Cơ tim là một bộ phận quan trọng có ý nghĩa sống còn của tim. Chúng thực hiện hoạt động co giãn không ngừng nghỉ nhằm bơm máu đến các cơ quan trong cơ thể.
Do đó, các bệnh lý về cơ tim đa phần là các bệnh nguy hiểm, cần phải được phát hiện và điều trị sớm. Chúng ta cùng Bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tìm hiểu về cơ chế hoạt động của cơ tim trong bài viết dưới đây.
Khái quát về cơ tim
Tương tự như cơ trơn, cơ tim được điều khiển bởi hệ thống thần kinh tự động (autonomic nervous system), các hormone và một phần có thể co giãn tự nhiên. Cơ tim tạo thành một lớp trung gian dày giữa lớp ngoài của thành tim (màng ngoài tim) và lớp bên trong (màng trong tim), với máu được cung cấp qua lưu thông mạch vành. Các tế bào cơ tim (cardiomyocytes) kết hợp với nhau bằng đĩa xen kẽ, được bọc bởi các sợi collagen và các chất khác tạo thành ma trận ngoại bào.
Các co duỗi cơ tim gần tương tự với cơ xương. Một kích thích điện dưới hình thức một điện áp hoạt động tim được phân phối theo một mô hình nhịp nhàng sẽ kích thích giải phóng canxi từ khu chứa canxi bên trong của tế bào - mạng lưới sarcoplasmic. Khi lượng canxi tăng cao các myofilaments trong tế bào trượt qua nhau trong quy trình khớp nối co giãn kích thích.
Nhiệm vụ của cơ tim là gì?
Chức năng chính của cơ tim là tự co giãn theo một thể thống nhất do sự gắn kết chặt chẽ giữa các sợi cơ. Trong quá trình co giãn, cơ tim có nhiệm vụ đẩy máu lưu thông trong hệ tuần hoàn. Các sợi cơ tim phản ứng theo cùng một cách thức trong trường hợp bệnh lý như cùng phì đại khi hoạt động quá tải hoặc hoại tử thành những mô xơ khi thiếu cung cấp máu.
Cấu trúc sinh lý của cơ tim
Theo Bác sĩ bệnh học chuyên khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tế bào cơ tim là loài tế bào có tính chất đặc biệt, mang tính trung gian giữa cơ vân và cơ trơn. Đó là các tế bào nhỏ, có vân, chia nhánh và chỉ một nhân. Khác với cơ vân, các tế bào cơ tim có các cầu nối giúp gắn kết với nhau thành một khối vững chắc, có các đoạn màng tế bào hòa với nhau. Các sợi cơ tim mang tính hợp bào, hoạt động như một thể thống nhất khi đáp ứng với kích thích, lan truyền điện thế giữa các sợi cơ tim nhanh chóng qua các cầu nối. Sự lan truyền điện thể từ tâm nhĩ xuống tâm thất được dẫn qua một đường dẫn truyền đặc biệt gọi là bộ nối nhĩ - thất.
Các sợi cơ tim chứa nhiều ty lạp thể và mạch máu rất phù hợp với đặc tính hoạt động ái khí của tim. Thành phần chính của tế bào cơ tim bao gồm tơ cơ (myofibrille), sợi dày (myosin), sợi mỏng (actin, tropomyosin, troponin) và các sợi cơ co rút. Canxi được dự trữ trong khu vực bao quanh các sợi cơ có mạng nội sinh cơ chất. Cơ tim cũng có vân, nhưng khác với cơ vân, các tế bào cơ tim có cầu nối kết hợp lại với nhau thành một khối vững chắc. Nhờ đó, cơ tim có tính chất tự co rút đẩy máu đi khắp cơ thể mà không chịu tác động của bộ não.
Hoạt động của cơ tim có gì đặc biệt?
Cơ tim hoạt động không ngừng nghỉ đến khi nó chết. Trung bình, mỗi phút tim co bóp với tốc độ từ 60 - 100 lần, và nó hoạt động như vậy trong suốt một đời người. Sở dĩ có được khả năng hoạt động bền bỉ như vậy là do cơ tim có cấu trúc đặc biệt. Cơ tim thực sự được cung cấp nhiều năng lượng hơn so với các loại cơ khác. Trong đó phải nhắc đến vai trò của ty thể. Tất cả các tế bào trong cơ thể trong đó có tế bào cơ, đều lấy năng lượng từ ty thể, bào quan chuyển hóa các chất hữu cơ thành năng lượng mà tế bào có thể sử dụng được (ATP). Trong khi ty thể tại các cơ vân chỉ chiếm 1 – 2% ty thể, thì lượng ty thể trong cơ tim chiếm gấp nhiều lần, từ 30 – 35%. Điều đó có nghĩa nếu ở trạng thái bình thường, tim không bao giờ phải nghỉ ngơi, vì luôn có nguồn cung năng lượng cho cơ tim.
Tim là một bộ phận đặc biệt và quan trọng trong cơ thể con người. Nó là cơ quan hoạt động bền bỉ nhất, có thể hoạt động suốt đời mà không biết mệt mỏi. Tất nhiên, nó không phải là một động cơ vĩnh cửu. Do đó, bạn nên tập luyện thường xuyên để tăng sức khỏe, nhưng cũng không nên tập luyện quá sức tránh ảnh hưởng đến tim.
Các bệnh tật mắc phải liên quan đến cơ tim
Giống như các loại cơ khác, cơ tim cần được nuôi dưỡng bằng lượng máu cung cấp máu từ hệ tuần hoàn, thông qua động mạch vành. Khi lượng máu đến nuôi cơ tim giảm, cơ tim sẽ phản ứng lại bằng triệu chứng đau thắt ngực.
Động mạch cung cấp máu nuôi dưỡng tế bào cơ tim được gọi là động mạch vành. Nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng đau thắt ngực cho bệnh nhân là hẹp một hoặc nhiều nhánh của động mạch vành. Lượng máu đến nuôi cơ tim có thể vẫn đủ khi bạn nghỉ ngơi, không hoạt động gắng sức. Tuy nhiên, cơ tim cần một lượng máu và oxy nhiều hơn khi nó làm việc nhiều hơn.
Trên đây là những chia sẻ của Bác sĩ Bệnh chuyên khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chúc các bạn có một sức khỏe tốt.
Hoài Thư
