Án xưa – Luật nay: Hàn Tín phạm tội giết người?

Vào thời Hán Sở tranh hùng, Hàn Tín làm quân dưới trướng Hạng Vũ, vì không được trọng dụng nên đã bỏ trốn đi tìm Lưu Bang để đầu quân. Trên đường đi, Hàn Tín tình cờ gặp một tiều phu, đang kẽo kẹt trên vai một gánh củi nặng, mò mẫm qua triền núi, liền hỏi: "Thưa lão trượng, làm ơn chỉ giùm cho tiểu tử đường ra Trần Thương". Lão tiều phu để gánh củi xuống, tận tình chỉ rõ đường đi cho Hàn Tín. Thêm nữa, ông còn dặn Hàn Tín phải đi đến nơi trọ trước khi trời tối, vì vùng núi có con mãng xà rất nguy hiểm. Hàn Tín giở bản đồ ra xem, thấy không sai một nét nào cả. Hàn Tín cảm ơn lão tiều phu, cất bước lên đường. Giữa lúc ấy, lão tiều phu cũng ì ạch gánh củi lên vai, xuống núi.

Hàn Tín vừa đi vừa nghĩ: "Nếu quân Hạng Vũ cho người truy nã, theo chân mình đến ngã ba gặp lão tiều này. Lão lại chỉ đường như vậy, thì tính mạng mình khó thoát. Vả chăng, mấy hôm nay mình trèo đèo, lội suối, người mỏi, ngựa mệt. Vô phúc mà gặp truy binh, đành phải bó tay chịu chết, chống cự sao nổi! Thôi ta đành chịu tiếng vong ân, giết lão tiều phu này đi, để tuyệt lộ truy binh. Nghĩ đến đó, Hàn Tín liền quay ngựa lại gọi: "Hỡi tiều phu, xin lão dừng chân cho tôi hỏi thêm điều này nữa". Tiều phu nghe gọi, quay gánh lại. Hàn Tín bước đến, chém chết lão tiều phu rồi mang xác đi chôn nơi sườn núi.

Nhìn nấm mồ oan, Hàn Tín rơi lệ, than: "Lão tiều hỡi! Tín không phải là phường bất nhân, bạc nghĩa. Chỉ vì sợ lỡ việc lớn, đành phải hy sinh mạng lão. Mai sau Tín này được thành nhân, xin đến đây làm lễ hộ tang, lập bàn thờ cúng. Hồn lão có linh thiêng, xin phò hộ Tín".

 

Sau khi công thành, danh toại, đại tướng quân Hàn Tín dẫn quân đến nấm mộ của ông lão tiều phu năm xưa, khóc than một hồi, rồi lập miếu thờ rất lớn. Nhiều người trách Hàn Tín là kẻ bất nghĩa, giết cả ân nhân đã cứu mình thoát khỏi hiểm nguy.

Dù có đưa ra lý do nào đi chăng nữa, việc Hàn Tín dùng gươm chém chết ông lão đốn củi là không thể chấp nhận được. Nếu ai cũng chỉ vì sợ lỡ việc lớn mà ra tay giết người, thì đâu còn là trật tự xã hội?

Xét về mặt khách quan của tội phạm, rõ ràng hành vi tước đoạt trái pháp luật tính mạng của người khác của Hàn Tín đã cấu thành tội giết người theo Điều 93 BLHS. Hậu quả đã gây ra cái chết thương tâm cho ông lão tiều phu hiền lành, tốt bụng. Cái chết của nạn nhân thỏa mãn dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội giết người. Nếu hậu quả chết người không xảy ra vì nguyên nhân khách quan, thì hành vi phạm tội của Hàn Tín sẽ bị cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố về tội giết người chưa đạt hoặc cố ý gây thương tích.

Về mặt chủ quan của tội phạm, rõ ràng Hàn Tín phạm tội với lỗi cố ý trực tiếp. Điều này thể hiện ở hành vi vung gươm chém chết lão tiều phu.

Xem xét diễn biến vụ án, theo quan điểm của tôi, Hàn Tín sẽ bị cơ quan tiến hành tố tụng truy cứu trách nhiệm theo khoản 1 Điều 93 BLHS với khung hình phạt cao nhất là tử hình. Bởi lẽ, hành vi dùng kiếm sắc chém chết nạn nhân không toàn thây được xem là hành vi giết người man rợ (điểm i). Ngoài ra, nạn nhân không có thù oán với hung thủ, thậm chí trước đó còn là ân nhân chỉ đường đi, tránh sự truy bắt gắt gao của quân Hạng Vũ. Phải khẳng định, việc lão tiều phu chỉ đường đi đến Trần Thương là đã cứu Hàn Tín thoát chết. Nhưng Hàn Tín, vì đa nghi, đã giết chết ân nhân của mình. Do vậy, Hàn Tín sẽ phải nhận thêm một tình tiết tăng nặng là giết người có tính côn đồ (điểm n). Thậm chí, nếu khắt khe, cơ quan tiến hành tố tụng có thể tặng thêm cho bị can một tình tiết tăng nặng đó là giết người vì động cơ đê hèn (điểm g). Nói nôm na, chỉ vì sợ ông lão đốn củi sẽ chỉ cho quân của Hạng Vũ biết con đường mình đã đi qua, Hàn Tín đã giết người để bịt đầu mối. Quả là một hành động đê hèn, hiểm độc.