Nhiễm trùng sơ sinh là gì?
Nhiễm trùng sơ sinh là khái niệm chỉ các tình trạng bệnh lý nhiễm trùng xảy ra trong thời kỳ sơ sinh (từ lúc sinh cho đến 28 ngày tuổi), với mầm bệnh mắc phải trước, trong hoặc sau sinh. Nhiễm trùng sơ sinh sớm là bệnh cảnh nhiễm khuẩn xuất hiện trong vòng 3 ngày đầu sau sinh (≤ 72h). Đây là bệnh lý gây tử vong cao (sau bệnh suy hô hấp cấp sơ sinh). Tỷ lệ mắc 6/1000 trẻ sinh sống ( Mỹ), các nước đang phát triển cao gấp 3-4 lần.
Trẻ sơ sinh rất dễ bị nhiễm trùng bởi vì hệ thống miễn dịch (là cơ quan phòng vệ của cơ thể) chưa phát triển hoàn chỉnh, nhất là trẻ sinh non.
Việc điều trị tùy thuộc vào tình trạng nhiễm trùng của trẻ (nặng hay nhẹ, cơ quan nào bị tổn thương). Trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng thường phải nhập viện, điều trị với thuốc kháng sinh, có thể truyền dịch, thở oxy...
Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm vi khuẩn hoặc virus trong bào thai, lúc sinh, hoặc sau khi sinh. Đa số nhiễm vi khuẩn là do trẻ hít hoặc nuốt phải vi khuẩn sống bình thường trong đường sinh dục của mẹ khi đi qua trong lúc sinh; Sau đó vi khuẩn hoặc virus đi vào phổi hoặc vào máu của trẻ.
XEM THÊM: 1001 câu hỏi lần đầu làm mẹ: Vì sao trẻ sơ sinh ngủ 20 tiếng/ngày, có cần đánh thức con dậy?
Ngoài ra, trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm virus. Một số loại virus như Herpes hay thủy đậu có thể gây ra bệnh nặng ở trẻ sơ sinh, nhất là trẻ sinh non. Virus có thể đi vào máu của trẻ sơ sinh khi trẻ còn trong bụng người mẹ bị nhiễm virus này, hoặc bị nhiễm sau sinh, nếu tiếp xúc với người mắc bệnh.
Những bệnh lý nhiễm trùng thường gặp ở trẻ sơ sinh thường thấy là: Nhiễm trùng da, nhiễm trùng rốn, nhiễm trùng máu, viêm phổi, viêm ruột, viêm màng não…
Cách hạn chế bệnh lý nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh
Theo ThS. BS Nguyễn Thị Kim Anh, trẻ cần dinh dưỡng tốt để tăng sức đề kháng, hạn chế tiếp xúc tác nhân gây bệnh và chăm sóc vệ sinh cho trẻ thật tốt là cách để hạn chế bệnh nhiễm trùng cho trẻ. Cụ thể:
Nuôi con bằng sữa mẹ
Trẻ sơ sinh tốt nhất nên nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Bà mẹ phải ăn uống khoa học để sữa mẹ đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ. Sữa mẹ ngoài cung cấp chất dinh dưỡng còn chứa các kháng thể giúp trẻ giảm nguy cơ nhiễm trùng. Các nhà khoa học đã chứng minh sữa mẹ là dịch thể sinh học tự nhiên chứa nhiều chất kháng khuẩn, tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Trong sữa mẹ có những yếu tố quan trọng bảo vệ cơ thể mà không một thức ăn nào có thể thay thế được đó là: Các globulin miễn dịch, chủ yếu là IgA có tác dụng bảo vệ cơ thể chống các bệnh đường ruột và bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm trùng. Vì vậy, các bà mẹ cần thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ, cho trẻ bú sớm 30 phút sau khi sinh, cho trẻ bú hoàn toàn 6 tháng đầu, không nên cai sữa trước 12 tháng, nên cho trẻ bú đến 18 - 24 tháng.
Hạn chế cho trẻ tiếp xúc nguồn lây nhiễm trùng
Mẹ và người chăm sóc trẻ phải vệ sinh sạch sẽ như tắm rửa mỗi ngày không nên kiêng cữ và rửa tay thường xuyên trước khi tiếp xúc trẻ. Khi mẹ hay người chăm sóc trẻ bị sốt, ho, cảm cúm hay các bệnh lý nhiễm trùng khác thì không nên trực tiếp chăm sóc cho trẻ, vì sẽ có nguy cơ lây bệnh cho trẻ. Nếu buộc phải chăm sóc vì không có người thay thế cần đảm bảo mang khẩu trang, rửa tay đúng cách khi chăm sóc trẻ.
Đối với thời kỳ sơ sinh, cần hạn chế người vào thăm trẻ cũng là cách hạn chế nguồn lây bệnh.
Các dụng cụ cần tiệt khuẩn bằng cách luộc nước sôi hay hấp trước khi cho trẻ dùng như ly, muỗng, bình sữa... Các đồ dùng cho trẻ như khăn, quần áo, chăn, gối phải sạch sẽ và nên thay thường xuyên.
Phòng ngủ của trẻ ở phải thoáng mát, sạch sẽ, ít ồn ào, ánh sáng vừa phải.
Cách chăm sóc, vệ sinh cho con mỗi ngày
Chăm sóc da: Trẻ cần tắm rửa mỗi ngày để làm sạch da, hạn chế nhiễm trùng và giúp trẻ thoải mái. Không nên ủ ấm trẻ quá mức, không nằm than, không phơi nắng trẻ, nên bổ sung vitamin D uống mỗi ngày. Chú ý thay tã thường xuyên để hạn chế tình trạng hăm da vùng mang tã.
Chăm sóc rốn: Rốn khi chưa rụng và sau rụng còn tiết dịch nên cần phải chăm sóc đúng cách, mỗi ngày vệ sinh bằng nước muối sinh lý để hạn chế nhiễm trùng. Rốn chưa rụng cần để thoáng, không băng rốn và quấn tã dưới rốn. Không tự ý bôi chất lạ vào rốn khi chưa hỏi ý kiến của bác sĩ.
Chăm sóc mắt: Mắt trẻ sơ sinh sau khi sinh có thể tiết ít ghèn do phản ứng với thuốc nhỏ mắt phòng ngừa nhiễm trùng mắt sau sinh. Cần rửa mắt cho trẻ bằng nước muối sinh lý 0,9% và lau mắt trẻ bằng bông vô trùng.
Một số trẻ còn tiết ghèn ít, hay chảy nước mắt sống kéo dài, có thể trẻ bị tắc lệ đạo bẩm sinh. Trẻ cần rửa mắt với nước muối sinh lý mỗi ngày để làm sạch. Không tự ý dùng thuốc hay nhỏ mắt bằng chất lạ trước khi hỏi ý kiến bác sĩ.
Trẻ sơ sinh dễ bị viêm kết mạc sau khi sinh do các tác nhân như lậu, tụ cầu, chlamydia… Do đó, khi mắt trẻ sưng đỏ hay có ghèn mủ nhiều, phải đưa trẻ đi khám ngay để được điều trị.
Hoàng Yên (T/h)
