n tay lạnh toát hoặc mồ h&oc?rc;? v&at?lde; ra đầm đ&?grave;a, h&oc?rc;n m&ec?rc;, bất tỉnh nh&ac?rc;n sự.
K?ểm tra l&ac?rc;m sàng, xét ngh?ệm cận l&ac?rc;m sàng, đều kh&oc?rc;ng thấy tổn thương thực thể và cũng kh&oc?rc;ng để lạ? những d? chứng như méo mồm, rố? loạn ng&oc?rc;n ngữ, l?ệt nửa ngườ?, ...
Số l?ệu thống k&ec?rc; cho thấy, phần lớn trường hợp “h&oc?rc;n quyết” chỉ xảy ra trong thờ? g?an ngắn, chỉ để y&ec?rc;n và? phút là ngườ? bệnh sẽ tự tỉnh lạ?, kh&oc?rc;ng cần làm g&?grave; và cũng kh&oc?rc;ng để lạ? d? chứng.
Tuy nh?&ec?rc;n, có một số &?acute;t trường hợp h&oc?rc;n quyết ngh?&ec?rc;m trọng (thực chất là “đột quỵ” hoặc “trúng phong” do xuất huyết n&at?lde;o), rất khó hồ? phục, dễ tử vong; thường xuất h?ện ở những ngườ? mắc bệnh t?m mạch, rố? loạn tuần hoàn n&at?lde;o, cơ thể đang quá suy k?ệt, ...
“Thượng m&at?lde; phong” - “Phòng sự h&oc?rc;n quyết” có thể xảy ra ở cả nữ g?ớ?, nhưng vớ? một tỷ lệ thấp hơn. Bệnh thường xuất h?ện một cách ngẫu nh?&ec?rc;n, chỉ có một số &?acute;t trường hợp phát s?nh nh?ều lần.
Tuy phần lớn trường hợp kh&oc?rc;ng nguy h?ểm tớ? mức chết ngườ?, nhưng thường kh?ến nh?ều ngườ?, đặc b?ệt là những cặp vợ chồng trẻ v&oc?rc; cùng sợ h&at?lde;?.
Tư l?ệu l?&ec?rc;n quan cho thấy, v&?grave; quá sợ h&at?lde;? sau kh? bị h&oc?rc;n quyết trong đ&ec?rc;m t&ac?rc;n h&oc?rc;n, một số chàng tra? sau đó đ&at?lde; bị mắc chứng bệnh l?ệt dương, một số c&oc?rc; gá? sau đó đ&at?lde; bị l&at?lde;nh cảm.
Hay xuất h?ện trong trường hợp nào?
Kết quả quan sát l&ac?rc;m sàng cho thấy, “phòng sự h&oc?rc;n quyết” có thể xuất h?ện trong một số trường hợp sau:
+ Những ngườ? có sức khỏe b&?grave;nh thường, nhưng s?nh hoạt t&?grave;nh dục v&oc?rc; độ, kh&oc?rc;ng t?ết chế; kh?ến t?nh hao kh&?acute; k?ệt, mà dẫn tớ? phòng sự h&oc?rc;n quyết.
+ Đ&ec?rc;m t&ac?rc;n h&oc?rc;n: Trong những ngày chuẩn bị h&oc?rc;n lễ, c&oc?rc;ng v?ệc quá nh?ều, ăn uống thất thường, th?ếu ngủ, ... kh?ến t?nh thần thể xác đ&at?lde; quá mệt mỏ?, nhưng kh&oc?rc;ng thể “để dành”, phả? "ăn nóng", ... do quá sức mà bị h&oc?rc;n quyết.
+ Những ngườ? mắc bệnh nặng vừa khỏ?, cơ thể mớ? bắt đầu hồ? phục, sức khỏe chưa đầy đủ, đ&at?lde; vộ? vàng s?nh hoạt t&?grave;nh dục.
+ Những ngườ? bị mắc một số bệnh t?m mạch, một số bệnh thần k?nh - t&ac?rc;m thần.
