Bác sĩ Oleh Duda, bác sĩ phẫu thuật ung thư tại một bệnh viện ở thành phố Lviv (Ukraine) đang thực hiện ca phẫu thuật phức tạp và nguy hiểm thì nghe thấy tiếng nổ gần đó. Một lúc sau, ánh đèn phòng phẫu thuật vụt tắt.
Vào thời điểm ấy, ông Duda không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục làm việc chỉ với một chiếc đèn pin chiếu sáng. Dù chỉ 3 phút sau đó khi máy phát điện khởi động, đèn sáng trở lại nhưng khoảng thời gian đó với ông tưởng như dài vô tận.
Chia sẻ với hãng tin AP về ca phẫu thuật đặc biệt này, bác sĩ Duda cho hay: "Những phút định mệnh này có thể quyết định rất nhiều đến sự sống của bệnh nhân".
Ca phẫu thuật diễn ra vào ngày 15/11, khi thành phố ở miền Tây Ukraine bị mất điện sau khi các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga làm hư hại gần 50% cơ sở năng lượng của đất nước.
Cuộc tấn công của Nga vào hệ thống điện của Ukraine bắt đầu từ hồi tháng 10, khiến Kiev rơi vào cảnh thiếu điện trầm trọng trên cả nước. Việc này đã làm gián đoạn hệ thống chăm sóc sức khỏe vốn đã chịu căng thẳng bởi tham nhũng, quản lý yếu kém, đại dịch COVID-19 và 9 tháng xung đột.
Các cuộc phẫu thuật theo lịch trình đã bị hoãn lại, hồ sơ bệnh nhân không có sẵn vì mất kết nối interner, còn nhân viên y tế thì phải sử dụng đèn pin mỗi khi thăm khám sức khoẻ người bệnh trong các căn hộ tối.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hồi tháng 11 cũng đã phải lên tiếng cảnh báo ngành y tế Ukraine đang trải qua những "ngày đen tối nhất kể từ khi xung đột nổ ra đến nay". Tình trạng mất điện diễn ra trong bối cảnh khủng hoảng năng lượng ngày càng trầm trọng và mùa đông lạnh giá đã đến ở Ukraine.
Tiến sĩ Hans Kluge, Giám đốc khu vực châu Âu của WHO, cảnh báo: "Mùa đông sắp tới có thể đe doạ cuộc sống người dân Ukraine".
Ông Kluge dự đoán rằng 2 triệu đến 3 triệu người nữa có thể phải sơ tán đến nơi có thể sưởi ấm và an toàn, đồng thời người Ukraine "sẽ phải đối mặt với những thách thức đặc biệt về sức khỏe, bao gồm các bệnh viêm đường hô hấp như COVID-19, viêm phổi và cúm".
Trong đoạn video do Bệnh viện Tim tại thủ đô Kiev đăng tải, các bác sĩ đã phải phẫu thuật cho một bệnh nhi dưới ánh đèn pin le lói. Tiến sĩ Boris Todurov, giám đốc Bệnh viện Tim Kiev, chia sẻ: "Một bệnh nhi đang trên bàn mổ và đèn đã tắt đột ngột giữa ca phẫu thuật. Chúng tôi đã khởi động máy phát điện nhưng điều này sẽ mất khoảng vài phút".
Bên cạnh mạng lưới điện, các cuộc tấn công của Nga còn gây thiệt hại tới nhiều bệnh viện Ukraine, đặc biệt ở khu vực Đông Nam đất nước. WHO cho biết cho biết họ đã xác minh được ít nhất 703 cuộc tấn công vào các cơ sở hạ tầng này trong khoảng thời gian từ ngày 24/2 đến ngày 23/11.
Điện Kremlin đã bác bỏ cáo buộc họ nhắm mục tiêu vào các cơ sở dân sự. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định vào tuần trước rằng Nga chỉ nhắm mục tiêu vào các địa điểm "liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến sức mạnh quân sự".
Tại Lviv, bác sĩ Duda cho biết các vụ nổ xảy ra gần bệnh viện đến mức họ cảm thấy "các bức tường rung chuyển". Các bác sĩ và bệnh nhân đã phải xuống hầm trú ẩn mỗi khi còi báo động không kích vang lên. Bệnh viện chuyên điều trị ung thư chỉ thực hiện 10 trong số 40 ca phẫu thuật được lên kế hoạch trong ngày xảy ra vụ tấn công.
Tại thành phố Kherson ở miền Nam Ukraine, sau khi quân Nga rút lui, thành phố đã rơi vào cảnh mất điện. Trong đó, thang máy ngừng hoạt động hoàn toàn. Đây được coi là một thách thức thực sự đối với các nhân viên y tế. Họ đã phải khiêng những bệnh nhân bất động xuống cầu thang của các tòa nhà chung cư, rồi lại đưa họ lên phòng mổ.
Kherson, cũng như nhiều thành phố khác, các bác sĩ đang phải sử dụng đèn pin, đèn điện thoại để soi sáng khi chăm sóc bệnh nhân. Tại một số bệnh viện, các thiết bị thiết yếu thậm chí còn không hoạt động.
Bác sĩ Volodymyr Malishchuk, trưởng khoa phẫu thuật tại một bệnh viện nhi ở Kherson, chia sẻ: "Máy thở không hoạt động, máy chụp X-quang không hoạt động. Chỉ có một máy siêu âm di động và chúng tôi phải vận chuyển nó đi khắp nơi".
Máy phát điện mà bệnh viện nhi sử dụng đã bị hỏng vào tuần trước, khiến cơ sở không thể sử dụng bất kỳ thiết bị điện nào trong vài giờ. Bác sĩ Olga Pilyarska, phó trưởng khoa chăm sóc đặc biệt, tiết lộ các bác sĩ đang quấn chăn cho trẻ sơ sinh vì hệ thống sưởi ấm không hoạt động.
Bác Maya Mendel, cũng làm tại bệnh viện nhi Kherson, cho biết việc thiếu nhiệt khiến việc phẫu thuật cho bệnh nhân trở nên khó khăn. Cô giải thích: "Không ai đưa bệnh nhân lên bàn mổ khi nhiệt độ dưới mức 0 độ C".
Bộ trưởng Y tế Ukraine Viktor Liashko khẳng định chính phủ không có kế hoạch đóng cửa bất kỳ bệnh viện nào bất kể tình hình có tồi tệ đến đâu. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh chính quyền sẽ "tối ưu hóa việc sử dụng không gian và tích lũy mọi thứ cần thiết trong các khu vực nhỏ hơn" để việc sưởi ấm dễ dàng hơn.
Ông Liashko nói rằng các máy phát điện chạy bằng dầu diesel hoặc khí đốt sẽ được cung cấp cho tất cả các bệnh viện của Ukraine và trong những tuần tới. Ngoài ra, 1.100 máy phát điện do các đồng minh phương Tây của nước này gửi đến cũng sẽ được chuyển đến các bệnh viện. Theo bộ trưởng, các bệnh viện hiện có đủ nhiên liệu để sử dụng máy phát điện trong 7 ngày.
Ông Liashko nói thêm, các máy phát điện dự trữ bổ sung vẫn rất cần thiết. Ông giải thích: "Các máy phát điện được thiết kế để hoạt động trong một khoảng thời gian ngắn - từ ba đến bốn giờ, nhưng tình trạng mất điện có thể kéo dài tới ba ngày".
Tại các vùng lãnh thổ mới được tái chiếm gần đây, hệ thống y tế đang quay cuồng sau nhiều tháng chiếm đóng của Nga.
Minh Hạnh (Theo NBC News)
