Bồ công anh còn được gọi là cây diếp hoang, rau bồ cóc, rau lưỡi cày hay mũi mác, với tên khoa học là Lactuca indica, thuộc họ cúc Asteraceae.
Thân cây bồ công anh nhỏ, cao khoảng 1-3m, mọc thẳng và nhẵn, không có cành hoặc rất ít cành. Lá cây bồ công anh sẽ có nhiều hình dạng khác nhau. Phần thân và lá cây có nhựa màu trắng như sữa, vị đắng.
Hoa cây bồ công anh có màu vàng hoặc màu tím. Hoa tím sẽ được gọi là tử hoa địa đinh, trong khi hoa vàng được gọi là hoàng hoa địa đinh. Cả hai loại hoa này đều được dùng làm thuốc trong y học cổ truyền.
Có thể trồng cây bồ công anh bằng hạt. Thời điểm thích hợp để trồng bồ công anh là vào tháng 3-4 hoặc tháng 9-10, sau 4 tháng là có thể thu hoạch. Thông thường lá cây bồ công anh sau khi thu hái có thể sử dụng tươi hoặc phơi, sấy khô, rồi cất dùng dần mà không cần qua bước chế biến đặc biệt nào.
Thời điểm thích hợp để trồng bồ công anh là vào tháng 3-4 hoặc tháng 9-10. Ảnh minh họa
Bồ công anh có thể được dùng làm salad, chứa nhiều protein hơn rau bina. Lá cây rất giàu canxi, sắt, magie, phốt pho, mangan, kali cũng như các loại vitamin A, C, E, K, B1, B2, B6. Phần gốc lại có canxi, sắt, kali, lưu huỳnh, silic, phốt pho, magie và chất diệp lục.
Theo nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học, cây bồ công anh là dược liệu có vị đắng, tính mát, quy vào các kinh can, thận, tâm, với công dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm và hóa thấp.
Điều trị các bệnh về da
Các bệnh lý ngoài da do nhiễm nấm hoặc vi khuẩn có thể được điều trị bằng cây bồ công anh. Phần lá và thân cây đều có nhựa màu trắng như sữa, vị đắng.
Nhựa cây bồ công anh có tính chất sát trùng, diệt côn trùng và tính diệt nấm, đồng thời có tính kiềm cao. Tất cả sản phẩm chiết xuất từ cây bồ công anh đều hữu hiệu đối với bệnh ngoài da như ghẻ, eczema cùng các chứng ngứa khác.
Tốt cho bệnh nhân tiểu đường
Cây bồ công anh có công dụng là kích thích tuyến tụy sản xuất insulin. Loại cây này cũng được coi là một loại thuốc lợi tiểu tự nhiên, giúp loại bỏ lượng đường bị dư thừa ra khỏi cơ thể, đồng thời loại bỏ đường bị tích tụ trong thận mà hầu hết bệnh nhân tiểu đường đều mắc.
Phòng chống ung thư
Yvăn cổ truyền thế giới, bao gồm cả người Mỹ bản xứ, Ả Rập cùng Trung Quốc, từ lâu đã nói về các lợi ích sức khỏe của cây bồ công anh. Một trong số những lợi ích quan trọng nhất là cây có tác dụng chống ung thư, nhất là ung thư vú và tuyến tiền liệt.
Theo các nghiên cứu, gốc và rễ của cây bồ công anh có ảnh hưởng lớn trên các tế bào ác tính, đồng thời có khả năng kháng hóa trị liệu mà không gây tổn hại tới các tế bào khỏe mạnh.
Tốt cho xương
Do rất giàu canxi, bồ công anh rất cần cho sự tăng trưởng cũng như sức mạnh của xương. Loại cây này cũng chứa nhiều các chất chống oxy hóa như vitamin C và luteolin, với khả năng bảo vệ xương khỏi các gốc tự do độc hại có thể làm suy yếu xương nói chung, giảm mật độ xương, lão hóa sớm.
Cải thiện chức năng gan
Cây bồ công anh sẽ giúp cải thiện các chức năng của gan thông qua việc kích thích gan một cách tự nhiên và thúc đẩy tiêu hóa. Các hoạt chất trong cây loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể, giúp tái cân bằng điện giải và tái lập các hydrat.
Bồ công anh rất khó ăn, mọi người có thể thêm một số loại rau lá xanh khác vào cùng lá bồ công anh để chế biến các món ăn (sinh tố hoặc salat…). Với cách như vậy, mọi người sẽ không nhận thấy hương vị của bồ công anh và thu được các lợi ích sức khỏe từ loại cây này.
Cải thiện hệ tiêu hóa
Nếu đang giảm cân thì nên tránh bồ công anh bởi loại cây này kích thích sự thèm ăn. Tuy nhiên, nếu mọi người muốn cải thiện sức khỏe của hệ tiêu hóa thì đây là một lựa chọn tốt.
Các inulin và chất nhầy trong bồ công anh giúp làm dịu đường tiêu hóa, trong khi các chất chống oxy hóa của loại cây này giúp cho hấp thu các độc tố từ thực phẩm, kích thích sự tăng trưởng các vi khuẩn ruột có ích, cùng với đó ức chế và ngăn cản vi khuẩn đường ruột có hại.
Tăng cường sức khỏe đường tiết niệu
Do có tác dụng lợi tiểu, cây bồ công anh giúp tăng cường sức khỏe của đường tiết niệu, kích thích sự tăng trưởng của những vi khuẩn có lợi trong hệ tiết niệu, cùng với đó ức chế sự phát triển của những vi khuẩn có hại nhờ có đặc tính tẩy bỏ.
Dược liệu bồ công anh thường được dùng trong điều trị dưới dạng thuốc sắc với liều dùng mỗi ngày từ 20-40g lá tươi hoặc 10-15g lá khô, có thể sử dụng riêng hoặc phối hợp với các dược liệu khác (chè dây, lá khôi hay khổ sâm...).
Bên cạnh các lợi ích đối với sức khỏe, cây bồ công anh có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, viêm da tiếp xúc, sỏi mật và viêm túi mật...