B?ện pháp phòng ngừa
Để phòng ngừa "phòng sự h&oc?rc;n quyết", có một số vấn đề cần chú ý đặc b?ệt:
1. Tạo n&ec?rc;n thó? quen s?nh hoạt t&?grave;nh dục một cách khoa học và hợp lý; Chỉ n&ec?rc;n phòng sự trong trạng thá? t?nh thần, thể lực tương đố? tốt. Số lần g?ao hòa trong tuần cần phù hợp vớ? t&?grave;nh h&?grave;nh sức khỏe và thó? quen của ha? vợ chồng. Kh&oc?rc;ng g?ao hòa ngay sau kh? vừa ăn no, vừa uống rượu say, vừa làm v?ệc mệt nhọc, ....
2. Ngườ? có bệnh cao huyết áp, bệnh động mạch vành t?m, kh? g?ao hòa động tác kh&oc?rc;ng n&ec?rc;n quá m&at?lde;nh l?ệt, thờ? g?an kh&oc?rc;ng kéo dà? quá l&ac?rc;u, đồng thờ? n&ec?rc;n chọn tư thế nữ ở tr&ec?rc;n.
3. Kh? đang phòng sự, nếu cảm thấy tức ngực, đau ngực, khó thở, cần lập tức đ&?grave;nh chỉ, nghỉ ngơ? thư g?&at?lde;n.
4. Trường hợp xuất h?ện phòng sự h&oc?rc;n quyết nặng, cần mờ? ngay thầy thuốc chuy&ec?rc;n khoa, để t?ến hành các b?ện pháp cấp cứu như kh? chữa trị bệnh “trúng phong”; Hoặc đặt ngay ngườ? bệnh trong tư thế đầu thấp ch&ac?rc;n cao, gọ? xe cấp cứu lập tức đưa tớ? bệnh v?ện.
5. Đ?ều cơ bản nhất là, cần chú ý rèn luyện thể dục thể thao, tăng cường thể chất, để tăng cường sức chống bệnh của cơ thể.
Phòng ngừa bằng Đ&oc?rc;ng dược
Trong số những b?ện pháp tăng cường thể chất, Đ&oc?rc;ng dược có va? trò hết sức quan trọng. Một số bà? thuốc th&oc?rc;ng dụng để tham khảo, có thể áp dụng trong trường hợp cấp bách.
Bà? thuốc 1: S&ac?rc;m cao ly 10g, gừng kh&oc?rc; 6g, cam thảo nướng 6g.
Cách dùng: Sắc 2 nước, hợp 2 nước, ch?a ra ha? lần uống trong ngày. Mỗ? ngày uống 1 thang; l?&ec?rc;n tục 2-3 ngày.
Chú ý: Trước kh? uống thuốc cần sơ cứu, theo cách của L&at?lde;n &Oc?rc;ng, trong sách “Vệ s?nh yếu quyết”: Hễ trong kh? g?ao hợp, ngườ? đàn &oc?rc;ng bỗng dưng n&?acute;n thở, bất tỉnh th&?grave; n&ec?rc;n để nguy&ec?rc;n tr&ec?rc;n bụng ngườ? phụ nữ mà cứu, kh&oc?rc;ng n&ec?rc;n lật đổ xuống g?ường mà nguy.
Ngườ? phụ nữ k&?acute;p lấy k?m hay cá? tr&ac?rc;m gà? đầu ch&ac?rc;m vào huyệt hộ? &ac?rc;m (ở g?ữa khoảng b&?grave;u dá? và lỗ đ&?acute;t) hoặc lấy móng ngón tay cá? bấm mạnh vào chỗ ấy, th&?grave; kh&?acute; cơ hồ? phục mà tỉnh ra ... T?ếp đó, dùng ngay hành trắng, g?&at?lde; nát, chưng nóng, đắp l&ec?rc;n rốn ....
Tác dụng: Chủ trị ngườ? đang mệt mỏ? vẫn nhập phòng, g?ao hợp l?&ec?rc;n tục khoảng 10 phút, bỗng nh?&ec?rc;n thấy đầu choáng, sau đó bị h&oc?rc;n m&ec?rc; bất tỉnh, tứ ch? lạnh ngắt, toàn th&ac?rc;n v&at?lde; mồ h&oc?rc;?, thở yếu, mặt trắng nhợt, lưỡ? nhợt, r&ec?rc;u lưỡ? trắng, mạch tán loạn.
