Đây cũng đồng thời là kết quả của việc công nhận thuốc lá làm nóng không có khói thuốc và tàn thuốc như thuốc lá điếu truyền thống.
Nước chiếm 90% trong khí hơi của thuốc lá làm nóng
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá làm nóng là sản phẩm thuốc lá. Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa thuốc lá làm nóng so với thuốc lá điếu truyền thống chính là cách thức giải phóng nicotine trực tiếp từ nguyên liệu thuốc lá.
Khác với thuốc lá điếu phải dùng lửa để trực tiếp đốt cháy điếu thuốc và hút, thuốc lá làm nóng sử dụng thiết bị điện tử để làm nóng nguyên liệu thuốc lá bên trong điếu thuốc đặc chế. Vì không đốt cháy, nên quá trình làm nóng sẽ không có khói như thuốc lá điếu, mà tạo ra khí hơi (aerosol) có chứa nicotine.
Sự khác nhau giữa khói và khí hơi có ý nghĩa đáng kể về mặt khoa học cũng như tác động lên sức khỏe người hút thuốc và môi trường xung quanh. Nghiên cứu của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho thấy, hàm lượng các chất gây hại có trong thuốc lá làm nóng là thấp hơn so với thuốc lá điếu.
Cụ thể, thành phần chính (chiếm 90%) trong khí hơi của thuốc lá làm nóng chỉ bao gồm nước và glycerin (một hợp chất tự nhiên có tác dụng giữ ẩm, không màu, không mùi, không độc hại). Trong khi đó, hàm lượng các chất độc hại trong thuốc lá làm nóng cũng được cắt giảm hơn 90% so với thuốc lá điếu, đặc biệt là hoàn toàn không chứa các phân tử chất rắn (như trong khói thuốc lá điếu đốt cháy).
PGS-TS-BS Trần Văn Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Phổi Việt Nam, Chủ tịch Liên chi hội Hô hấp TP.HCM cho biết, có rất nhiều nghiên cứu, điển hình như của Hội Tim mạch châu Âu trên tạp chí Circulation, đã chỉ ra nếu không đốt cháy điếu thuốc lá mà thay bằng hình thức làm nóng thì hàm lượng các chất gây độc lên tim mạch, lên chức năng tiểu cầu sẽ giảm đi một cách rất đáng kể, tới 95%.
Hàm lượng chất gây hại thấp không đồng nghĩa với giảm tác hại
Đến nay đã có nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ chuyển đổi từ thuốc lá điếu sang các sản phẩm thuốc lá làm nóng có nhiều chuyển biến tích cực.
BS Ngọc cũng dẫn chứng một nghiên cứu khác ở Nhật cho thấy, kể từ thời điểm Nhật Bản cho ra mắt các sản phẩm thuốc lá làm nóng, tỷ lệ bệnh nhân COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) và bệnh nhân tim mạch nhập viện đã giảm mạnh cùng với sự cải thiện đáng kể về biến chứng. Ông nhấn mạnh những kết quả này đã được chứng minh từ thực tế, chứ không chỉ trong phòng thí nghiệm.
Tuy nhiên, không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn. BS. Ngọc cũng khẳng định việc chuyển đổi sang các sản phẩm giảm tác hại thay thế thuốc lá điếu chỉ nên thực hiện sau khi mọi nỗ lực cai thuốc lá không thành công.
WHO cũng công bố việc giảm hàm lượng các chất gây hại trong khí hơi của thuốc lá làm nóng so với thuốc lá điếu không đồng nghĩa sản phẩm này giảm các nguy cơ gây bệnh lâu dài. Đến nay chưa có đủ bằng chứng khoa học cho thấy các sản phẩm thuốc lá mới thay thế thuốc lá điếu là an toàn với sức khỏe. Do đó, mọi sản phẩm thuốc lá cần được tuyên truyền về mặt tác hại và quản lý nhằm kiểm soát tỷ lệ hút mới cũng như chống bình thường hóa việc hút thuốc.
Cũng trên cơ sở bảo vệ sức khỏe cộng đồng, FDA mặc dù cho phép một số sản phẩm thuốc lá làm nóng đã qua kiểm nghiệm được phép kinh doanh sản phẩm tại Hoa Kỳ cùng với công bố chỉ định “Giảm phơi nhiễm” với hàm lượng các chất gây hại lên cơ thể so với thuốc lá điếu, nhưng cơ quan này nhấn mạnh điều này không đồng nghĩa FDA công nhận tính an toàn của các sản phẩm thuốc lá mà tổ chức này công bố. Việc cho phép sản phẩm thuốc lá làm nóng được FDA cân nhắc dựa trên lợi ích của hàng triệu người hút thuốc lá điếu, nhưng phải song hành cùng với biện pháp kiểm soát nguy cơ sử dụng ở giới trẻ. Chính vì vậy, FDA sẽ theo dõi sát sao về cách người dùng sử dụng các sản phẩm thuốc lá làm nóng mà FDA đã thông qua để đánh giá xem liệu các sản phẩm này có làm gia tăng việc sử dụng trong giới trẻ hay không. FDA cũng cảnh báo cộng đồng, nhất là giới trẻ, nếu hiện tại không đang sử dụng sản phẩm thuốc lá thì không nên bắt đầu sử dụng những sản phẩm thuốc lá mới hoặc bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào khác.
Trên toàn cầu, các nghiên cứu thực tiễn tại những nước cho phép sản phẩm thuốc lá làm nóng đã được FDA xét duyệt, đang chứng minh tỷ lệ tiếp cận của giới trẻ là rất thấp, trong khi mang lại nhiều mặt tích cực trong việc giảm tiêu thụ thuốc lá điếu.
Cụ thể, năm 2018 tại Nhật Bản, trong cuộc khảo sát toàn quốc về hành vi sử dụng thuốc lá và rượu, được thực hiện trên 64.329 học sinh từ 12 - 18 tuổi cho thấy, tỷ lệ giới trẻ bắt đầu sử dụng thuốc lá làm nóng là không đáng kể, chỉ 0.1%. Sản phẩm này cũng không gây ra hiệu ứng “bắc cầu” (bắt đầu sử dụng thuốc lá làm nóng rồi chuyển sang hút thuốc lá điếu) trong giới trẻ Nhật Bản.
Năm 2019, khảo sát của Trung tâm Giáo dục Sức khỏe Liên bang Đức Aufklärung (BZgA) với hơn 7.000 người từ 12 - 25 tuổi đã khẳng định, thuốc lá làm nóng là sản phẩm chuyển đổi dành cho người hút thuốc lá điếu, không phải là sản phẩm để giới trẻ bắt đầu hút thuốc lá. Theo đó, trong khi có 8,7% bạn trẻ hút thuốc lá điếu, thì chỉ có 0,3% đã từng sử dụng thuốc lá làm nóng.
Tương tự, khảo sát năm 2022 của CDC Hoa Kỳ ghi nhận chỉ có 0,7% học sinh cấp 2 và cấp 3 có sử dụng thuốc lá làm nóng trong vòng 30 ngày trước đó.
Hiện WHO đã khuyến nghị các quốc gia tham gia Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) nên có các biện pháp quản lý thuốc lá làm nóng theo luật kiểm soát thuốc lá tại nước sở tại, vì đây là sản phẩm thuốc lá. Đến nay đã có 184/193 nước thành viên của WHO đưa thuốc lá làm nóng vào quản lý dưới luật kiểm soát thuốc lá hiện hành.
Hồng Hải