Bà? thuốc 2: Hoàng kỳ 30g, đẳng s&ac?rc;m 30g, sơn dược 15g, đương quy 15g, thục địa hoàng 15g, bạch truật 15g, toan táo nh&ac?rc;n 15g, c&ac?rc;u kỷ tử 15g, c&ac?rc;u đằng 15g, bạch thược 24g, long nh&at?lde;n nhục 10g, phục l?nh 10g, th?&ec?rc;n ma 10g, s?nh khương 10g, mộc hương 6g, cam thảo 6g, đạ? táo 5 trá?.
Cách dùng: Ng&ac?rc;m các vị thuốc trong nước lạnh 20 phút sau đó sắc l&ec?rc;n, sắc 2 nước, hợp 2 nước, ch?a ra ha? lần uống trong ngày. Mỗ? ngày uống 1 thang; l?&ec?rc;n tục 7-10 ngày.
Tác dụng: Chủ trị "phòng sự h&oc?rc;n quyết" do kh&?acute; huyết bất túc, can phong nộ? động.
B?ểu h?ện: Sau kh? g?ao hợp đột nh?&ec?rc;n h&oc?rc;n quyết, t?nh dịch chảy ra kh&oc?rc;ng ngừng, mặt trắng nhợt, mồ h&oc?rc;? v&at?lde; đầm đ&?grave;a, trống ngực, t?m đập dồn loạn nhịp từng cơn, thở nhanh n&oc?rc;ng, ngườ? mệt lả, t?nh thần ủy mị, ch&ac?rc;n tay co g?ật hoặc co quắp, chất lưỡ? nhợt, r&ec?rc;u lưỡ? trắng, mạch tế nhược.
Bà? thuốc 3: Nh&ac?rc;n s&ac?rc;m 15g, c&ac?rc;u kỷ tử 15g, nhục thung dung 15g, ba k&?acute;ch th?&ec?rc;n 15g, ngũ vị tử 15g, chế phụ tử 5g (sắc trước), nhục quế 10g, thạch xương bồ 10g, v?ễn ch&?acute; 10g, phục l?nh 10g, thục địa hoàng 30g, mạch đ&oc?rc;ng 15g, cam thảo 15g.
Cách dùng: Ng&ac?rc;m các vị thuốc trong nước lạnh sau đó sắc l&ec?rc;n, sắc 2 nước, hợp 2 nước, ch?a ra ha? lần uống trong ngày. Mỗ? ngày uống 1 thang; l?&ec?rc;n tục 10 ngày.
Tác dụng: Chủ trị g?ao hợp sắp phóng t?nh đột nh?&ec?rc;n h&oc?rc;n m&ec?rc; bất tỉnh nh&ac?rc;n sự, cổ gáy và ch&ac?rc;n tay cứng đơ, lạnh ngắt, gọ? kh&oc?rc;ng đáp lạ?, một lát sau tự nh?&ec?rc;n tỉnh lạ?, bụng dướ? và &ac?rc;m nang co g?ật.
Kèm theo ngườ? gầy gò, sắc mặt nhợt nhạt, t?nh thần uể oả?, ngườ? mệt mỏ?, mắt lờ đờ, ch&ac?rc;n tay kh&oc?rc;ng ấm, lưỡ? nhợt nhớt, r&ec?rc;u trắng mỏng, mạch trầm tế.
Bà? thuốc 4: Toan táo nh&ac?rc;n 20g, mẫu lệ (sắc trước) 15g, ch&?acute;ch cam thảo 5g, quế ch? 10g, thạch xương bồ 10g, đương quy 10g, đạ? táo 7 trá?, s?nh khương 3 lát.
Cách dùng: Sắc 2 nước, hợp 2 nước, ch?a ra ha? lần uống trong ngày. Mỗ? ngày uống 1 thang; l?&ec?rc;n tục 7 ngày.
Chủ trị: Ngườ? khỏe mạnh b&?grave;nh thường, sắc mặt hồng nhuận, s?nh hoạt t&?grave;nh dục b&?grave;nh thường, nhưng kh? cao trào xuất h?ện th&?grave; choáng váng kh&oc?rc;ng nó? được (cấm khẩu), gọ? kh&oc?rc;ng đáp lạ?, ch&ac?rc;n tay kh&oc?rc;ng ấm, lát sau tỉnh lạ?, lưỡ? đỏ nhạt, r&ec?rc;u lưỡ? trắng mỏng, mạch nhược.
Theo Soha
